Þjóðmál - 01.03.2012, Page 75

74 Þjóðmál VOR 2012
þetta sem allra fyrst, því sumum félögum
finnst vera matur í þessu móti mér . Það er
hart að þurfa að láta níða sig í erlendum
blöðum, en hálfu verra, þegar slík skrif leiða
til þess, að manni er sýnt vantraust .“43
Einar brást strax við beiðni Kress . Hann
skrifaði í októberbyrjun 1959 til trún­
aðar manns flokksdeildar kommúnista í
Greifswald og kvað Kress hafa unnið ötul­
lega að menningartengslum Íslands og
Þýska alþýðulýðveldisins . Hann bætti við:
Ég tel mig hins vegar vita, hvernig þessi
ljóta saga hefur komist á kreik . Í þessari
afmælisveislu var eiginkona eins félaga
okkar . Hún er gyðingatrúar og flýði frá
Hitlers­Þýskalandi . Hún ber þungan hug
til flestra Þjóðverja og tók því illa, að félagi
Kress var staddur þar . Tal hennar varð að
þeirri fjöður, sem sást í hænunum fimm í
Dem Nordschleswiger . Rógurinn í þessari
grein er staðlaus . Mér er kunnugt um, að
framsæknir, borgaralegir menntamenn,
sem þekktu best félaga Kress fyrir stríð, til
dæmis Pálmi Hannesson, rektor Mennta­
skólans í Reykjavík, og Einar Ól . Sveinsson,
prófessor í íslenskum bókmenntum,
töldu Kress ekki nasista í skoðunum . Og
vegna þess að nasistarnir hérna litu hann
óhýru auga, gat hann ekki orðið lektor í
Háskólanum . Og mér er kunnugt um
það, að eftir stríð, þegar hann var í Austur­
Þýskalandi (fyrir 1949), var lagt fast að
honum að snúa aftur til Íslands og taka
við góðri stöðu hér, en hann kaus frekar
að vera um kyrrt í Austur­Þýskalandi, þar
sem ástandið var þá mjög erfitt .44
Bruno Kress þakkaði Einari kærlega fyrir
aðstoðina og kvaðst sjálfur ekki hafa orðið
neins var í afmælisveislu Brynjólfs forðum .
„Mér þykir ólíklegt, að íslensk blöð taki
þennan þvætting upp úr hinu þýsk­danska
blaði, því á Íslandi vita menn sannleikann
af eigin þekkingu og lygin yrði mjög
skammæ .“45
Í ársbyrjun 1960, skömmu eftir þessi bréfa­
skipti Brunos Kress og Einars Olgeirssonar,
kom Brynjólfur Bjarnason við í Greifswald
og hélt fyrirlestur í háskólanum um „sögu
íslensku verkalýðshreyfingarinnar“ . Alþýðu­
blaðið taldi af því tilefni kynlegt, að íslenskir
kommúnistar færu í pílagrímsgöng ur til
gamals nasista . Einhverjar spurnir hafði blaðið
líka af atvikinu í sextugsafmæli Brynjólfs
Bjarnasonar, líklega úr vestur­þýska blaðinu:
„Í maí 1958 kom Kress til Reykjavíkur, og
gerðu kommúnistar mikið veður með hann .
En gyðingakona ein í Reykjavík þekkti fyrri
feril hans og mótmælti .“46 Samband Kress og
íslenskra sósíalista var áfram dágott . Kress sat
í stjórn Eystrasaltsvikunnar, sem var árlegt
vináttumót austur­þýskra kommúnista og
norrænna gesta þeirra, og sumarið 1960 hélt
Sósíalistaflokkurinn flokksskóla í Rostock í
tengslum við Eystrasaltsvikuna . Þar flutti
Kress erindi um „uppbyggingu sósíalismans
og Þýskalandsmálið, einkum baráttuna við
vestur­þýsku hernaðarhyggjuna“ .47 Margir
njósnarar Austur­Þýskalands á Norður­
löndum á sjöunda og áttunda áratug hlutu
menntun sína í Norrænu stofnuninni í
Greifswald, en Kress veitti henni forstöðu til
1963 .48 Hann hætti kennslu 1972 og sinnti
eftir það aðallega þýðingum úr íslensku .
Hann varð heiðursdoktor frá Háskóla Íslands
haustið 1986 á sjötíu og fimm ára afmæli
skólans . Skömmu áður en Kress tók við
þessari nafnbót, andaðist Henný Goldstein­
Ottósson, 24 . ágúst 1986 . Sonur hennar,
Pétur Goldstein, féll frá sjö árum síðar, 1993,
frá konu og fimm dætrum . Hann var líklega
sá íslenski ríkisborgari, sem helför gyðinga á
tuttugustu öld komst næst og snerti sárast:
Faðir hans, móðurbróðir og systkinabarn við
hann féllu þar öll fyrir morðingja höndum .
Heiðursdoktorinn frá Háskóla Íslands,
Bruno Kress, lést níræður að aldri 15 .