Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1999, Qupperneq 74

Múlaþing
sig betur á. Þeir fóru yst út á Sand og er þar
var komið sáu þeir að hálfur skipsskrokkur
var fastur á grynningum í um það bil 60
metra fjarlægð frá landi. Bóndi fór í síma og
hringdi til sýslumanns Norður-Múlasýslu,
Hjálmars Vilhjálmssonar á Seyðisfirði, og
tilkynnti honum fund sinn og að þeir Hús-
eyingar færu á strandstaðinn til að bjarga
timbri undan sjó en það var farið að reka á
sandana og fjörur um allan Héraðsflóa.
Þegar betur var að gætt reyndist þetta vera
framhluti skips sem skotið hafði verið í
sundur með tundurskeyti. Stefni skipsins
sneri upp í ölduna (NNA) og fram af því lá
vír líkt og það lægi fyrir festi. Það hallaðist
nokkuð á bakborða og var því hærra upp úr
sjó séð úr Hjaltastaðarþinghá.
Sýslumaður hafði síðan samband í síma
við hreppstjórann í Tunguhreppi, Björn
Hallsson á Rangá, og bað hann að fara á
strandstað og fól honum að meta hvort farið
skyldi með strand þetta sem vogrek, þar til
vitað yrði hvort bandamenn ættu skipið.
Föstudaginn 19. mars fór hreppstjóri út í
Húsey. Þegar hann kom á vettvang var
herskip sem setuliðsstjórnin sendi í þann
veginn að fara frá strandinu. Fjórir menn
höfðu verið sendir um borð í skipshlutann til
að kanna flakið. Setuliðsstjórnin tilkynnti að
því loknu sýslumanni að hún tæki strandið
undir sína umsjá þar sem hún væri eigandi
skipsins. f skýrslu hreppstjórans til sýslu-
manns kvað hann „skipið hlaðið timbri og 2
forrými þess heil.“ Aður en hreppstjóri yfir-
gaf þá Húseyinga fól hann þeim að bjarga
öllu timbri ef meira ræki og að sjá um hið
bjargaða. Tilkynnti hann svo daginn eftir
sýslumanni gerðir sínar í síma.
Skip þetta reyndist vera bandarískt að
nafni Richard Bland og sem næst því nýtt.
Því var hleypt af stokkunum í Bethlehem-
Fairfield Shipyard skipasmíðastöðinni í New
Jersey í apríl 1942. Smíðanúmer þess var
2015. Þessi skipasmíðastöð smíðaði alls 385
Libertyskip og var hún jafnframt sú skipa-
smíðastöð í Bandaríkjunum sem smíðaði
fyrsta Libertyskipið. Skip þessarar gerðar
voru búin ýmsum gerðum véla en Richard
Bland var með vélar frá Worthigton Pump &
Machinery Corporation í Harrison N.J. í
jómfrúrferð sinni sigldi skipið í skipalest
sem fékk heitið P Q 17. Sú skipalest saman-
stóð af 35 skipum, þ. e. 7 raðir með 5 skipum
í hverri röð, þegar hún fór frá íslandi í júní
1942. Tuttugu og þremur skipum úr þessari
lest var sökkt, þar af voru fjögur Libertyskip,
sjö slík voru í lestinni í upphafi ferðar og
voru þau öll nýsmíðuð.
Skipalestin PQ 17 fór frá Hvalfirði íjúní
1942 á leið til Múrmansk en Richard Bland
komst ekki áfram með henni þar sem skipið
strandaði (hér við land?) en ekki hefur tekist
að afla nánari upplýsinga þar um. Þann 5.
mars var skipið statt í Norður-Ishafinu á leið
frá Rússlandi (Múrmansk?). Varð það fyrir
skemmdum af völdum tundurskeytis frá
þýska kafbátnum U-255, en þó ekki það
miklum að það gæti ekki haldið ferð sinni
áfram. Skipið var sagt með timburfarm sem
átti að fara til Loch Ewe í Skotlandi.
Var skipinu þá stefnt til íslands (Akur-
eyrar?) en fimm dögum síðar, 10. mars var
sami kafbátur aftur korninn í námunda við
Richard Bland, sem þá var statt 35 mflur út
af Langanesi á stað 65 gráður, 53 mínútur
norður og 14 gráður, 10 mínútur vestur.
Þýski kafbáturinn sendi aftur annað tundur-
skeyti sem sprakk er það fór í gegnum þriðju
lest með þeim afleiðingum að skipið
brotnaði í tvennt. Afturhlutinn sökk en fram-
hlutinn flaut og er talið að fylgdarskip hafi
reynt að draga framhlutann en að dráttar-
vírinn muni hafa slitnað í afspyrnu
norðanáhlaupi er þá gekk yfir Norður- og
Austurland.
Skipshlutann rak síðan stjórnlaust suður
72