Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Page 121

MÚLAÞING
119
hans til slíkra mála, enda þótt heimildir um þetta tímabil ævi hans séu
hvorki eins miklar né öruggar og æskilegt væri.
Af mörgum þessum annars fáskrúðugu heimildum verður samt vart
annað ráðið, en að Wíum hafi haft fremur óvenjulegt viðhorf til réttar-
farins á þeim tíma, t.d. hafi hann átt það til að veita sakamönnum lið-
sinni sitt. í því sambandi má geta þess, að jafnan hefur leikið á sá
orðrómur á Austurlandi og víðar, að Hans Wíum hafi verið örlátur og
lítt eftirgangssamur við fátæka og auk þess hjálpsamur við sakamenn, ef
frá eru talin afskipti hans af Sunnefumálunum, svo sem áður er getið.
Gísli Konráðsson segir t.d. um Wíum:
•‘Lék og orð á, að mörgum væri hann liðsinna, er í sökum voru, ef hans leit-
uðu, og sagt er, að valdamenn þar eystra og höfðingjar sumir kölluðu hann
skálkaskjóf’.
Einnig telur hann Wíum hafa verið öran á fé og stórgjöfulan, ef svo
bar undir, en slíkir eiginleikar hafa vafalaust ekki verið algengir meðal
embættismanna landsins á þeirn tíma, allra sízt ef fátæklingar áttu í
hlut.1 Um þetta hefði Gísla átt að vera allvel kunnugt, þar sem Teitur
Sigfússon (samtímamaður Wíums) var einn af heimildarmönnum hans,
eins og áður var sagt. Sigfús Sigfússon þjóðsagnasafnari segir, að haft
hafi verið á orði, hversu þrautgóður Wíum reyndist öllum, sem voru
hjálpar þurfi, enda hafi fátækir og umkomulausir menn harmað mjög
andlát hans, svo og aðrir þeir, sem kunnað hafi að meta hvílíkt mikil-
menni hann var, enda þótt hann þætti eigi ætíð “ómylskinn” þeim
stærri. Sigfús mun hafa stuðzt við ýmsar heimildir um Wíum, aðallega
þó sagnir aldraðs fólks á Austurlandi, og er engan veginn útilokað, að
feður þess og mæður hefðu getað munað eftir honum eða verið vel
kunnugt um líf hans.2 Hljóta því ummæli sem þessi að hafa við allmikil
rök að styðjast, ekki sízt þar sem kunnar eru ýmsar aðrar heimildir, sem
styðja þau ótvírætt.
Gísli Konráðsson hefur skrásett sögn þess efnis, að Wíum haf hýst
Eyvind og Höllu veturlangt, þótt þau gengju að vísu undir dulnefnum.3
Ekki verða samt færðar sönnur á, að sú frásögn sé að einhverju leyti
sönn, fremur en margt annað, sem Gísli skrásetti, en hins vegar er það
henni til mikillar styrktar, að kunnugt er af öðrum óvefengjanlegum
heimildum, að Wíum liðsinnti sakamönnum um svipað leyti, og benda
allar líkur til þess, að það hafi einmitt verið þau hin sömu.
Á alþingi sumarið 1765 hafði settur sýslumaður í Strandasýslu, Jón