Félagsbréf - 01.07.1962, Síða 48

44
FÉLAGSBRÉF
leiði þetta. Sumt af bókarfólkinu hefur mér þótt vænt um og þykir vænt um enn i
dag; það er nú svo. Á sumu hef ég haft hreina andstyggS. En að mér hafi verið mein-
illa við andstyggðarfólkið: það held ég ekki. Ég hef fundið til eirðarleysis í návist
þess — en í einrúmi hef ég haft gaman af því öðrum þræði, og mér hefur alltaf
fundizt það forvitnilegt. Hér er samt bezt að nefna engin nöfn.
Hafi Brauðið og ástin einhvern boðskap að flytja, þá er hann svohljóðandi: að
menn skyldu forðast hverskyns öfgar og hleypidóma. Litrófið á fleiri liti heldur en
þann skjannahvíta og þann biksvarta. Ennfremur finnst mér sorglegt að horfa upp
á hve auðvelt er að teyma fólkið á asnaeyrunum. í miðju þorskastriði heyrði ég mann
hrópa, að þeir á varðskipunum ættu að skjóta á Bretann og láta Bretann skjóta á sig
og sökkva sér. Ilann var orðinn svona æstur. Ef við heföum verið hundrað og sjötíu
milljónir íslendinga, en ekki hundrað og sjötíu þúsundir, þá hefði þessi maður heimtað,
að við færum í stríð við Bretann og murkuðum lífið úr konum og körlum og krökkum
á Englandi til þess að verja hin heilögu forréttindi þorskveiðimanna. Þetta finnst
mér hryggilegt: að menn geti orðið svona æstir og svona miskunnarlausir; og að
menn skuli gleyma blæbrigðum litrófsins.
Eftir að hafa heyrt til fyrrgreinds manns, finnst mér ekki lengur skrýtið, þó að
hér sé háð látlaus borgarastyrjöld með hnútum og skítkasti. í Brauðinu og ástinni
er sú ábending til manna, að þeir skuli læra að lesa blöðin, að þeir þurfi að temja
sér að lesa líka á milli línanna. Eflaust finnst einhverjum það koma úr hörðustu átt,
að blaðamaður skuli láta svonalagað út úr sér. Er hann ekki að svíkjast aftan að
félögum sínum? En það sem fyrir mér vakir er ekki ljótt; mér finnst bara að menn
þurfi að skilja að blöðin eru atómsprengjurnar í borgarastyrjöld íslendinga.
Ég er að reyna að mæla með umburöarlyndi í bókinni — og Guð gefi mér hafi
tekizt að forðast grátkonuvælið og utanípissið. Mér finnst hlálegt að sjá fullorðna
menn remhast við að gera það að hugsjón sinni, að þeir einir séu frelsaðir sem þurfa
að moka skít ellegar á hinn bóginn að það sé stórkostleg dyggð að þurfa aldrei að
óhreinka á sér hendurnar. Þessi bók er á móti snobbisma: snobbisma sem kófar á-
fjóðri hendi upp á við, snobbisma sem þreifar slóttugri hendi niður á við.
Ef ég hefði skrifaÖ formála fyrir Brauðinu og ástinni (og reyndar hvarflaði það að
mér), þá hefði ég gætt þess að minna menn á, að sagan gerist fyrir stríð. Blöðin
eru atómsprengjur íslendinga, en geislavirka úrfellið minnkar ár frá ári, og atóm-
sprengjurnar eru þar af leiðandi ekki eins baneitraðar núna og þær voru fyrir stríð.
Fyrir stríð virðist mér sem hlöðin hafi tekið því fegins hendi, ef einhver vildi ljúga
því upp á andstæðing, að hann hefði myrt ömmu sína í nótt. Nú taka blöðin (flest
ætti ég kannski að segja) svona kónum fálega.
Loks langar mig að geta þess að í Brauðið og ástina vantar 23,849 kommur —
samkvæmt kommureglum skólanna. Ég hef öðlazt þá trú, að maður eigi að nota greinar-
merki, þar sem still og/eða hugsun kallar eftir greinarmerkjum, en forðast að reyra
stil sinn, það sem hann er, og hugsun sína, það sem liún nær, í fjötra þýzk-danskrar
merkjasetningar.