Morgunblaðið - 26.11.2015, Síða 66

66 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 26. NÓVEMBER 2015
AUKIN ÞJÓNUSTA
VIÐ EIGENDUR SKODA
• Bílson er sérhæft og vottað þjónustuverkstæði sem
uppfyllir allar ströngustu kröfur Skoda.
• Fullkomin forgreiningarstöð þar sem greina má flest
allt um ástand bílsins og gæði.
• Bílson hefur gæðavottun Bílgreinasambandsins með gæðaúttekt frá BSI á Íslandi auk
starfsleyfis til endurskoðunar frá Samgöngustofu.
Við leitumst við að vera samstíga því besta í Evrópu.
Komið, sjáið og sannfærist.
Kletthálsi 9 • Sími 568 1090
- V E R K S T Æ Ð I Ð -
Notkun jurta er
teljast til svokallaðra
fæðubótarefna til
lækninga á margs
konar kvillum hefur
farið vaxandi að und-
anförnu eins og kunn-
ugt er. Þessar vörur
eru gjarnan auglýstar
sem náttúruleg efni
án aukaverkana eða
milliverkana (víxl-
verkana) við lyf og önnur efni.
Þetta er þó fjarri öllum sanni,
enda hvílir lyfjafræðin að miklu
leyti á plöntuefnafræðilegum
grunni, og því er full þörf á fagleg-
um upplýsingum hér að lútandi.
Slíkar upplýsingar hafa þó ekki
legið á lausu hér á landi og er
þessum greinum ætlað að ráða þar
nokkra bót á. Fyrri greinar birtust
í Morgunblaðinu 7. ágúst og 30.
október 2015.
Þessi skrif eru stuttorð en von-
andi gagnorð og sæmilega auð-
skilin bæði almenningi og heil-
brigðisstéttum. Ekki er tekin
ábyrgð á villum eða missögnum.
Sumar af þeim jurtum, sem hér
eru teknar fyrir eru ekki á mark-
aði hérlendis en eru auðfáanlegar
víða erlendis. Fjallað er um jurt-
irnar í röð af handahófi.
Freyspálmi – Serenoa repens –
Saw palmetto: Notaður plöntuhluti:
Ávöxtur (ber). Innihaldsefni: Ilm-
olíur og olíur (fitusýrur, svo sem
kaprín-, lárín- og palmitínsýra,
langkeðju (long-chain) alkóhólar,
glýseríð, plöntu(phyto)sterólar),
fjölsykrur, flavónóíð. Virk efni:
Ekki vitað með vissu, sjá Inni-
haldsefni. Notkun: Góðkynja
stækkun blöðruhálskirtils, blöðru-
bólga. Aukaverkanir: Sjá Varúð.
Greint hefur verið frá svima, höf-
uðverk, ógleði, uppköstum, hægða-
tregðu og niðurgangi hjá sumum
einstaklingum. Milliverkanir:
Minnkar áhrif estrógena (kven-
hormóna), andrógena (karlhorm-
óna), andrógenlyfja og getnaðar-
varnalyfja. Varúð: Freyspálmi
getur dulið (masked)
einkenni krabbameins
í blöðruhálskirtli og
því ætti ætíð að úti-
loka þann möguleika
fyrir notkun. Þung-
aðar konur og konur
með börn á brjósti
ættu ekki að nota
freyspálma.
Rauðsmári – Trif-
olium pratense – Red
clover: Notaður
plöntuhluti: Blóm-
karfa. Innihaldsefni:
Ísóflavónar (genistein, afrormósín,
bíókanín A, daídzein, formón-
ónetín, pratensein, kalýkónín,
sýndar(pseudo)babtígenín, oróból,
írílón, trífosíð), kúmestanar og
kúmarínar (kúmestról, medíkagól,
kúmarín), flavónóíð (pektólínarín,
kempferól). Virk efni: Sjá Notkun
og Milliverkanir. Notkun: Innvort-
is: Meltingartregða, kólesteról-
hækkun, kíghósti, astmi, berkju-
bólga, kynsjúkdómar (STDs),
krabbameinsvörn, brjóstaverkur,
fyrirtíðaspenna, einkenni við tíða-
hvörf, t.d. hitakóf (hot flashes). Út-
vortis: Húðkrabbi, húðsærindi,
bruni, exem, sóri (psoriasis).
Rauðsmári er þannig notaður við
mörgum sjúkdómum/einkennum en
rannsóknir vantar til þess að hægt
sé að skera úr um hvort hann komi
að einhverju gagni. Ísóflavónarnir
og kúmestanarnir eru svokallaðir
jurta(phyto)kvenhormónar, en
virkni þeirra er mjög lítil miðað við
ekta kvenhormóna. Aukaverkanir:
Sjá Varúð. Greint hefur verið frá
útbrotum, vöðvaverk, höfuðverk,
ógleði og leggangablæðingu (spott-
ing). Milliverkanir: Minnkar áhrif
kvenhormónalyfja og getnðar-
varnalyfja. Eykur áhrif amitriptýl-
íns (geðdeyfðarlyf), halóperídóls
(geðlyf), ondansetróns (uppsölulyf),
própranólóls (hjartalyf), teófýllíns
(astmalyf), verapamíls (hjartalyf),
ómeprazóls (magalyf), lansóprazóls
(magalyf), díazepams (róandi lyf),
karísópródóls (slakandi lyf), nelf-
ínavírs (eyðnilyf), selekoxíbs
(sýklalyf), glípízíðs (sykursýkilyf),
losartans (hjartalyf), lóvastatíns
(blóðfitulyf), ketókónazóls (sveppa-
lyf), ítrakónazóls (sveppalyf),
fexófenadíns (ofnæmislyf), tríazó-
lams (svefnlyf), tamoxífens
(krabbalyf). Vegna innihalds af
kúmarínum eykur rauðsmári virkni
blóðþynningarlyfja og blóðflögu-
hemjandi áhrif bólgueyðandi gigt-
arlyfja (NSAIDs), svo sem warf-
aríns, heparíns, dalteparíns,
enoxaparíns, aspiríns, díklófenaks,
íbúprófens og naproxens og þar
með hættu á blæðingum. Varúð:
Þungaðar konur og konur með
börn á brjósti ættu ekki að nota
rauðsmára.
Spænskur pipar – Capsicum
annuum – Cayenne: Notaður plönt-
hluti: Ávöxtur. Innihaldsefni:
Kapsaísínóíð (kapsaísín, díhýdró-
kapsaísín, nordíhýdrókapsaísín, hó-
módíhýdrókapsaísín), karótenóíð
(kapsantín, karóten, lýkófen), C-
vítamín, B-vítamín. Virkt efni:
Kapsaísín. Notkun: Innvortis:
Ýmsar meltingartruflanir. Útvort-
is: Verkir af völdum liðabólgu, slit-
gigtar, sóra (psoriasis) og ristils.
Taugaverkir vegna sykursýki.
Aukaverkanir: Sjá Varúð. Innvort-
is: Erting í maga, sviti, roði, nef-
rennsli. Útvortis: Erting í húð,
bruni, kláði. Mjög ertandi fyrir
augu, nef og háls. Milliverkanir:
Innvortis: Eykur virkni lyfja, sem
seinka blóðstorknun, svo sem
aspiríns, díklófenaks, íbúprófens,
naproxens, dalteparíns, enoxapar-
íns, heparíns, warfaríns og þar
með hættu á blæðingum. Eykur
virkni teófyllíns (astmalyf). Varúð:
Innvortis: Þungaðar konur og kon-
ur með börn á brjósti ættu ekki að
nota spænskan pipar.
Freyspálmi, rauðsmári
og spænskur pipar
Eftir Reyni
Eyjólfsson » Lyfjafræðin hvílir að
miklu leyti á plöntu-
efnafræðilegum grunni,
og því er full þörf á fag-
legum upplýsingum hér
að lútandi.
Reynir Eyjólfsson
Höfundur er doktor í lyfjafræði.
Umræðan um flug-
völl fyrir innanlands-
flug er komin á und-
arlegan stað. Við
höfum flugvöll í Kefla-
vík og við höfum flug-
völl í Reykjavík.
Valdaöfl í Reykjavík
vilja ekki hafa völlinn
þar sem hann er, en
vilja samt hafa hann
nær sér en Keflavík-
urflugvöllur er. Sú tillaga liggur á
borðinu að reisa nýjan flugvöll við
hliðina á Keflavíkurflugvelli til þess
að koma á móts við þau sjónarmið.
Slík lausn kæmi að mínu mati að-
eins til greina ef við ættum og mund-
um í framtíðinni alltaf eiga yfrið nóg
af peningum og þyrftum aldrei að
huga að hagkvæmri landnotkun á
þessu svæði. Því er ekki þannig var-
ið.
Ýmsir hafa bent á að í raun eru að-
eins tveir kostir raunhæfir. Annars
vegar að hafa flugvöll áfram á sama
stað í Reykjavík eða að færa innan-
landsflugið til Keflavíkur. Þar á
Reykjavíkurborg í raun, eins og mál-
um er nú háttað í raun, valið. Haldi
borgaryfirvöld fast í þá skoðun að
Reykjavíkurflugvöllur fari verður
svo að vera. En eins og málum er
háttað verður það ekki það eina sem
breytist. Reykjavík verður þá minni
samgöngumiðstöð fyrir landið en
annars. Ísland, sem er mjög mið-
stýrt samfélag, er þannig byggt upp
að allir landsmenn þurfa að reka sín
erindi í Reykjavík og margir mjög
oft. Það verður að koma til móts við
þá landsmenn sem búa utan höf-
uðborgarsvæðisins og færa miðlæg-
ar stofnanir nær flugvellinum. Brýnt
álitamál væri t.d. hvort ekki ætti að
færa fyrirhugaða byggingu hátækni-
sjúkrahúss á Vífilsstaðasvæðið. Aðra
framtíðaruppbyggingu stofnana,
sem þjóna öllum landsmönnum
þyrfti þá líka að staðsetja nær flug-
vellinum en Reykjavík getur boðið
upp á. Reykjavík verður að átta sig á
að þau áhrif, sem samgöngumiðstöð
hefur á þróun samfélagsins, koma
fram annars staðar en í
Reykjavík, þegar höf-
uðborgin hýsir ekki
slíka miðstöð.
Borgir byggjast upp í
kringum samgöngu-
miðstöðvar. Góðar sam-
göngur greiða fyrir við-
skiptum og samskiptum
á milli fólks. Góðar sam-
göngur og samskipta-
miðstöðvar eru því
borgum, sem taka hlut-
verk sitt alvarlega,
mjög mikilvægar. Það er því nokkuð
undarleg sú stefna ráðamanna í
Reykjavík að vilja borginni ekki að
þessu leyti sambærilegt hlutverk og
aðrar höfuðborgir hafa en þeir hafa
sjálfsagt sínar ástæður til þess.
Verðmæt lóð er nefnd en ég hef aldr-
ei heyrt talað um að flytja aðaljárn-
brautarstöðina í Kaupmannahöfn
vegna þess hve lóðin þar sé verðmæt
– og er hún þó sennilega mun verð-
mætari en Vatnsmýrin okkar.
En kannski verðum við að búa
okkur undir að miðja stjórnsýslu-
svæðis okkar færist lengra út á
Reykjanesskagann. Það þarf
kannski ekkert að gráta það en þá er
gott til þess að vita fyrir okkur, sem
vilja hag Reykjavíkur sem mestan,
að meirihluti borgarbúa og meiri-
hluti landsmanna virðist algjörlega
ósammála núverandi ráðamönnum í
Reykjavík. Kannski verður vald-
stjórnin í Reykjavík orðin lýðræð-
islega sinnuð áður en það verður of
seint.
Flugvöllurinn
samgöngumiðstöð
Eftir Pétur
Bjarnason
Pétur Bjarnason
» Samgöngumið-
stöðvar eru borgum
mikilvægar. Það er því
undarleg sú stefna ráða-
manna í Reykjavík að
vilja borginni ekki hlut-
verk eins og höfuðborg-
ir hafa.
Höfundur er sjávarútvegsfræðingur
og áhugamaður um þróun Reykjavík-
ur.
Miklar og furðulegar umræður hafa
verið um þá einstaklinga sem hafa
ákveðið að drýgja tekjurnar með því
að leigja herbergi eða íbúðir sínar út
til ferðamanna. Flestir leigja út
tímabundið til að hjálpa til við að
borga reikningana og halda við íbúð-
arhúsnæði sínu en það er ekki auð-
velt fyrir venjulegt fólk eins og flest-
ir vita, þar sem bankar fá óheft að
stunda okurlánastarfsemi. Nýlega
kom út mjög furðuleg skýrsla frá
Háskólananum á Bifröst þar sem
fullyrt var að allt þetta fólk væri að
svíkja undan skatti af því að það
hefði ekki öll þessi fjölmörgu mis-
munandi leyfi og hreint sakavottort
sem þarf til að leyfa ferðamönnum
að sofa í íbúðinni sinni. Ríkisskatt-
stjóri hefur sem betur fer leiðrétt
þetta rugl, en flestir sem leigja út
gera grein fyrir tekjunum þó að þeir
hafi ekki haft fyrir því að hlaupa út
um alla borg í leit að leyfum. Leyf-
um, sem eru alveg út í hött, því það
að leigja heilu fjölskyldunum íbúð í
lengri tíma íbúð krefst engra leyfa.
Talsmenn Ferðaþjónustunnar tala
mikið um svarta atvinnustarfsemi í
tenglsum við airbnb, en sem betur
fer eru ekki allir eins og óþarfi að
ætla öðrum skattsvik þó að slíkt
tíðkist innan greinarinnar. Höfund-
ar þessarar furðuskýrslu tala um að
Reykjavíkurborg sé að missa af
hundruðum milljóna af því að það
má áttfalda fasteignagjöld þeirra
sem voga sér að leigja út til ferða-
mann. Áttfalda! Það er verst að Dag-
ur er vís til þess að framkvæma
þessa klikkuðu hugmynd enda er
borgarsjóður nánast kominn á haus-
inn undir hans stjórn. Maður spyr
sig, má ekkert á Íslandi? Má venju-
legt fólk virkilega ekki fá örlitla
hlutdeild í góðærinu sem er að skap-
ast vegna komu ferðamanna? Þarf
að eyðileggja það líka og skattleggja
allt alveg í drep og þá helst bæði af
ríki og borg? Er venjulegt fólk alltaf
dæmt til að vera á hausnum alveg
sama hvað og ef það reynir að bjarga
sér þá skal það drepið helst í fæð-
ingu? Maður spyr sig.
Húsmóðir í Vesturbænum.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Má ekkert á Íslandi?
Leiga Má venjulegt fólk ekki fá
hlutdeild í góðærinu sem skapast
vegna komu ferðamanna?