Frón - 01.03.1945, Blaðsíða 12

10
Jón Helgason
og veita honum tilverurétt sem vísindastofnun. Pó aS bókmenntir
íslendinga rísi ekki einlægt hátt, þá eru þær svo víSáttumiklar,
svo ógreiSfærar og svo frámunalega illa rannsakaSar, aS ekki
veitir þar af liSi nokkurra ötulla manna, og sama máli er aS gegna
um tunguna og þjóSarsöguna.
Pessi nýju embætti munu eflaust hafa í för meS sér mikla
umbót á háskólanum ef þau verSa veitt vel færum mönnum, eins
og öll von virSist til eftir síSustu fregnum. En samt er hvergi
nærri fullnægt meS þessu öllum hinum brýnustu kröfum.
ViS stofnunarhátíS háskólans 1911 gat fyrsti rektor hans,
Björn M. Ólsen, þess í ræSu sinni aS þaS væri háskólanum hin
mesta vöntun aS eiga ekki kennslustól í öSrum málum en íslenzku
og engan í samanburSarmálfræSi. Líka væri hætt viS aS kennslan
í Islandssögu kæmi ekki aS fullum noturn, þar sem enginn kennslu-
stóll væri í almennri sagnfræSi né í sögu annarra NorSurlanda-
þjóSa. Úr þessum skorti hefur enn ekki veriS bætt. Ennþá er
þaS eitt helzta mein háskólans hve rígskorSuS kennsla hans og
nám er viS hiS íslenzka sviS. Islenzkunemar hans hafa aS vísu
átt kost á einhverri tilsögn í forngermönskum málum, gotnesku,
fornensku, fornsaxnesku og fornháþýzku. En hins vegar er svo
aS sjá sem íslenzkunám sé stundaS í Reykjavík án neinnar
verulegrar hliSsjónar af nánustu frændmálum. Ekki verSur fundiS
aS nein kennsla sé þar veitt í öSrum NorSurlandatungum frá
miSöldum, né heldur í færeysku né nýnorsku, enda engar próf-
kröfur í þessum greinum. »Pursi, ver sjálfum þér nægur« kvaS
skáldiS. PaS er sannast aS segja aS okkur er margoft brýn
nauSsyn aS leita granntungnanna til frekara skilnings á vorri,
enda lætur engin NorSurlandaþjóS önnur sér lynda kennslu í
máli sínu einu, án tillits til hinna. Og hversu annt sem viS hljótum
aS láta okkur um bókmenntir okkar, verSum viS aS játa aS þær
eru nútímamanni þröngur menntunargrundvöllur, vegna þess hve
fátækar þær eru aS mikilvægum verkum frá síSari öldum. Ég
gæti vel trúaS aS þaS væri stórlega hollt íslenzkunemum í
Reykjavík ef gengiS væri eftir aS þeir læsu vandlega nokkur
erlend úrvalsrit, einkum frá nýrri tímum, til fyllingar og upp-
bótar hinum íslenzka lestri.
Fyrir rúmurn áratug var stofnaS í Reykjavík nýtt próf í
íslenzkum fræSum er nefnist kennarapróf. og er prófaS i þremur
greinum: íslenzkri málfræSi, íslenzkri bókmenntasögu og sögu
Islendinga. Mér er spurn hvort önnur heimspekideild á NorSur-