Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Page 34

32
MULAÞING
1878 og var síðan tvö ár við búfræðileg störf á vegum Búnaðarfélagsins
í Suðuramtinu. En vorið 1880 fer Halldór til Vopnafjarðar og sest að hjá
Birni Halldórssyni, sem þá var fluttur frá Loðmundarfirði og bjó á
Hauksstöðum í Vesturárdal. Kvæntist Halldór Margréti dóttur Bjöms og
var fyrst í tvíbýli við tengdaforeldra sína. Þau fluttu vestur um haf árið
1883. Bjuggu Halldór og Margrét svo ein á Hauksstöðum næsta ár og
síðan tvö ár í Strandhöfn í tvíbýli á móti Jóni bróður Halldórs. Vorið
1886 ákváðu þau að flytja vestur um haf og notuðu næsta sumar og vet-
ur til að koma eignum sínum í verð. Það gekk ekki of vel enda hart í ári
og margir fleiri höfðu þá hug á Ameríkuferðum. Veturinn 1886-1887
vom Margrét og Halldór í húsmennsku á Bakka í Skeggjastaðahreppi
og fluttust vestur um vorið. Þau settust að í Cavalier-byggð í Norður-
Dakota og reyndust fyrirmyndar frumbýlingar, unnu mikið og efnuðust
vel. Munu hafa látist þar um 1920.
En Halldór Hjálmarsson var sá eini af búfræðingunum frá Stend, sem
hvarf vestur á sléttumar miklu í Ameríku. Líklega hefur hann kynnst
við plóginn í Noregi og þráð að nota hann. Þess má geta að hann átti á-
búðarrétt á jörðinni Skógum í Mjóafirði eystra. En land þar er grýtt, allt
uppgrónar skriður og túnið líka. Sögn er, að tún og land í Skógum hafi
gerspillst af völdum skriðufalla seinast á 18. öld. Og það má vissulega
virða Halldóri til vorkunnar að vilja heldur freista gæfunnar á akurlend-
um vestra en að setjast að á stað þar sem vart er ræktanlegan blett að finna.
En að lokum má geta þess að eftir Dyngjufjallagosið 1875 versnaði
veðrátta á Norðausturlandi. Gosið sjálft var fyrsta og stærsta áfallið.
Fjárskaðaveður urðu haustin 1877 og 1878 og árin 1881 og 1882 urðu
þung í skauti. Knútsbylurinn 7. janúar 1886 olli feiknamiklu tjóni bæði
til sjós og lands en þá var heiftarlegur heimskautastormsveipur á ferð.
Þeir eru fremur sjaldgæfir en stórhættulegir, þótt þeir standi ekki yfir
nema fáeina klukkutíma. Arin 1887 og 1889 urðu ísaár með miklum
harðindum og í október 1896 varð mikið fannfergisveður svo að fé
fennti í stómm stíl. Eftir 1896 varð mikið verðfall á útfluttu fé til Eng-
lands. Allt þetta stuðlaði að brottflutningi fólks til Ameríku á áratugun-
um kringum aldamótin. Stoðaði lítt, þótt skáldin reyndu að yrkja hressi-
leg aldamótaljóð.
En Fljótsdælingamir fjórir, sem dvöldust á Stend í Noregi árin 1875-
1877 stóðu þessar eldraunir af sér og engar heimildir em fyrir því að
þeim hafi komið til hugar að flýja land. Þvert á móti gengust þeir fyrir
samtökum til eflingar landi og lýð. En sú saga er of löng til að verða
rakin hér.