Morgunblaðið - 10.03.2016, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. MARS 2016
Aðdráttarafl Esjunnar Vel dúðuð börnin virða fyrir sér Esjuna sem stendur tignarleg í vetrarbúningi við Reykjavík og láta sig eflaust dreyma um fjörug og mögulega háskaleg ævintýri.
Eggert
Á fundi í lögmanna-
félaginu fyrir skömmu
sagði einn reyndasti
hæstaréttarlögmaður
landsins eitthvað á þá
leið að góður dómur
væri afrakstur góðrar
vinnu sækjanda, verj-
anda og dómara. Til
þess að ná fram góðri
dómsniðurstöðu yrðu
allir þessir aðilar að
rækja hlutverk sitt vel.
Mál nr. 824/2012
Í nýlegum hæstaréttardómi varð-
andi markaðsmisnotkun í Lands-
bankanum lagði ákæruvaldið fram
yfir 8.000 blaðsíður af skjölum og
hljóðupptökur af fjölmörgum sam-
tölum. Til að setja þetta magn í sam-
hengi geta þeir sem hafa klárað fjög-
urra ára nám í framhaldsskóla velt
fyrir sér hvað þeir lásu margar blað-
síður á þeim tíma. Þær ná sennilega
ekki helmingi af þess-
um blaðsíðufjölda. Til
að fara yfir þetta
skjalamagn fékk
ákæruvaldið úthlutað
eina og hálfa klukku-
stund fyrir Hæstarétti
og verjendur eina
klukkustund hver. Nið-
urstaðan var sú að far-
ið var yfir örlítið brot af
gögnum málsins á
hundavaði, sem er mið-
ur því sambærilegt mál
hefur ekki komið til
kasta réttarins áður. Dómur Hæsta-
réttar var síðan kveðinn upp 20 dög-
um síðar. Á þessum 20 dögum kvað
Hæstiréttur einnig upp dóma í stóru
skattamáli, stóru samkeppnismáli
og stóru tollamáli.
Yfirferð gagna
Í verjendastörfum er algengt að
fara sérstaklega yfir þau gögn sem
kunna að vera mótdræg fyrir um-
bjóðandann. Í þessu máli lá fyrir
skriflegur útdráttur úr samtali um-
bjóðanda míns við forstöðumann
Verðbréfamiðlunar bankans. Í sam-
talinu kom m.a. fram að stefna ætti
að því að hækka gengi bréfanna
þannig að það yrði svipað og árs-
lokagengið, en samtalið átti sér stað
um miðjan marsmánuð. Þegar hlust-
að er á samtalið í heild sinni kemur í
ljós að forstöðumaður miðlunar
bankans er staddur á erlendum flug-
velli og er að stíga út í flugvél. Við
hlustunina heyrist greinilega að um-
mælin eru ekki sett fram af neinni
alvöru. Þá er ljóst af viðskiptum sem
áttu sér stað í framhaldinu að þau
eru ekki í neinu samræmi við sam-
talið, hvorki á þeim degi sem sam-
talið átti sér stað né næstu daga þar
á eftir.
Skýrslutaka yfir umbjóðanda
mínum fyrir héraðsdómi tók samtals
22 klukkustundir, sem er sennilega
Íslandsmet. Hvorki sækjandi, verj-
endur né fjölskipaður dómur héraðs-
dóms spurði umbjóðanda minn út í
þetta samtal. Ég dró þá ályktun að
sækjandinn hefði hlustað á samtalið
í heild sinni, skoðað viðskiptin í kjöl-
farið og komist að þeirri sömu nið-
urstöðu og ég að samtalið skipti
engu máli. Hvorki í málflutningi fyr-
ir héraði né Hæstarétti var minnst
einu orði á þetta samtal og enginn
dómari Hæstaréttar spurði út í það.
Í niðurstöðu Hæstaréttar er hins
vegar kveðinn upp sakfelling-
ardómur yfir umbjóðanda mínum og
vísað til útdráttar úr umræddu sam-
tali í forsendum dómsins.
Framlagning gagna
Það óhóflega gagnamagn sem lagt
er fram í málum sem tengjast
bankahruninu er ekki aðeins óþarft
heldur beinlínis til þess fallið að tor-
velda yfirsýn og draga athygli frá
því sem máli skiptir. Þá er einnig
hætta á að samhengislaus gögn geti
verið villandi ef þau fá ekki prófun
fyrir dómi.
Í greinargerðum og málflutningi í
málinu var einungis vísað til örlítils
brots af því skjalmagni sem lagt var
fram. Til að tryggja réttláta máls-
meðferð skiptir máli að gætt sé hófs
í framlagningu skjala. Þar skipta
ákæruvaldið og verjendur mestu
máli en dómstólar hafa einnig heim-
ildir til þess að hafa áhrif á gagna-
framlagningu og leggja áherslu á
þau gögn sem fyrirhugað er að prófa
fyrir réttinum.
Það að byggja refsidóm á út-
dráttum úr samtölum sem ekki hafa
verið sérstaklega prófuð fyrir rétti
er varasamt og samræmist illa
grunnreglum um réttláta máls-
meðferð.
Eftir Helga
Sigurðsson » Það að byggja refsi-
dóm á útdráttum úr
samtölum sem ekki hafa
verið sérstaklega prófuð
fyrir rétti er varasamt
og samræmist illa
grunnreglum um rétt-
láta málsmeðferð.
Helgi Sigurðsson
Höfundur er hrl. og verjandi
í umræddu máli.
Hraðferð í Hæstarétti
Á undanförnum
misserum hafa birst á
samfélagsmiðlum
nokkrar ófagrar lýs-
ingar á þjónustu við
aldraða, meðal annars á
hjúkrunarheimilum
landsins. Langflest
þeirra eru aðilar að
Samtökum fyrirtækja í
velferðarþjónustu þar
sem unnið er markvisst
að því alla daga ársins að veita öldr-
uðum þá bestu þjónustu sem völ er á.
Stöðugur árangur þeirrar viðleitni er
meðal annars sá að sums staðar er-
lendis er litið til Íslands sem fyrir-
myndar í þjónustu við aldraða. Þeir
sem kynna sér málið af eigin raun
komast að því sanna í þeim efnum.
Það er því leitt þegar birtast ljótar
lýsingar þar sem alhæft er um heila
starfsgrein eins og því miður hefur
gerst að undanförnu.
Undirritaður hefur starfað í öldr-
unarþjónustu í átta ár. Vinnustað-
urinn telur rúmlega eitt þúsund
starfsmenn. Á landinu
öllu má gera ráð fyrir
að vel á fimmta þúsund
manns starfi í greininni.
Í starfsliðinu eru hjúkr-
unarfræðingar, sjúkra-
liðar, félagsliðar,
læknar, sjúkraþjálf-
arar, iðjuþjálfar,
íþróttakennarar, fé-
lagsráðgjafar, skrif-
stofufólk, matreiðslu-
menn, tómstunda- og
félagsmálafræðingar,
iðnaðarmenn, umönn-
unaraðilar og svona mætti lengi telja.
Erum ekki hafin yfir gagnrýni
Flest erum við venjulegt fólk sem
höfum metnað fyrir daglegum störf-
um okkar sem felst í því að varðveita
lífsgæði íbúa hjúkrunarheimila og
annarra sem sækja þangað daglega
þjónustu. Við erum synir og dætur,
feður og mæður, systur og bræður,
frænkur og frændur, vinir og kunn-
ingjar, rétt eins og raunin er með
starfsfólk í öðrum atvinnugreinum. Í
mínu starfi vinn ég með miklum
fjölda fólks sem ég myndi hiklaust
treysta fyrir eigin velferð og minna
nánustu ef svo bæri undir. Þrátt fyrir
það erum við í öldrunarþjónustunni
alls ekki hafin yfir gagnrýni. Við er-
um ekki fullkomin frekar en annað
fólk. Þess vegna er það markmið okk-
ar og ásetningur að hlusta vel á mál-
efnalega gagnrýni og ekki síst góðar
ábendingar um það sem betur má
fara í störfum okkar. Við verðum
jafnframt að vera óhrædd við að gera
breytingar þegar við sjáum fram á
jákvæð áhrif þeirra á lífsgæði íbú-
anna.
Við þurfum líka að hafa kjark til að
biðjast afsökunar verði okkur á mis-
tök. Við vitum til dæmis að sumum
hentar ekki að starfa við umönnun
aldraðra og sem betur fer hverfa slík-
ir einstaklingar oftast fljótt til ann-
arra starfa sem henta þeim betur.
Þjónusta við aldraða krefst fag-
mennsku, þolinmæði, hjartahlýju og
einlægs áhuga á því að vera með
öldruðum.
Reglulegar gæðamælingar
Engri starfsstétt hefur tekist að
ráða undantekningarlaust rétta
starfsmanninn. Það verða alltaf ein-
hverjir sem ekki uppfylla væntingar
okkar, íbúa hjúkrunarheimilanna og
aðstandenda þeirra. Það er eins í
okkar atvinnugrein sem öðrum. Til
að sporna sem mest gegn neikvæðum
tilvikum hafa hjúkrunarheimilin inn-
leitt í æ ríkara mæli reglulegar gæða-
mælingar og skýrar verklagsreglur
sem þó taka breytingum í samræmi
við bestu rannsóknir á hverjum tíma
sem sýna hvernig hægt er að auka
lífsgæði í öldrunarþjónustunni.
Mikið álag
Það er ekkert launungarmál að
skert fjárframlög og stíf inntökuskil-
yrði hins opinbera, þar sem aðeins
hinir allra veikustu fá heimild til bú-
setu á hjúkrunarheimili, hafa aukið
mjög álag á starfsfólk. Þrátt fyrir það
erum við öll af vilja gerð til að gera
ávallt okkar besta í störfum okkar.
Okkur þykja því sárar þær alhæf-
ingar sem af og til birtast um slæma
meðferð á öldruðum á Íslandi. Við
fögnum hins vegar málefnalegri og
uppbyggilegri umræðu og bendum
öllum á að kynna sér starfsemina af
eigin raun. Fyrsta skrefið í þeirri við-
leitni gæti til dæmis verið heimsókn á
Facebook-síður heimilanna eða
heimasíður, sem eru fjölmargar.
Bendi ég til dæmis á síðu Dvalar-
og hjúkrunarheimilisins Grundar,
Handverksheimilis Hrafnistu, Öldr-
unarheimils Akureyrar, Ísafoldar og
margra annarra, þar sem nær dag-
lega berast skemmtilegar fréttir úr
starfseminni. Það yrði gaman að upp-
lifa þann dag þegar landsmenn
deildu í hundraða tali frétt um nýtt
tímamótatæki í hreyfiþjálfun aldr-
aðra á einhverju heimilanna eða þeg-
ar Laddi fer á kostum á þorrablóti
heimilismanna. Það eru forréttindi að
fá að vinna með öldruðum sem vita
hvað það er sem er mikilvægast í líf-
inu.
Alhæfingar um starfsemi hjúkrunarheimila
Eftir Pétur
Magnússon » Okkur þykja því
sárar þær alhæf-
ingar sem af og til birt-
ast um slæma meðferð á
öldruðum á Íslandi.
Pétur Magnússon
Höfundur er formaður Samtaka
fyrirtækja í velferðarþjónustu.