Félagsbréf - 01.03.1962, Blaðsíða 71

FÉLAGSBRÉF
63
varðar. Hún hefur einsett sér aS láta
Ólaf ganga menntaveginn, verSa lækni
eSa trúboSa, eSa jafnvel hvort tveggja.
Þórunn beitir soninn hörku til aS
halda honum aS lestrinum og frá öSrum
börnum. Hann situr löngum inni í stofu,
þó sólin skíni glatt og aSrir krakkar séu
aS leik, kúrir yfir bókum en virSir fyrir
sér suSandi flugurnar í glugganum, þeg-
ar hann lítur upp úr og lætur barnshug-
ann reika.
í nágrenni viS þau mæSgin býr afi
drengsins, gamall sjómaSur. Hann vill
fyrir alla muni gera mann úr stráknum
og atyrSir dóttur sína öSru hverju fyrir
meSferSina á honum. Hún bregzt jafnan
versta viS og segir honum aS skipta sér
ekki af sínu barni, sem honum komi ekki
hót viS.
Sagan gerist í litlu sjávarþorpi, þat
sem HtiS ber viS og fátt er til umræSna.
Einar eldri, sem býr í næsta húsi, er aS
veslast upp úr krabhameini. Þetta verSur
þeim, móSur Ólafs og GuSrúnu, sem být
á loftinu hjá þeim, ótæmandi umræSuefni,
en drengurinn liggur á hleri, f staS þess
aS stunda lesturinn, hlustar hugfanginn
á sjúkdómslýsingarnar og þjáist svo af
megnustu martröS.
Allt þetta — strangleiki móSurinnar,
spennan út af samhandinu viS afa, enda-
lausar lýsingar og umræSur um hræSi-
legan sjúkdóm Einars eldra — veldur
drengnum slíkum heilahrotum aS úr verS-
ur hin versta sálflækja; hann gerist ein-
rænn og undarlegur. Ekki bæta miSils-
fundirnir í eldhúsinu úr skák, en Nanna,
dóttir sjúklingsins er miSill og halda þæt
kvinnurnar þrjár iSulega fundi af mikilli
andagt, en Ólafur hlustar eftir hverri
stunu og hósta.
Þótt drengnum þyki i aSra röndina góð
sú vernd og umönnun, sem sálsjúk
afstaSa móSur hans veitir honum,
beitir hann samt smáhrögSum til þes?
aS njóta einhvers frelsis, fer í kringum
móSur sína og stelst til eins og annars,
en sárþjáist samt af ótta út af þessu. Á
þennan hátt kemur þaS sem sé fram, aS
sjaldan er hetri músin sem læðist en sú
sem stekkur. Og þá fyrst kastar tólfun-
um, þegar móSir Ólafs kemst aS þessum
ósköpum, þegar hún sér að þessi einka-
sonur hennar, djásn hennar, sem hún hef-
ur verndaS og vermt viS barm sér, hefur
blekkt hana. Hrekkur nú allt úr einum
öfgum í aSra; skiptast á grátköst móSur-
innar, skammir, löðrungar og langai
þagnir.
öll er þessi samkunda hin merkileg-
asta. Lýsingar GuSbergs eru oft á tiðum
snjallar og kannast maSur viS ýmsan smá-
borgaraháttinn, sem þar kemur fram, og
hefur gaman af. Einkum er þó skilgrein-
ing hans á sálarlífi og hugsunum drengs-
ins gerS af skilningi og samúð, og er þó
ekki auðvelt að lýsa sálarástandi hins við-
kvæma og ómótaSa unglings, svo vel fari
úr hendi. Yfir stíl hókarinnar hvílir hug-
næmur blær, einfaldur í sniðum og hóg-
vær. — Persónur í hókinni eru fáar op
flestar skýrar. ÞaS sem helzt mætti aS
verkinu finna er, að höfundur teygir
stundum lopann um of. Hann hefði mátt
stytta hókina töluvert og hefði sagan þá
orðið betri og heilsteyptari í formi. —
Þetta er sálfræðilegt verk og frá því sjón-
armiSi séS vel af hendi leyst. Tel ég þessa
hók athyglisverðasta islenzka skáldverkið,
sem fram kom á næst liðnu ári.
Því er full ástæða til að fagna þessu
verki og hvetja höfund þess til enn frek-
ari átaka á sviði skáldsagnagerSar í þeirri
von, aS hann vaxi viS hvern þann vanda,
sem að höndum ber.
ÞórSur Einarsson.