Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Qupperneq 31

MÚLAÞING
29
fóru til búnaðamáms á Stend. Má það virðast eftirtektarvert nú, að þeir
skyldu drífa sig til landbúnaðamáms á því ári, sem Island varð fyrir
versta áhlaupi er um getur á 19. öld af völdum náttúmaflanna. Hér er átt
við Dyngjufjallagosið, sem varð á annan páskadag þá um vorið, gjóskan
barst yfir miðhluta Austurlands, lagði 17 býli í auðn í bili (flest byggð-
ust aftur á næstu ámm), byggðarröskun varð og orsakaði að verulegu
leyti fólksflutninga til Ameríku á næstu áratugum. Gosmistur í háloftum
olli kólnandi veðurfari á næstu árum, einkum um 1880. í skrám um
burtvikna úr sóknum á Norðausturlandi á næstu árum og áratugum er
hver blaðsíðan eftir aðra þar sem fjölskyldumar eru sagðar flytjast vest-
ur um haf. Ungu mennimir fjórir sem voru samferða til Stend voru allir
úr sama hreppi, Fljótsdalnum og heimabyggð þeirra, Héraðið, varð
einmitt fyrir mestu áföllunum. Rétt er að taka fram að bæimir sem fóru í
eyði voru allir á efri hluta Jökuldals og í Jökuldalsheiði en askan (gjósk-
an) orsakaði síðar mikinn uppblástur á Miðhéraði og gróðureyðingu.
En Fljótsdælingamir fjórir urðu allir til að stunda búskap í heimasveit
ásamt fræðslustörfum af fullu harðfylgi í gegnum allar þessar þrautir.
Brottför þeirra til Stend hefur áreiðanlega verið ráðin árið 1874 og Jón
Sigurðsson komið umsóknum þeirra á framfæri við skólastjórann þar.
Er þá næst að gera grein fyrir því hverjir þessir menn vora.
Fyrstur verður nefndur til sögunnar
Guttormur Vigfússon, f. 8. ágúst árið
1850 að Amheiðarstöðum og ólst þar
upp. Foreldrar hans voru Vigfús Gutt-
ormsson bóndi þar og kona hans Mar-
grét Þorkelsdóttir frá Stöðvarfirði. Gutt-
ormur kom heim frá Stend sumarið 1877
ásamt félögum sínum og ári síðar var
hann ráðinn til að fara um Norður-Múla-
sýslu og leiðbeina um búnaðarfram-
kvæmdir á vegum sýslunefndarinnar og
mun hafa gert það í tvö ár. Veturinn
1880-1881 var búnaðardeild starfandi
við gagnfræðaskólann á Möðruvöllum í
Hörgárdal og kenndi Guttormur við
deildina.
Hér má geta þess að lög um búnaðarskóla munu hafa verið samþykkt
árið 1871 en enginn skóli var stofnaður fyrr en Torfi Bjamason stofnaði
skólann í Ólafsdal árið 1880. Búnaðarskólinn á Hólum var stofnaður
Guttormur Vigfússon.