Morgunblaðið - 10.11.2015, Qupperneq 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. NÓVEMBER 2015
Glæsilegt úrval af
fallegum vörum
fyrir heimilið
aff.is
Concept
Í byrjun ágúst sl. var
viðtal í Morgunblaðinu
við Snorra Baldursson,
þjóðgarðsvörð á vest-
ursvæði Vatnajök-
ulsþjóðgarðs, um
Lakagíga og umferð
ferðamanna þangað.
Óhætt er að segja að
margir hafi tekið eftir
þeim orðum sem þar
féllu og spurt sig hver
sýn stjórnenda Vatna-
jökulsþjóðgarðs er á þau svæði er
undir þjóðgarðinn heyra. Sér-
staklega vöktu athygli ummæli og
nýjar upplýsingar um þrýsting sem
Vatnajökulsþjóðgarður er að setja á
Vegagerðina um vegabætur að
Lakagígum og sú greining að ef sú
vegagerð nær í gegn þá þurfi að
grípa til róttækra ráða til að stýra
umferð um Lakagíga. Flestir hefðu
haldið að vegurinn eins og hann er í
dag sé fyrirtaks umferðarstýring,
ævintýraferðalag um
villta náttúru sem þó er
ekki útilokað fyrir
neinn að takast á hend-
ur þar sem auðvelt er
að komast þangað á
litlum jeppa og í boði
eru ferðir bæði í
breyttum jeppum sem
og tiltölulega ódýrar
rútuferðir.
Stuttu eftir að við-
talið við Snorra Bald-
ursson birtist í Morg-
unblaðinu setti ég
nokkrar spurningar
inn á fésbókarsíðu Vatnajökuls-
þjóðgarðs en ekkert kom svarið. Var
mér á öðrum vettvangi bent á það af
starfsmanni þjóðgarðsins að fésbók-
arsíða Vatnajökulsþjóðgarðs heyrði
ekki beint undir þjóðgarðinn sjálfan,
þótt hún væri starfrækt í hans nafni,
heldur væri leið starfsmanna „á
plani“ til að koma upplýsingum á
framfæri. Ég gæti því ekki átt von á
svari frá yfirmönnum þjóðgarðsins á
þeim vettvangi og var mér bent á að
senda þeim bréf eða rita opið bréf í
fjölmiðil.
Læt ég nú loks verða af því og vil í
fyrsta lagi spyrja forsvarsmenn
Vatnajökulsþjóðgarðs hver ber
ábyrgð á fésbókarsíðu þjóðgarðsins,
t.d. ef fram koma þar villandi upp-
lýsingar sem valda slysi? Eru það
„starfsmenn á plani“?
Í öðru lagi vil ég birta hér þær
spurningar sem ég setti inn á fés-
bókarsíðu Vatnajökulsþjóðgarðs, en
forsvarsmenn þjóðgarðsins sáu ekki
ástæðu til að svara á þeim vettvangi.
Jafnvel þótt vera kunni að fésbók-
arsíða Vatnajökulsþjóðgarðs heyri
undir „starfsmenn á plani“ hefði mér
ekki þótt úr vegi fyrir forsvarsmenn
þjóðgarðsins að svara spurningum
sem til þeirra er beint á þeim vett-
vangi. En nú fá þeir tækifæri til að
svara, spurningarnar eru nú birtar í
þeim sama fjölmiðli og starfsmaður
Vatnajökulsþjóðgarðs tjáði sig við:
Í tilefni orða Snorra Baldurs-
sonar, þjóðgarðsvarðar á vest-
ursvæði Vatnajökulsþjóðgarðs í
Morgunblaðinu í byrjun ágúst m.a.
um að „í því (væri) fólgin ákveðin
mismunun ef aðeins fólk sem á jeppa
kemst upp að Laka,“ og: „Við
(Vatnajökulsþjóðgarður) höfum
lengi rætt við Vegagerðina um að
bæta veginn en það hefur ekki geng-
ið eftir,“ langar mig að beina eft-
irfarandi spurningum til forsvars-
manna Vatnajökulsþjóðgarðs:
1. Kemst aðeins fólk sem „á“ jeppa
upp að Laka?
2. Kemur enginn í rútu upp að
Laka?
3. Kemur enginn í bílaleigujeppa
upp að Laka?
4. Kemur enginn í litlum bíla-
leigujeppa upp að Laka, t.d. RAV
eða svipuðum, líkt og þúsundir
leigja sér og komast ágætlega á
um hálendi Íslands?
5. Kemur enginn að Laka sem hefur
keypt sér dagsferð í jeppa?
6. Eru til kannanir á því með hvaða
farartækjum fólk kemur að
Laka?
7. Er aðgengi að Lakagígum svo
erfitt að einhver sem t.d. er tilbú-
inn að gefa sér einn dag til að sjá
þessar náttúruperlur og hefur um
7.000 kr. til umráða kemst ekki á
svæðið?
8. Er það rétt haft eftir Snorra
Baldurssyni að Vatnajökuls-
þjóðgarður hafi verið að ræða við
Vegagerðina um að bæta veginn
að Lakagígum?
9. Ef svo er, á hvaða forsendum fara
slíkar viðræður fram, þ.e. hvar er
slík ákvörðun tekin af hálfu
Vatnajökulsþjóðgarðs?
10. Er það stefna Vatnajökuls-
þjóðgarðs að allir eigi að komast
allt innan þjóðgarðsins, sama
hvaða farartæki þeir hafa til um-
ráða, svo hvergi sé til staðar
„ákveðin mismunun,“ líkt og
Snorri Baldursson segir?
11. Ef svo er, á þá ekki það sama við
um aðra staði innan Vatnajökuls-
þjóðgarðs? Þarf þá ekki að bæta
vegi og brúa ár t.d. inn í Herðu-
breiðarlindir, Öskju og að Holu-
hrauni?
12. Endurspegla orð Snorra Bald-
urssonar í Morgunblaðinu í byrj-
un ágúst afstöðu forsvarmanna
Vatnajökulsþjóðgarðs?
Opið bréf til stjórnenda
Vatnajökulsþjóðgarðs
Eftir Steinar Þór
Sveinsson » Flestir hefðu haldið
að vegurinn eins og
hann er í dag sé fyrir-
taks umferðarstýring,
ævintýraferðalag um
villta náttúru sem þó er
ekki útilokað fyrir neinn
að takast á hendur …
Steinar Þór
Sveinsson
Höfundur er leiðsögumaður.
Í Morgunblaðinu
30. október sl. svarar
Bragi Guðbrandsson,
forstjóri Barnavernd-
arstofu, grein minni
frá 22. október sl. þar
sem ég minnti á að
fyrirmynd að barna-
húsi á Íslandi var sótt
til Children’s Advo-
cacy Center (CAC) í
Texas. Bragi segir að
CAC í Bandaríkjunum hafi „vissu-
lega verið hvatning og fyrirmynd
Barnahúss“ en útfærslan hér á
landi sé önnur í veigamiklum at-
riðum. Bragi viðurkennir þannig
réttmæti orða minna, en aðeins að
hluta til. Umhugsunarvert er, mið-
að við það sem hér fer á eftir,
hvernig hann dregur í grein sinni
úr frumkvöðuls- og brautryðjenda-
hlutverki CAC við þróun barna-
húsa og miklar íslensku útfærsl-
una.
Texasbúar stofnuðu barnahús
11-12 árum á undan Íslendingum,
samkvæmt orðum Braga sjálfs í
Morgunblaðinu 28. nóvember
1997:1) „Þar (í Houston) er elsta
barnahús í Bandaríkjunum sem
var stofnað 1986 og þjónar það
5.000 börnum árlega. Allir fag-
menn sem koma að kynferðisof-
beldi gagnvart börnum starfa að
þeim málum sem upp koma undir
einu og sama þaki. Bandaríkja-
menn eru afskaplega stoltir af
barnahúsinu í Texas“. Barnahús
opnaði hér 1. nóvember 1998.
Í DV grein 13. mars 2004 er
fjallað um það hvernig mál Arons
Pálma Ágústssonar (APÁ), sem
sat barnungur árum saman í fang-
elsi í Texas, tengist stofnun
barnahúss á Íslandi.2) Segir þar að
Bragi hafi verið sendur utan árið
1997 til að meta hvort hægt væri
að fá APÁ lausan eða framseldan.
Þá hafi Bragi komist í tengsl við
barnahús í Texas sem hafi verið
byggt upp af miklum krafti og
þótt fyrirmynd stofnana af því
tagi. Segir að forstöðumaður
barnahússins í Hou-
ston, Ellen Cokinos,
hafi aðstoðað Braga í
máli APÁ, og að hún
hafi mikla reynslu af
meðferð ungra kyn-
ferðisbrotamanna og
þolenda kynferð-
isbrota. Þá reynslu
hafði Bragi ekki.
DV hafði þetta m.a.
beint eftir Ellen: „Það
eina jákvæða sem
kom út úr þessu máli
hans (APÁ) er sú
staðreynd að það leiddi til stofn-
unar barnahúss á Íslandi – barna-
húss sem hefur skilað frábærum
árangri“. Þessi orð Ellenar um til-
urð íslenska barnahússins eru
skýr og afgerandi. Um þetta hafði
DV beint eftir Braga: „Mál Arons
leiddi vissulega það góða af sér
fyrir Ísland að barnahúsið í Hou-
ston veitti okkur ráðgjöf við stofn-
un barnahússins“.
Í Morgunblaðsviðtalinu við
Braga frá 1997 segir að til standi
að halda starfsdag 2. desember og
opinn fræðslufund 4. desember.
Þar muni Ellen fræða um starf-
semi barnahúss í Houston, ásamt
þeim Maureen O’Connell sem sjái
um meðferðarúrræðin og Dana
Zakin sérfræðingi á sviði rann-
sóknarviðtala. Á starfsdaginn var
boðið starfsfólki barnavernd-
arnefnda, lögreglu, starfsfólki
heilbrigðisstétta sem málið varð-
aði, starfsfólki ríkissaksóknara og
öðru fólki sem kom nálægt kyn-
ferðislegu ofbeldi barna. Opni
fræðslufundurinn var um kyn-
ferðisofbeldi gegn börnum, ein-
kenni, meðferð og rannsókn slíkra
mála.
Þessa desemberdaga 1997 sögðu
bandarísku sérfræðingarnir Ís-
lendingum m.a. frá samstarfi CAC
og dómstóla í Texas við máls-
meðferð kynferðisbrota gegn
börnum. Þeir töluðu um aðferðir
til að auðvelda börnunum rétt-
arferlið, m.a. sérhæfð rannsókn-
arviðtöl, tekin upp á myndband og
sýnd á skjá, og um réttarlækn-
isskoðun.
Bragi upplýsti í viðtalinu 1997
að sérfræðingarnir frá CAC muni
„skipuleggja innra starf barna-
hússins með okkur og væntanlegt
starfsfólk mun síðan í framhaldi
fara til Houston í starfsþjálfun“.
Aðspurður taldi Bragi aðstöðu
fyrir börn á Íslandi sem urðu fyrir
kynferðisofbeldi á þessum tíma
bágborna. Hann sagði: „Það hefur
vantað alla heildstæða skipulagn-
ingu á rannsókn kynferðislegs of-
beldi gagnvart börnum. Þó margt
hafi verið gert í þessum málum
breytir það ekki því að úrræði
hefur skort á sviði meðferðar og
áfallahjálpar fyrir börnin. Okkur
hefur skort þekkingu á þessu sviði
og reynslu. Hvað rannsókn við-
víkur hefur okkur skort sérhæf-
ingu, sérstaklega á sviði rann-
sóknarviðtala“.
Miðað við þetta gátu vinnubrögð
þá hérlendis vart talist til fyr-
irmyndar öðrum þjóðum. Þörfin
hér fyrir sérþekkingu og reynslu
erlendis frá var mikil og eftir því
sóttist Barnaverndarstofa undir
forystu Braga. CAC veitti þessa
sérhæfðu aðstoð örlátlega, ásamt
leiðsögn og stuðningi við að koma
á fót íslenska barnahúsinu. Það
ber að virða og þakka fyrir.
Nú virðist vera farið að rugla
saman aðalatriðum og auka-
atriðum í málinu, samanber þessi
orð Braga: „Aðalatriðið er þó að
tilhögun rannsóknarviðtala í
Barnahúsi var frá upphafi hugsuð
þannig að barn þyrfti ekki að þola
frekari raun af skýrslugjöf við
meðferð máls fyrir dómi, kæmi til
ákæru í málinu á síðari stigum.“
Því sé umgjörðin önnur en þekkist
vestan hafs. Orð Braga eru vill-
andi því markmið CAC er einmitt
að létta af börnum slíkum raunum
en í ólíku lagaumhverfi. Þetta „að-
alatriði“ Braga þykir mér vera
smátt frumkvæði að barnahúsum
og óviðeigandi í ljósi sögunnar að
mikla það sem íslenskt frum-
kvöðuls- og brautryðjenda-
hlutverk. Eftir stendur óútskýrt
hvað fólst í því meinta hlutverki.
1) Mbl. 28. nóvember 1997, bls.
8.
2) DV. 13. mars 204, bls. 11.
Texas og barnahús
Eftir Gunnar Hrafn
Birgisson »Nú virðist vera farið
að rugla saman aðal-
atriðum og aukaatriðum
í málinu...
Gunnar Hrafn Birgisson
Höfundur er sálfræðingur.
Nú þegar síðustu samningalotu er
nýlokið með gerð kjarasamninga
vaknar sú spurning hvort við Íslend-
ingar höfum ekkert lært af reynslu
síðustu áratuga í kjarasamn-
ingagerð. Danir og Norðmenn hafa
þann háttinn á í gerð kjarasamninga
að ekki er samið um meiri kaup-
hækkanir en þjóðhagslegur grund-
völlur er fyrir. Okkur hér á Íslandi
gengur illa að feta þá slóð. Eftir
þessa síðustu kjarasamningagerð
hjá okkur liggur fyrir að verðbólga
mun tvöfaldast á næsta ári. Einhver
hafa nefnt að hún kunni að fara í allt
að 11 prósent. Sama sagan virðist
alltaf endurtaka sig. Hver starfs-
hópur eltir hinn í kjarakröfum. Ef
einn hópur semur um ríflega kaup-
hækkun kemur allur skarinn hlaup-
andi á eftir og hrópar: ég vil fá svona
mikið líka. Ég held að meðan við Ís-
lendingar getum ekki komið okkur á
sama plan og Norðurlandaþjóðir í
kjarasamningum sé alltaf hætta á
aukinni verðbólgu með hækkun lána
og auknu atvinnuleysi. Eðlilegt er þó
að gera vel við mikilvægar stéttir
eins og lækna og lögreglumenn.
Sigurður Guðjón Haraldsson
Trefill fannst
Bómullartrefill fannst við Laug-
ardalslaug. Upplýsingar í síma
8471507.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Samið um verðbólgu
Verðbólga Gæta þarf þess að ekki sé sam-
ið um meiri kauphækkanir en þjóðhags-
legur grundvöllur er fyrir.