Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1992, Side 186

184
MÚLAÞING
Guðmundsson, bjó á Borg í Skriðdal og mun hafa dáið nærri hálfsjötug-
ur um 1780. Faðir hans hét Guðmundur (12784) Tunisson og bjó á
Hvanná. Olst hann þar upp í hópi tólf systkina, “sem öll voru hraust og
mannsmót að.” Þetta er haft eftir Jóni Sigfússyni ættfræðingi. Þau voru
öll á lífi við manntalið 1703 en þá var faðir þeirra nýdáinn og fimm
yngstu bömin innan fermingaraldurs. Einhver þeirra eru talin hafa dáið í
bólusóttinni miklu 1708-1709. (Sjá Ættir Austfirðinga).
V. Fagrakinn í Graskró
Jón Olafsson og Guðríður Vigfúsdóttir voru áfram í vinnumennsku
eftir flutninginn að Másseli í Hlíð vorið 1838. Við manntal 1840 eru
þau í vinnumennsku á Hallgeirsstöðum. Arið 1843 voru þau gefin sam-
an í hjónaband í Kirkjubæjarsókn. Þess má geta að ekki var sóknar-
kirkja í Hlíð fyrr en kirkja var reist á Sleðbrjót árið 1926. Næsta vor
fengu þau húsmennskuábúð á Surtsstöðum og þaðan er Kristín fermd 4.
maí 1845. Fær hún þann vitnisburð að vera “uppfrædd, siðsöm og vel
örtuð”. En um vorið flytjast þau öll að Amórsstöðum á Jökuldal og eru
þar enn í sóknarmannatalinu árið 1847. Kristín er þar enn í sóknar-
mannatalinu 1848 en þá eru Jón og Guðríður talin til heimilis á Gest-
reiðarstöðum í Jökuldalsheiði. Nú ber að athuga ýmislegt því við vitum
að þau stofnuðu nýbýlið Fögrukinn á þessu ári.
í fyrsta lagi það, að Jökuldælingar vestan ár sóttu verslun til Vopna-
fjarðar á þessum árum og höfðu gert það frá upphafi einokunartímans.
Leið þeirra lá oftast um Steinvarartunguheiði eða Tunguheiði eins og
hún var og er kölluð. Hún liggur út með Hofsá að austan og hefur þá
blasað við gróðurlendi það sem kallast Graskró og er innan við Hölkná,
sem fellur í Hofsá að vestan um 2-3 km fyrir innan Brunahvamm í
Fossdal en Hofsárdalur nefnist svo eftir að kemur inn á móts við Stein-
varartungusporð. Jón hafði alla möguleika á því að athuga staðhætti
þama meðan hann var í lestarferðum fyrir Arnórsstaðaheimilið, hefur
séð þama heyskaparland og kynnst beitilandi af sjón og afspum. Lítum
nú á annað atriði.
A þessum áratug höfðu byggst upp nokkur býli bæði í norður- og suð-
urhluta Jökuldalsheiðar. Það var eins og fólksfjölgun á Norðausturlandi
leitaði inn til landsins á áratugunum báðum megin við 1850. Um þetta
má lesa í mörgum heimildum og ekki síst í kirkjubókunum. Verður það
ekki rakið nánar hér nema hvað viðkemur Fögrukinn. Segja má að saga
heiðarbýlanna birtist í hnotskurn í 38 ára sögu ábúðar þar.