Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 31

Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 31
dásamlega rithöfunda" (XII, 207). Undanskilið er þá væntanlega að ekki veitti Rússlandi af hugrökkum mönnum í rithöfundastétt. I Rússlandi sjálfu fannst honum mest til þess koma hvílík áhrif Tolstoj gat haft á umræðu og hugsunarhátt. Þeir voru ólíkir menn: Vond eru leikrit Shakespeares, sagði Tolstoj við Tsjekhov, en yðar eru > þó mun verri! Og Tsjekhov sjálfur gat svosem reiðst ýmsu því sem hann taldi heimskulegt og fáránlegt í skrifum Tolstojs (t.d. verkum eins og Kreutzersónötunni þar sem kynlífið er gert að einu helsta böli mann- kynsins) og hrópar upp af því tilefni: „Fjandinn hirði heimspeki mikil- mennanna í þessum heimi! Allir eru þessir miklu vitringar harðstjórar á við generála, og kunna sig ekki fremur en generálar, vegna þess að þeir eru vissir um að enginn geti tekið í lurginn á þeim" (XI, 522). Samt gerir hann sér grein fyrir því að höfundur á borð við Tolstoj getur í landi eins og Rússlandi orðið einskonar „ríkisstjórn við hlið valdhafanna" (orðalag Solzhenytsins) og hann kvíðir mjög fyrir því að Tolstoj hverfi af vettvangi: Ef hann deyr þá myndast í lífi mínu mikil eyða. I fyrsta lagi hefur mér ekki þótt vænna um nokkurn mann annan, ég er maður trúlaus, en af öllum trúm t tel ég einmitt hans trú mér nákomnasta og hæfa mér best. I öðru lagi: Meðan Tolstoj er til í bókmenntunum þá er auðvelt og ánægjulegt að vera rithöf- undur, það er meira að segja ekki eins skelfilegt að gera sér grein fyrir því að maður hefur ekki gert neitt og mun ekki gera, vegna þess að Tolstoj vinnur fyrir okkur alla. Starf hans er réttlæting á þeim vonum og fyrirheitum sem menn tengja við bókmenntir. í þriðja lagi: Tolstoj stendur traustum fótum, hann hefur gífurlegt áhrifavald og meðan hann lifir munu sitja í skugga langt í burtu afleitur smekkur allskonar, lágkúra, frek og tárvot, sem og ruddaleg og illfús sjálfshyggja. Það er aðeins siðferðilegt kennivald hans sem getur haldið uppi svonefndum bókmenntastefnum og straumum. An hans væri þetta hjörð án hirðis eða grautur sem erfitt væri að komast til botns í (XII, 396). ► Þversögnin enn og aftur: Tsjekhov óttast það að miklir höfundar mis- brúki frægð sína og áhrifavald til að breiða út skoðanir sem hann telur fáránlegar (já og er yfirleitt hægt að veita nokkur svör við spurningum lífsins?). En á hinn bóginn saknar uppalarinn í honum kennivalds sem eins og „gætir sauða minna" svo þeir fari sér ekki að voða í hretum lífsins! Tímarit u m bókmenntir og leiklist 29
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist
https://timarit.is/publication/1206

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.