Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Qupperneq 119

MÚLAÞING
117
5. Hinar fjölmörgu sögusagnir, sem fljótt virðast hafa komizt á kreik
um þessi mál og síðan aukizt mjög í meðförum kynslóðanna, eru með
þeim hætti, að á þær verður vart lagður nokkur trúnaður. Er líklegast, að
þær séu flestar runnar undan rótum persónulegra andstæðinga Wíums,
fremur en þær endurspegli viðhorf alþýðunnar, því að eins og fram hef-
ur komið, virðist allur almenningur ekki síður hafa hallazt að sakleysi
Wíums en systkinanna í þessu máli. Auk þess eru slíkar ýkjusagnir um
menn og málefni, ekki sízt valdsmenn, ekkert einsdæmi, jafnvel þótt
skemmra sé urn liðið, og verður lítill trúnaður lagður á flestar þeirra,
jafnvel þótt ætla megi, að sprottnar séu af öðrum hvötum en sagnir þær,
er hér um ræðir.
Hér hafa nú verið rædd nokkur þau atriði, sem virðast vitna gegn
Wíurn í þessum málum, en eins og fram hefur komið, reynast þau gefa
fremur litla vísbendingu um eðli málsins eða sekt Wíums. Hins vegar
ber að hafa í huga, að fjölmörg atriði málsins eru Wíum tvímælalaust í
vil, og má þar nefna m.a.: 1. Framburð allra vitna í málinu (Sigurður
Brynjólfsson undanskilinn). 2. Breytilegan framburð Jóns og síðast ský-
lausa játningu á sökinni. 3. Urskurð hæstaréttar árið 1756. 4. Augsýni-
legan áhuga ýmissa aðilja málsins fyrir því að draga það á langinn og
koma Wíum frá embætti í eiginhagsmuna skyni. 5. Tortryggilegan
framburð systkinanna á alþingi 1743 og fyrir rétti á Egilsstöðum árið
1751. Má því segja, að öllu samanlögðu séu allar líkur og málsástæður
hagstæðar Wíum í þessum málum.
Af því, sem hér hefur verið sagt, virðist augljóst, að engin leið sé að
færa sönnur á, að sú ákæra, er Sunnefa bar á Hans Wíum fyrst á alþingi
árið 1743, hafi átt við rök að styðjast; öll málsmeðferð hans í héraði
byggð á fölskum forsendum og vankantamir á henni bein afleiðing
þess. Þvert á móti eru þau atriði, sem óumdeilanlega vitna honum í vil,
svo mörg og sterk, þar á meðal framburður nær allra vitna, að telja má,
að sterkar líkur séu fyrir því, að hann hafi verið borinn röngum sökum.
Eðlilegra virðist því að líta á vankantana sem óhjákvæmilegar tilviljanir
án nokkurs samhengis eða persónulegs tilgangs af hans hálfu, enda hef-
ur ekkert komið fram, sem bent gæti til hins gagnstæða. Hvað ákæru
Sunnefu áhrærir, virðast heimildir gefa ótvírætt til kynna, að Jón bróðir
hennar hafi verið sekur, og þau bæði verið sér þess fyllilega meðvitandi,
enda þótt þar með sé ekki sagt, að Wíum hafi ekki líka getað átt eitt-
hvað vingott við hana í varðhaldinu, þótt vitnin bæru engin líkindi fyrir
því. Vera má, að það hafi verið ástæðan til þess, að systkinin gripu til
þess örþrifaráðs á alþingi árið 1743 að lýsa sökinni á hendur Wíum,