Frón - 01.03.1945, Blaðsíða 25

Verkefni íslenzkra fræða
23
fara að verSa allrasíSustu forvöS aS ná í þaS sem eftir kann aS
vera af þessum lögum.
Hvernig er um söfnun orSa úr íslenzku alþýSumáli? I3ó aS
talsvert hafi veriS unniS á þessu sviSi, einkum af Birni M. Ólsen,
er öllum augljóst aS margt er enn ógert. Þorbergur PórSarson
fékkst í eina tíS mikiS viS orSasöfnun, og mér hefur veriS sagt
aS hann hafi náS í margt sem betra sé aS eiga en missa; en þessi
starfsemi mun hafa farizt fyrir, m. a. sökum fullkomins áhuga-
leysis Jieirra sem fjárráSin höfSu. Mjög lítiS hefur veriS aS því
gert aS safna heildarlegum orSaforSa ýmissa landshluta um
mismunandi efni. BaS væri, svo aS eitt dæmi sé tiltekiS, ákaflega
fróSlegt aS eiga samstætt orSafar um allt sem lýtur aS heyskap
eSa skepnuhöldum úr ýmsum héruSum, og sjá hvernig orS og
merkingar skiptast víSs vegar um landiS. PaS má búast viS aS
verSi eitt hlutverk hinnar miklu orSabókar sem nú stendur til
aS gera, aS koma á fót orSasöfnun um allt land og senda
spurningaskrár, en aS vísu er hér sem annars aS hver dagur er
dýrmætur, af því aS fjölmargt í orSavali er aS líSa undir lok meS
breyttum lifnaSarháttum.
Hvernig er um vinnubrögS og amboS og verklega menningu
sem tíSkazt hefur á íslandi frá alda öSli, en tekur nú óSum aS
hverfa? PaS er alkunn reynsla aS sumir algengir hlutir daglegs
lífs hafa þótt svo hversdagslegir meSan notaSir voru aS engum
hefur dottiS í hug aS setja þá á söfn, og getur orSiS torvelt aS
spvrja þá uppi. En ekki er nóg aS eiga hlutina, hitt er ekki síSur
nauSsynlegt aS vita hvernig þeir voru hafSir í höndum. Gömul
vinnubrögS, beiting fornra amboSa — slíkt varSveita menn nú
orSiS í öSrum löndum í nákvæmum lýsingum og myndum, en
þó allrahelzt í kvikmyndum. Mér er meS öllu ókunnugt hvort
nokkuS hefur veriS gert á Islandi i þessa átt, en þetta væri eitt
skyldasta hlutverk PjóSminjasafnsins; hitt veit ég aS erlendir
menn hafa orSiS til aS rannsaka fyrir okkur svo merkilcgt atriSi
íslenzkrar menningarsögu sem torfbæjagerS og torfkirkna, og er
þetta sinnuleysi um svo sjálfsagt íslenzkt verkefni okkur til
lítillar sæmdar. Þess má geta til fyrirmyndar aS Danir hafa ekki
alls fyrir löngu hafiS samfelldar rannsóknir á fornri alþýSu-
menningu sinni meSal bænda. og reka þær á tvennan hátt.
Annars vegar ferSast sérmenntaSir menn um, hafa tal af fólki
einkum elztu kynslóSunum, mæla gömul hús, taka myndir, safna