Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Side 21

MÚLAÞING
19
og studdist við lauslega frásögn Þorsteins Jónssonar kaupfélagsstjóra á
Reyðarfirði. Er dálítið gaman að því, að svo langt sem hún nær ber öllu
saman við ýtarlegri útgáfuna hjá séra Jakobi.
Sveinn sigldi til Noregs - með Norðmönnum - haustið 1881, og gæti
ofanskráður atburður hafa átt sér stað fyrir þann tíma. En ekki hef ég
rekist á neitt það er bent gæti til að utanför Sveins hafi tengst honum á
einhvem hátt. Aftur á móti eru til heimildir um að Sveinn hafi þá hitt
skáldið Bjornstjerne Bjornson og dvalið nokkra daga á heimili hans.
Urðu þau kynni eftirminnileg ungum Islendingi. Og vitna nú enn til séra
Jakobs (samtal):
Kvöld eitt gekk Sveinn með skáldinu til samkomustaðar eigi alllangt
frá heimili hans. Á leiðinni sagði Bjornstjerne honum heiti erindis, sem
hann hugðist flytja þama, og þótti Sveini yfirskriftin næsta bragðlítil.
En svo fóru leikar að skáldið hreif áheyrendur sína sem oftar, svo þeir
bæði hlógu og grétu undir ræðunni.
Sunnudagaskólar í sveitum
Þá er komið að fyrrnefndri upptöku. Þykir mér auðsætt að öldungur-
inn hafi þar mælt af munni fram, ekki stuðst við skrifað. Fer upptakan
hér á eftir, nánast stafrétt:
“Það hefur verið mælst til þess að ég flytti hér lítið plötuerindi um
sögulegt efni eða annað sem mér þætti við eiga, erindi sem útvarpa
mætti síðar.
Mér þykir í þessu sambandi rétt að minnast á þá fræðsluaðferð sem
tíðkaðist á æskuárum mínum í sveitum landsins, og sem ég hef oft ann-
ars hugsað um í sambandi við breytingar sem á þeirn efnum eru orðnar
nú á síðari árum.
Mér er vel ljóst, að hinar tíðu húsvitjanir prestanna til foma, sem nú
eru tiltölulega sjaldgætar0, sem og sögulesturinn algengi, sem tíðkaðist
á kvöldvöku hverri að vetri á sveitaheimilunum, átti mikinn þátt í að
undirbúa æskulýðinn og bæta úr þeim fræðsluskorti sem annars var fyr-
irsjáanlegur þar sem kennsluna þraut eða kennslu vantaði.
Eitt af því sem algengt var að grípa til var samkoma unglinga eftir
messu á kirkjustöðum, þar sem prestar eða aðrir fróðir menn leiðbeindu
æskulýðnum á þann hátt, að hengdir voru upp á kirkjuvegg landsupp-
i)
Ekki prentvilla í orðinu.