Frón - 01.03.1945, Blaðsíða 59

Orðabelgur
57
lJaS skal þegar í stað tekið skýrt fram að ég er algerlega
andvígur hinni svonefndu málfræðireglu, og tel kommur eiga að
tákna þagnir i eðlilegum lestri eða upphaf nýs hugsanaliðar. Þetta
tvennt mun oftast fara saman, og engin ástæða er til hárfínnar
aðgreiningar, komman getur táknað hvorttveggja. Með því verður
leyfilegt að setja kommu alls staðar þar sem misskilningi gæti
valdið í lestri ef kommu vantaÖi, hvort sem þar er heyranleg
þögn eða ekki.
Stuðningsmenn málfræSikerfisins eru vanir aS halda því fram
að þaS sé rökrétt og sjálfu sér samkvæmt. En því fer fjarri aS
svo sé. Ymsar reglur þess eiga ekkert skvlt viS málfræSilega
greiningu setninga heldur eru sóttar í reglur þagnarkerfisins, sem
svo hefur verið nefnt, eSa eiga sér aSrar rætur. Sem dæmi skulu
aSeins nefndar kommur milli hliSstæSra orða: hani, krummi,
hundur, svín, — orðin eru engu síður hliðstæS þótt samtengingar
(og, eða) séu settar á milli þeirra, og engin málfræðileg rök fyrir
því aS greina þau sundur þótt samtengingu vanti. önnur dæmi
hefur Þorsteinn Stefánsson nefnt siðast i grein sinni, þar sem
hann ræðir um mismun á íslenzkum og dönskum kommureglum,
og væri auðvelt aS bæta mörgum við.
önnur röksemd sem oft er borin fram málíræSikerfinu til
framdráttar er sú aS kommur eigi aS vera »til skýringar á
samsetningu málsins« eins og greinarhöf. kemst að orði. í fyrsta
lagi er mér þaS meS öllu hulið hvers vegna kommur eiga aS leysa
slikt hlutverk af hendi. Ef betur er aS gætt þýSir þetta ekkert
annaS en að hver maður sem setur samhangandi mál á blað ætti
stöSugt aS hafa fyrir augum »samsetningu málsins«. En þaS er
meir en hörS kenning aS ætlast til þess af almenningi, ekki sízt
þegar jafnvel lærSustu málfræðingar eru fjarri því að vera á eitt
sáttir um þaS efni. 1 annan stað fæ ég ekki betur séð en aS
kommusetning málfræSikerfisins rugli meir en hún skýri. HvaSa
skýring er t. d. fólgin í þvi aS nota kommu í hinni fyrstu eftir-
farandi setninga en ekki í hinum? — Ég sagSi honum, aS hann
skyldi fara. — Ég sagSi honum að fara. — Ég sagði h'onum skipun
húsbóndans. — Ég sagSi honum til syndanna. — Aukasetningin
‘aS hann skyldi fara’ er jafn-nauðsynlegur og nátengdur liður
setningarheildarinnar eins og síSustu liöir hinna setninganna, og
því engin málfræSileg né rökfræSileg ástæSa til að búta fyrstu
setninguna sundur frekar en hinar. Miklu fremur held ég að
kommusetning þessi og »skýringar« þær sem henni eru venjulega