Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Page 115

MÚLAÞING
113
að heyra dauðadóminn hljóma í eyrum sér í fjórða skiptið. Telja má
víst, að Wíum hafi verið falin gæzla hans áfram, meðan beðið var úr-
skurðar konungs, þótt þess sé hvergi getið. Hefur hann því sennilega
andazt á Skriðuklaustri, en þangað hefur Wíum þá verið fluttur frá Eið-
um. Þetta hörmulega sakamál leystist því loks með dauða beggja sak-
bominganna og án þess að nokkur óvefengjanleg niðurstaða fengist í
því, enda þótt þau hefðu orðið að bíða úrslitanna svo lengi, sem raun
bar vitni.
Nú þegar lokið hefur verið við að rekja gang þessara mála eftir þeim
heimildum, sem fyrir hendi eru, er e.t.v. ekki úr vegi að draga saman
helztu niðurstöður og jafnframt að gera tilraun til þess að skýra eðli
þeirra út frá þeim. í því sambandi finnst mér réttast að fara nokkrum
orðum um þau atriði, sem helzt virðast mæla á móti Wíum í málinu, án
tillits til þess, hver þeirra gætu staðið í tengslum við sakargiftir Sunnefu
á hendur honum og hver ekki. Eru það einkum fimm eftirfarandi atriði.
1. Ósveigjanleiki Wíums við fyrstu yfirheyrslu systkinanna vorið 1742.
2. Formgallar og fljótaskrift á héraðsdóminum frá 30. júní 1742. 3. Ó-
löglegur útdráttur héraðsdómsins. 4. Ákveðinn og staðfastur framburður
Sunnefu frá árinu 1743 til dauðadags. 5. Mikill fjöldi mjög ýktra og
rangfærðra alþýðusagna, sem myndazt hafa urn þessi mál. Skal nú farið
um þessi atriði nokkrum orðum.
1. Telja má, að sterkar líkur séu fyrir því, að Wíum hafi talað einslega
við Sunnefu í baðstofunni á Egilsstöðum, áður en nokkurt hinna þriggja
vitna kom inn. Aftur á móti virðist augljóst, að það samtal hafi staðið
mjög stutt yfir og því vart hugsanlegt, að á ekki lengri tíma, hefði Wíum
tekizt að koma henni til þess að “ljúga af sér lífinu”, eins og hann orð-
aði það, þ.e. að lýsa bróður sinn föður bamsins vitandi vits, að það var
ósatt og hlaut auk þess að kosta þau bæði lífið. Til þess hefði hann á-
reiðanlega þurft að beita bæði sterkari og raunhæfari hótunum en
Sunnefa taldi hann hafa haft í frammi við sig rúmliggjandi. Ekki kom
það heldur fram í framburði vitnanna, að hvorugt þeirra Wíums hefði
verið í nokkru uppnámi, er þau komu inn, og virtust þau þó muna allar
kringumstæður harla vel. Að vísu hélt Sunnefa því fram á alþingi árið
1743, að Wíum hefði sagt við hana, að þetta síðara brot þeirra Jóns væri
ekki verra en hið fyrra, sem öllum hefðu þó átt að vera augljós ósann-
indi, enda þótt vera megi, að hún hafi lagt trúnað á þau í einfeldni sinni.
Það er þó eftirtektarvert, að hún minntist aldrei á þessi ummæli hans
síðar, t.d. fyrir réttinum á Egilsstöðum árið 1751, er hún annars lýsti yf-
irheyrslunni mjög nákvæmlega. Þess vegna er það alls ekki öruggt, að