Frón - 01.03.1945, Blaðsíða 44

42
Jakob Benediktsson
stuttur útdráttur yrSi hér of langur. Ég skal aSeins drepa á
nokkur almenn undirstöSuatriSi í fyrirkomulagi bókasafna, sem
hollt er aS gera sér ljóst áSur en fariS er aS ræSa um íslenzk
bókasöfn sér í lagi.
1’aS er alkunna aS hér í landi — eins og annars staSar á
NorSurlöndum og víSar — skiptast bókasöfn í tvo flokka, annars
vegar alþýSubókasöfn, hins vegar vísindaleg eSa fræSileg bóka-
söfn. AlþýSubókasöfnin eru öll meS sama sniSi og mynda eitt
kerfi undir sameiginlegri stjórn, eins og ég skal drepa nánar á
siSar. FræSilegu bókasöfnin eru aftur á móti sundurleitari. Peim
má skipta i tvennt: allsherjarbókasöfn og sérbókasöfn. Hér í
landi eru t. d. þrjú allsherjarbókasöfn: Konunglega bókasafniS,
HáskólabókasafniS og RikisbókasafniS í Árósum. Sem dæmi um
sérbókasöfn má nefna bókasafn LandbúnaSarháskólans, tekniska
bókasafniS og bókasafn Verzlunarháskólans, sem eru stærstu sér-
bókasöfn hér í landi hvert á sinu sviSi. Auk þeirra er sægur
minni sérbókasafna viS ýmsar stofnanir, skóla, deildir Háskólans
o. s. frv.
VíSast í löndum er því svo fyrirkomiS aS eitthvert allsherjar-
bókasafniS, venjulega hiS stærsta, er um leiS þjóSarbókasafn,
bókamúseum, þar sem allar bækur sem út eru gefnar í landinu
eru samankomnar og varSveittar komandi kynslóSum. Fetta hlut-
verk er í sjálfu sér allt annaS en hlutverk annarra bókasafna,
sem einkum og sér í lagi verSa aS kosta kapps um aS eiga þann
bókakost sem notendur safnsins þurfa frekast á aS halda. Pessi
munur á tilgangi hefur þaS i för meS sér aS slík þjóSarbókasöfn
hljóta aS gæta þess aS bókum þeirra verSi ekki slitiS út á of
miklum útlánum. AfleiSingin verSur því sú aS þau verSa aS
takmarka lán á öllum sjaldgæfari og eldri bókum, og flest þeirra
færast meir og meir í þá átt aS leyfa aSeins bókanotkun á
lestrarsölum sinum. Svo er þvi háttaS um mörg stærstu bókasöfn
veraldarinnar. RáSstafanir af þessu tagi eru nauSsynlegar ef
bækurnar eiga aS varSveitast, en þá er jafnnauSsynlegt aS önnur
bókasöfn séu til sem léS geti lesendum bækur heim til sín. l3etta
er í flestum löndum hlutverk sérbókasafna og minni alls-
herjarbókasafna. Hér í landi leysir t. d. HáskólabókasafniS og
RikisbókasafniS i Árósum Konunglega bókasafniS af hólmi' um
útlán á dönskum bókum og öSrum þeim bókmenntaflokkum
sem þau hafa aS geyma.
En til þess aS lesendur hafi full not þessarar verkaskiptingar