Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2010, Page 14

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 3. tbl. 86. árg. 201010
aukin þekking hjúkrunarfræðinga á
kostum þess að tilkynna um lyfjamistök,
vilji til að finna leiðir til þess að koma
í veg fyrir lyfjmistök, minna vinnuálag
svo tími gefist til þess að tilkynna um
lyfjamistök (Ulanimo o.fl., 2007). Mælt er
með atvikaskráningarkerfi þar sem minni
áhersla er lögð á hverjum er um að kenna
og meiri áhersla á að safna upplýsingum
til þess að breyta verklagi og koma
þannig í veg fyrir frekari lyfjamistök (Kohn
o.fl., 2000).
Lokaorð
Lyfjaumsýsluferlið er flókið ferli sem
margir aðilar eiga þátt í. Lyfjamistök geta
orðið á mörgum stöðum í ferlinu en talið
er að flest þeirra eigi sér stað í umsjá
hjúkrunarfræðinga. Áhrif lyfjamistaka á
sjúklinga eru mismunandi. Talið er að
fæst mistök hafi áhrif á sjúklinga en viss
hluti leiðir til skaða og jafnvel dauða. Þær
rannsóknir, sem samantekt þessi byggist
á, eru langflestar erlendar en gera má ráð
fyrir að staðan sé svipuð hér á landi hvað
lyfjamistök varðar. Þær fáu rannsóknir,
sem gerðar hafa verið á lyfjamistökum
hjúkrunarfræðinga á Íslandi, benda til
sambærilegra niðurstaðna og erlendar
rannsóknir.
Þrátt fyrir að mismunandi aðferðum sé
beitt í rannsóknum á lyfjamistökum og
skilgreining lyfjamistaka sé ekki alltaf
nákvæmlega sú sama er óhætt að
fullyrða að lyfjamistök eru algeng meðal
hjúkrunarfræðinga á sjúkrahúsum.
Niður stöður rannsókna benda til þess
að rekja megi um helming lyfjamistaka
til truflana og einbeitingarskorts
hjúkrunar fræðinga. Þessar niðurstöður
beina athygl inni að mikilvægi þess að
hjúkrunar fræðingar skipuleggi vinnu sína
þannig að nægur tími sé til lyfjaumsýslu
án þess að ytri aðstæður trufli.
Nauðsynlegt er að gera samstarfsfólki
grein fyrir mikilvægi þess tíma sem
hjúkrunarfræðingar verja í lyfjaumsýslu,
tryggja góða vinnuaðstöðu þar sem
erill og truflanir eru lágmarkaðar, ásamt
því að setja fram skýrar verklagsreglur
varðandi lyfjaumsýslu. Kappkosta ætti
að hjúkrunarfræðingar geti ótruflaðir
sinnt lyfjumsýslu þannig að öryggi
sjúklinga verði sem minnst ógnað.
Heilbrigðisstarfsmönnum á Íslandi er
skylt samkvæmt lögum að skrá öll óvænt
atvik í atvikaskrá þ.m.t. lyfjamistök (lög
um landlækni, 2007) en vanskráning
er þekkt og jafnvel viðurkennd. Reglur
um skráningu þurfa að vera sýnilegar
hjúkrunarfræðingum svo þeir viti
hvað þeir eiga að skrá. Skapa þarf
öryggismenningu þar sem yfirmenn og
starfsfólk sýnir þeim skilning sem verða
á lyfjamistök.
Lyfjamistök eru tíð og er því mikilvægt
að heilbrigðisstarfsmenn og stjórnendur
sjúkrahúsa séu á varðbergi gagnvart
þeim og kunni leiðir til að draga úr
þeim. Varpað er fram þeirri spurningu
hvort aukin kennsla í lyfjafræði og þjálfun
við lyfjaumsýslu í hjúkrunarfræðinámi
á Íslandi geti bætt hæfni íslenskra
hjúkrunarfræðinga í lyfjaumsýslu og
þannig aukið öryggi sjúklinga. Einnig má
velta því fyrir sér hvort gera þurfi strangari
kröfur til hjúkrunarfræðinga, t.d. að þeir
þurfi að gangast undir sérstaka þjálfun
við tiltekt og gjöf lyfja sem gefin eru í æð
eins og orðið er víða erlendis.
Með samantekt þessari er ljósi varpað
á tíðni, tegundir og orsakir lyfjamistaka
hjá hjúkrunarfræðingum á sjúkrahúsum.
Markmiði þessara skrifa er náð ef þau
verða til þess að vekja hjúkrunarfræðinga,
aðra heilbrigðisstarfsmenn og stjórnendur
í heilbrigðiskerfinu til meðvitundar um
lyfjamistök á sjúkrahúsum þannig að
leitað verði leiða til þess að draga úr þeim
svo að auka megi öryggi sjúklinga.
Heimildaskrá
Ann­Merethe Jakobsen, Charlotta María
Evenson og Þyrí Stefánsdóttir (2003). Algengi
lyfjamistaka meðal hjúkrunarfræðinga á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri. Óbirt B.S.­
ritgerð, Háskólinn á Akureyri, heilbrigðisdeild.
Anna White, Jóhanna Ósk Tryggvadóttir og
Þórunn Kristín Sigurðardóttir (2006). Lyfjaatvik,
hvað er það? Óbirt B.S.­ritgerð, Háskóli
Íslands, hjúkrunarfræðideild.
Balas, M.C., Scott, L.D., og Rogers, A.E. (2004).
The prevalence and nature of errors and
near errors reported by hospital staff nurses.
Applied Nursing Research, 17 (4), 224­230.
Balas, M.C., Scott, L.D., og Rogers, A.E. (2006).
Frequency and type of errors and near errors
reported by critical care nurses. Canadian
Journal of Nursing Research, 38 (2), 24­41.
Barker, K.N., Flynn, E.A., Pepper, G.A., Bates,
D.W., og Mikeal, R.L. (2002). Medication
errors observed in 36 health care facilities.
Archives of Internal Medicine, 162 (16), 1897­
1903.
Bates, D.W., Boyle, D.L., Vander Vliet, M.B.,
Schneider, J., og Leape, L. (1995).
Relationship between medication errors and
adverse drug events. Journal of General
Internal Medicine, 10 (4), 199­205.
Beyea, S.C., Hicks, R.W., og Becker, S.C. (2003).
Medication errors in the OR: A secondary
analysis of medmarx. AORN Journal, 77 (1),
122, 125­129, 132­134.
Elganzouri, E.S., Standish, C.A., og Androwich, I.
(2009). Medication administration time study
(MATS) Nursing staff performance of medica­
tion administration. The Journal of Nursing
Administration, 39 (5), 204­210.
Fahimi, F., Ariapanah, P., Faizi, M., Shafaghi, B.,
Namdar, R., og Ardakani, M.T. (2008). Errors
in preparation and administration of intrave­
nous medications in the intensive care unit of
a teaching hospital: An observational study.
Australian Critical Care, 21 (2), 110­116.
Flynn, E.A., Barker, K.N., Pepper, G.A., Bares,
D.W., og Mikeal, R.L. (2002). Comparison
of methods for detecting medication errors
in 36 hospitals and skilled­nursing facilities.
American Journal of Health-System Pharmacy,
59 (5), 436­446.
Han, P.Y., Coombes, I.D., og Green, B. (2005).
Factors predictive of intravenous fluid admin­
istration errors in Australian surgical care
wards. Quality and Safety in Health Care, 14
(3), 179­184.
Dæmi um ófullnægjandi lyfjafyrirmæli.