Félagsbréf - 01.06.1963, Blaðsíða 24

á veiðiferðunum? Slíkar myndir, særð-
ar eða með sárindatáknum, þekkjast á
nokkrum stöðum. Hins vegar verður
ekki sagt, að þær móti alla listhefðina,
þær eru fáar, eru undantekning.
Er veiðigaldursskýring í þessum anda
því veik. Sterkasta rót listar er án efa
frumstæð gleði. Þörfin til að draga
upp myndir, mála, rista, hvelfa, skera
út, átti áreiðanlega höfuðþátt í tilurð
verkanna, sem við höfum nú litið nokk-
uð yfir. Annað liggur og tæpast mjög
til grundvallar hinni fögru skreytingu
á áhöldum Madeleine manna, hún hef-
ur verið til augnayndis, en nú erum
við reyndar stödd við síðari hring-
sveipinn, ekki á upphafsreitnum. En
lítum á viðfangsefnin. Merki og svo
óhlutlægt skraut áhalda eru mikill
þáttur, en segja má, að dýrin njóti sí-
fellt dálætis og á öllum skeiðum. Eng-
inn vafi er og á því, að menn síðustu
ísa.ldar hafa þekkt mjög náið fjölda
dýra, einkum spendýr, þeir veiddu þau
svo mjög. Þeir hafa verið börn hinna
víðlendu freðmýra, moldblástursauðna,
lyngmóa og harðgerra skóga, og séð
jökul og fell. Einkennilegt er, hve
auga þeirra er næmt fyrir hinu við-
mótsþýða hjá dýrum. Þó var dýra-
heimurinn á margri áttinni. Þeir
þekktu skæð rándýr. Þeir gerðu mynd-
ir af þeim. Auðséð þykir hins vegar,
að bráðin sé hér aðalviðfangsefnið,
það, sem alltaf þurfti að elta uppi,
hæfa, fella í gildru, draga heim og
matreiða. Var það mest vísundur og
hreindýr. Þótt þetta sé augljóst, er
ekki þörf á að fallast á, að eina ástæð-
an fyrir dýramyndagerð, og í henni
vali aðal veiðidýra, sé galdur og töfra-
20 FÉLAGSBRÉF
trú. Fylgir ekki slíku illska og þverúð?
Getur harka brotizt fram í mynd-
rænni fegurð? Þessu eigum við bágt
með að trúa. Snúum við á braut þank-
ans. Segjum sem svo, að menn hafi
viljað dýr feig, en séð, að þau urðu
að njóta kynsældar. í slíkum hugsun-
um getur myndgleði hafa dafnað. Held
ég, að við förum ekki villu vegar ef
við teljum hvorttveggja í senn vera
mikinn aflvaka, sköpunarhneigð og
svo skírskotun mannfélaganna, sem
uppi voru á síðustu ísöld, til mátta,
er myndu ráða viðgangi lífveranna,
ljá litu góða, auka kynsæld og veita
veiði. Lantier kveður nú hinar ham-
sveiptu verur í bergmyndunum vera
goðverur.
Þegar aftur fór að mildast loftslag
á slóðum hreinaveiðaranna og jökull
bráðnaði, breiddust skógar yfir túndr-
ur og sléttur, mammútfíllinn var nú
aldauður, en hreinninn flutti sig norðar.
Menn urðu að breyta um veiðiferðir, því
að nú fluttust að þeim önnur dýr. Hefst
nú miðsteinöldin. Einkennist hún
m.a. af dýraveiðum með boga. TJrðu
eftir þetta framfarir í tækni, en hin
mikla, marghliða og auðuga menning
síðustu ísaldar dó út. Á miðsteinöld er
nokkur myndlist í Evrópu, að því er
virðist, og hún merkileg, ef það er rétt,
að berglistin á Austur-Spáni, sem lík-
ist ofangreindri hefð, en einkennist af
einlitum sérgildingarflesjum, sé frá
þessu tímabili. Um hana fjalla ég nú
ekki. Takmörk ísaldarmenningarinnar.
er ég hef nú talað um, og sem bar svo
furðulega ávexti leikhæfni og tjáningar,
eru all skýr. Hér hafa þau ekki verið
ýkja fastlega dregin, hvorki almennt