Þjóðmál - 01.03.2012, Blaðsíða 21

20 Þjóðmál VOR 2012
Gústaf Níelsson
Ber að setja skoðana­ og
tjáningarfrelsinu skorður
á grundvelli stéttar og
stöðu?
Flestir myndu svara þessari spurningu neitandi og jafnvel segja hróðugir, að
hið sama ætti að gilda um þjóðerni, litarhátt,
ætt og uppruna, kynhneigð, trúarbrögð
og jafnvel bæta við fötlun, offitu, geðveiki
og drykkjuskap, svo öllu réttlæti væri nú
fullnægt . En allur augljós einfaldleiki er að
víkja úr löggjöf okkar í þessu efni smátt og
smátt, og hin flóknu atriði hártogunar að
taka við .
Í 72 . gr . lýðveldisstjórnarskrárinnar frá 1944 segir: „Hver maður á rétt á að láta í
ljós hugsanir sínar á prenti; þó verður hann
að ábyrgjast þær fyrir dómi . Ritskoðun og
aðrar tálmanir fyrir prentfrelsi má aldrei í lög
leiða .“ Klippt og skorið og öllu sæmilega læsu
fólki auðskilið . Þessi grein var samhljóða 54 .
gr . stjórnarskrárinnar frá 1874, en hún var
þýðing á 86 . gr . dönsku grundvallarlaganna
frá 1866, sem átti fyrirmynd sína í 11 . gr .
mannréttindayfirlýsingarinnar frönsku frá
26 . ágúst 1789 .
Þessi regla um hugsun, skoðun og tjáningu gekk með miklum ágætum á
Vesturlöndum langt fram eftir 20 . öldinni,
þótt hún hefði átt í vök að verjast þar
sem kommúnistar og önnur stjórnlynd
stjórnmálaöfl komust til valda . Vantaði
þó ekkert upp á mannréttindakaflana í
stjórnarskrám ríkjanna sem þeir stjórnuðu .
Hornsteinn hinnar frjálsu hugsunar,
skoðunar og tjáningar var lagður af franska
heimspekingnum Voltaire með orðunum,
sem ævisöguritari hans endursagði: „Ég er
ósamþykkur því, sem þú segir, en ég mun
fórna lífinu fyrir rétt þinn til að segja það .“
Þessi meitluðu orð eru afdráttarlaus, þótt
við höfum sjálf sett okkur skorður eða
þá löggjafinn eftir atvikum, af ástæðum
trúnaðar, velsæmis og kurteisi . Þannig ætti