Jón á Bægisá - 01.02.2007, Blaðsíða 106

SigurðurA. Magnússon
Auden kvaðst vera af íslensku bergi brotinn í fbðurlegg, og væri ætt-
arnafn hans komið af íslenska heitinu Auðunn. Munu íslenskir áar hans
hafa sest að á Bretlandi fyrir mörgum öldum.
W.H. Auden kom frammá sjónarsviðið ungur að árum og vakti þá
þegar athygli. Fyrsta bók hans, Poems, kom út 1930 þegar hann var 23ja
ára gamall, og eftir það rak hver bókin aðra. Þegar hann stóð á þrítugu
hafði hann valdið vatnaskilum í enskumælandi skáldheimi og um hann
myndast ‘skóli’ róttækra umbótaskálda með vakandi auga fyrir misfellum
samfélagsins.
Vert er að gera sér grein fyrir, hvernig umhorfs var á alþjóðavettvangi á
árunum þegar Auden og samherjar hans létu mest til sín taka. Eliot hafði
þá þegar dregið upp mynd af eyðilandi nútímamenningar í The Waste Land,
en var ekki enn lagður af stað í pílagrímsför sína til trúariegrar lausnar á
vandanum. Hart Crane, eitt efnilegasta ljóðskáld Bandaríkjanna, hafði
reynt að skapa jákvæða táknmynd af Amríku í kvæði sínu ‘The Bridge’ til
að vega uppámóti mynd Eliots, en taldi sér hafa mistekist og drekkti sér.
Heimskreppan hafði riðið yfir, rússnesku hreinsanirnar voru í uppsiglingu
og borgarastyrjöldin á Spáni svipti hinn vestræna heim síðustu sjálfsblekk-
ingum sínum. Þannig var bakgrunnur fyrstu verka Audens, og þau bera
þess greinileg merki.
Það var á þessum árum sem hann samdi eitt merkilegasta verk sitt,
The Orators, sem hann afneitaði síðar (hann hefur alla tíð verið haldinn
kynlegri vantrú á gildi verka sinna). Þar fjallar hann um hið borgaralega
samfélag og notar um það táknmynd óvinarins. Dregin er upp ljós mynd
af eilífri baráttu listamannsins við þjóðfélagið. En jafnframt samfélags-
ádeilunni er að finna í verkinu rödd hrópandans, spámannlega viðvörun
við atburðum sem áttu eftir að eiga sér stað. Spámannsgáfuna á Auden
sameiginlega með írsku skáldunum Yeats og Joyce.
Sé skáldferli Audens skipt í þrjú meginskeið, þá einkennist annað
skeiðið af heimsflakki hans. Hann ferðast land úr landi og yrkir um hvað-
eina sem fyrir augu og eyru ber. Þessi kveðskapur hefur sömu annmarka og
mörg af ljóðum Byrons, t.d. ‘Don Juan’ og ‘Day of Judgment’: hann er of
bundinn stað og tíma. Af þeim sökum verður sennilega álitlegur partur af
kveðskap Audens gleymdur eða misskilinn afkomandi kynslóðum. Hann
hefur verið nefndur ‘blaðamaður í bundnu máli’, og gefur það hálfsanna
mynd af skáldinu. Það má teljast glettni örlaganna, að Auden hefur eink-
um átt vinsældir sínar að þakka umræddum ‘blaðamannshæfileikum’, en
hitt fer tæpast milli mála að hann mun fyrst og fremst lifa sem skáld fyrir
lýrískan kveðskap sinn.
Auden er gæddur þeim fágæta hæfileika að geta ort um svo að segja
hvað sem vera skal. Hann getur snúið fyrirsögnum dagblaða í tærasta skáld-
104
á .ÁSffy/'iá - Tímarit þýðenda nr. ii / 2007