Jón á Bægisá - 01.02.2007, Side 31

Islandsfór ogfleiri kvœði
þjóðmenningar er taldir, að ísland er íjarri Evrópu, að fyrstu áhrif Evrópu
eru ávallt þau verstu, og að framgangur sannrar Evrópumenningar hlýtur
að vera hægur og dýrkeyptur. En eg er sannfærður um að menningarleg
framtíð landsins hlýtur að velta á því hversu þjóðinni tekst að tileinka sér
hið besta úr evrópskri menningu og gera það að sínu.
Einu tillögurnar sem eg get gert til úrbóta hafa ugglaust verið bornar
fram áður, en þó vil eg láta þær flakka, fyrir það sem þær kunna að vera
verðar í sjálfum sér.
Vegna bágrar stöðu gjaldmiðilsins er Islendingum afar erfitt að festa
kaup á erlendum bókum. Auk bæjarbókasafnanna ætti því að vera til eitt
fyrsta flokks útlánasafn af hinum bestu evrópsku bókmenntum, einkum
samtímabókmenntum, sem þjónaði öllum landsmönnum.
Það er augljóslega ekki á færi landsmanna að kaupa sér málverk, en
á vorum dögum eru eftirprentanir orðnar svo góðar að þeim mætti vel
stilla til sýnis á söfnum og í skólum, öllum til ánægjuauka. Það er erfiðara
með tónlistina. Ríkisútvarpið útvarpar að vísu talsverðu af hljómplötum,
en mætti að ósekju gera meira af því. Ekki hugnast mér hið mikla dálæti
norrænna þjóða á karlakórum, sem gengur á snið við stærstan hluta kór-
bókmenntanna.
Að endingu sýnist mér, að lítið land á borð við ísland hljóti að vera
ákjósanlegur leikvöllur fyrir lifandi leiklist - rétt eins og Irland. Það veltur
jú alfarið á rithöfundum - en þeir eru vissulega margir til staðar - ásamt
nokkrum ástríðufullum áhugamönnum í hóflegu húsnæði. Það, að ráðast
í að byggja gríðarstórt þjóðleikhús sem maður hefur engin efni á, er gjör-
samlega að byrja á vitlausum enda.
Almennt séð
Flestar þær bækur um Island, sem eg hef lesið, lýsa því sem samfélagi bænda.
I raun býr þó stærstur hluti landsmanna í bæjum, og þar á ofan í býsna and-
styggilegum bæjum eins og Siglufirði. I mínum augum er það mikilvægasta
staðreyndin um landið. Nútíminn kann að skipta þar sköpum. Eg sé hvern-
ig hin forna menning og samfélag sjálfstæðra bænda er óhjákvæmilega að
breytast í bæjarmenningu og hættir til að verða — ekki svo óhjákvæmilega — að
allsherjar öreigasamfélagi til gagns fyrir hina fáu, sem á grundvelli fæðar
sinnar og landfræðilegrar afskekkju geta aldrei komið sér upp kapítaliskum
menningarháttum.
Bæir og þess konar bæjarlíf sem þess virði er að lifa kosta sitt, og í litlu
og ekki framúrskarandi auðugu landi eins og Islandi er mér nær að halda,
að slíku lífi verði aðeins lifað í sósíalisku þjóðskipulagi, alltént ef þorri fólks
á að njóta þess.
Jæja, þannig komu mér sumsé land og þjóð fyrir sjónir. Eg hef reynt
d> Jföagy/Iiá — Hann gat ekki hætt að ríma
29