Félagsbréf - 01.06.1963, Qupperneq 38

JÖKULL JAKOBSSON
Hjólnöfur eða brennidepill ?
I.
Ekki er ýkja langt síðan frægasti
skáldsagnahöfundur vor lýsti því yfir
sem mörgum þótti raunar ekki nýmæli:
að skáldsagnaformið væri gengið sér
til húðar, skáldsagan væri dauð. Og
sneri sér síðan að öðrum verkefnum
með umdeildum árangri.
Það kann því ýmsum að þykja goð-
gá þegar rithöfundur nú á dögum
sendir frá sér skáldsögubálk, heila
trílógíu, upp á nær 600 síður eins og
ekkert hafi í skorist. Slík verk þóttu
góðra gjalda verð áður en hraðinn tók
sér bólfestu í sál mannsins og svipti
hann allri eirð. Nú á öld spútníka og
espressómaskína þykir ekki annað
form hæfa betur en ljóðið eða leikritið.
Ljóð eru fljótlesin og meltanleg í smá-
um skömmtum og það er svipað að-
hald að fara í leikhús og bregða sér
í bað: menn hlaupa ógjarnan út fyrr
en athöfninni er lokið. En það er furðu
margt í nútímaþjóðfélagi sem glepur
þann sem af einurð ætlar sér að komast
í gegnum umfangsmikið epískt verk
Stefán Jónsson:
Vegurinn að brúnni.
Heimskringla 1963. 583 bls.
í þremur bindum: útvarp, dagblöð,
loftborar, stimpilklukkur, strætisvagn-
ar, bíó og vinnutími, partí og póli-
tík, barneignir og barmennska, sím-
inn glymjandi alla daga. Og þannig
mætti lengi telja. Það þarf meira en
meðalhöfund til að vega upp á móti
öllum þessum ósköpum.
II.
Nú er síður en svo að Stefán Jóns-
son æpi hástöfum eða setji sig í ann-
arlegar stellingar til að ná athygli les-
andans á þessari hávaðaöld. Vegurinn
að brúnni er rituð í hefðbundnu formi,
hvergi er gerð tilraun til að endur-
nýja búning skáldsögunnar. Stefán not-
ar einmitt það form sem fengið hafði
dánarvottorð hjá voru ágæta nóbel-
skáldi.
Nú eru þess dæmi í sögu bókmennt-
anna að þá hafi fyrst nýtt líf fært eitt
bókmenntaform í æðra veldi þegar
það sama form var liðið undir lok.
Nægir að benda á Don Quixote eftir
Cervantes, Heljarslóðarorrustu eftir
Gröndal. Örn Arnarson, vort ágæta
ljóðskáld, orti rímur með góðum ár-
angri. En það er eftirtektarvert að þá
er formið notað sem skopstæling og
34 FÉLAGSBRÉF