Félagsbréf - 01.03.1962, Blaðsíða 43

FÉLAGSBRÉF
35
um að semja leikrit um Galdra-Lopt. Sú aðdáun, sem ljóð hans
nutu, hafa að sjálfsögðu ekki dregið úr þessari löngun. En rit-
höfundarferill á íslenzku var þá nánast fjarstæða, og víkur Hannes
að þessu í grein, sem hann skrifar að gefnu tilefni í Fjallkonuna
árið 1888. „Ég játa“, segir hann, „að íslenzkan er fagurt og ríkt
mál og mjög merkilegt að mörgu leyti, og það er skylda hvers
Islendings að halda henni í heiðri sem lifandi máli. . . . En samt
sem áður blandast mér ekki hugur um, að það væri miklu betra
fyrir hvern einstakling, sem til nokkurs er nýtur, að fæðast í
stærri þjóð, með máli, sem milljónir skilja og tala. . . . Smáþjóða-
mál er og verður eins konar munnkarfa“. Það er ekki laust við,
að nokkurrar beiskju kenni í þessum orðum — eða á fremur að
segja beiskrar hreinskilni?
Það er þó síður en svo, að Hannes Hafstein hafi nokkru sinni
orðið skáldskap afhuga. Nokkru eftir heimkomuna til íslands
heldur hann fyrirlestur, þar sem hann kveður enn til hljóðs fyrir
nýjar og þróttmeiri bókmenntir og á næstu áratugum yrkir hann
mörg af stórbrotnustu kvæðum sínum. Sjálfur kann hann þó tíð-
um að hafa fundið til þess að koma þar ekki enn meira í verk og
getum vér því fremur harmað það með honum, sem öruggt er um,
að mannslund hans mundi ávallt hafa forðað honum frá þeirri
hættu að gera sér skáldlistina að ávana. En atgervi og glæsimennska
vígðu Hannes Hafstein til stjórnmálaforustu og mundum vér nú
vart geta hugsað oss, að öðru vísi hefði mátt til takast. Stærstu
kvæði hans frá þessu tímabili, svo sem Landsýn og / hafísnum,
opna mönnum útsýn af þeim sjónarhóli og verða því aðeins skilin
til hlítar, að þaðan sé horft. Hið mikla minningarkvæði frá 17.
júní 1911, Þagnið dœgurþras og rígur, fjallar ekki heldur nema
öðrum þræði um foringjann mikla, Jón Sigurðsson. Mundi kvæðið
ekki í enn fyllri skilningi geyma stjórnmálareynslu og pólitíska
stefnuskrá höfundarins?
Ekki þarf að fara í grafgötur um það, að maður með stórbrot-
inni höfðingslund hefur oft þótzt undarlega settur mitt í stjórn-