Morgunblaðið - 22.03.2016, Blaðsíða 21

21
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22. MARS 2016
Hjólin dregin fram Þegar vorið lætur á sér kræla lifnar yfir fólki og sumir draga fram reiðhjólin sín, en þeir sem eiga vélhjólafáka njóta þess líka að taka þá til kostanna.
Styrmir Kári
Nú hefur sá sem
þetta skrifar setið við
stjórnvöl Kvennaskól-
ans í Reykjavík, sem
starfað hefur samfellt
frá árinu 1874, frá því
um síðustu áramót
eftir 16 ára starf við
Verkmenntaskólann á
Akureyri.
Það hefur komið
mér á óvart að ekki
hafi tekist að reka þennan góða
skóla innan fjárheimilda á síðustu
árum. Eftir þeim gögnum sem ég
hef kynnt mér hefur skólinn geng-
ið mjög langt í hagræðingu og ég
sé ekki að unnt verði að ganga
lengra. Reyndar tel ég að á sum-
um sviðum beri reksturinn þess
merki að svo hart hafi verið sorfið
að ýmsum þáttum hans að það
geti reynst skólanum skaðlegt ef
heldur fram sem horfir.
Árangur vinnu síðustu ára er að
mikill meirihluti nemenda lýkur
stúdentsprófi á þremur árum.
Nemendahópar eru innan rekstr-
armarka í langflestum tilvikum og
hvergi er bruðlað í námsframboði.
Brotthvarf er nánast ekkert og
örugglega með því minnsta sem
þekkist. Yfirvinna kennara er lítil
og eignakaup hafa verið nánast
engin um árabil. Ráðuneytið fer
fram á meiri hagræð-
ingu og spyr hvað
skólinn ætli til bragðs
að taka til að vinna á
hallarekstri síðustu
ára. Á að skera niður
kennslu? Námskráin
er mjög þétt og mikið
vinnuálag er á nem-
endum ætli þeir að
ljúka námi sínu sam-
kvæmt þriggja ára
kerfi um leið og þeir
uppfylli inntökukröfur
hinna ýmsu háskóla-
deilda sem hafðar eru til hlið-
sjónar við skipulag námsbrauta.
Nánast fullkomin skilvirkni
Á haustönn 2015 voru 657 nem-
endur í skólanum sem skiluðu
honum 687 ársnemendum. Þessar
tölur sýna að nemendur þurfa að
hafa sig alla við til þess að geta
lokið 200 eininga stúdentsprófi á
þremur árum. Þeir eru með þétta
stundaskrá allar annir og fá
kennslu í samræmi við það. Þessir
ársnemendur verða ekki til með
auknum fjölda nemenda í skól-
anum heldur vegna meiri árang-
urs, fleiri eininga á hvern nem-
anda og hverfandi brotthvarfs.
Illugi Gunnarsson, mennta- og
menningarmálaráðaherra, og
fulltrúar mennta- og menningar-
málaráðuneytis hafa staðhæft á
fundum með skólameisturum að
hagræðing sú sem fæst með stytt-
ingu náms til stúdentsprófs eigi að
verða eftir í skólunum. Þess sér
ekki stað í framlögum til Kvenna-
skólans í Reykjavík sem er orðinn
nær hreinn þriggja ára skóli þar
eð um 90% nemenda ljúka stúd-
entsprófi innan hinna nýju tíma-
marka.
„Til hvaða ráða hyggst
skólinn grípa?“
Í bréfi frá ráðuneytinu í lok síð-
asta árs er óskað eftir því að lögð
verði fram greinargerð „sem skýr-
ir til hvaða aðgerða skólinn telur
að hann þurfi að grípa, svo hægt
verði að treysta forsendur rekstr-
aráætlunar og koma í veg fyrir
frekari hallarekstur og að greiða
niður uppsafnaðan rekstrarhalla á
næstu 2-3 árum“. Við höfum bent
á nokkra mikilvæga rekstrarþætti
sem skólinn telur sig ekki hafa
nægilegt fé til þess að greiða fyr-
ir.
Með hliðsjón af þeim aðgerðum
og þeim góða árangri sem lýst
hefur verið hér að framan komum
við ekki auga á hvernig hagræða
ætti frekar í rekstrinum. Aftur á
móti höfum við bent á nokkra mik-
ilvæga rekstrarþætti sem skólinn
telur sig ekki hafa nægilegt fé til
þess að greiða fyrir. Árum saman
hefur skólinn þurft að hagræða og
taka fé úr almennum rekstri til
þess að geta staðið við skuldbind-
ingar ríkisins gagnvart kennurum
og öðru starfsfólki. Ef lengra
verður gengið getur skólinn ekki
sinnt þeirri grunnþjónustu sem
honum ber skylda til samkvæmt
lögum um framhaldsskóla og aðal-
námskrá.
Við hverju má búast; verður
þetta leiðrétt? Við treystum okkur
til þess að skila hallalausum
rekstri og gera upp halla fyrri ára
svo fremi sem framlög miðist við
þau meðallaun kennara sem
greidd eru í skólanum og tekið
verði tillit til annarra kjarasamn-
ingsbundinna þátta eins og aldurs-
tengds kennsluafsláttar. Til að
mæta þessu hafa verið tekin hund-
ruð milljóna úr almennum rekstri
framhaldsskólanna á undanförnum
árum. Síðast en ekki síst eigum
við eftir að fá uppgerðar bætur
vegna launahækkana 2014 og 2015
upp á að minnsta kosti þá fjárhæð
sem ríkissjóður metur svo að eiga
inni í tilviki Kvennaskólans
Það er í hæsta máta óeðlilegt að
umtalsverður hluti launa og launa-
tengds kostnaður sé tekinn af hinu
litla ráðstöfunarfé skólans til ann-
ars rekstrar ár eftir ár og ekki sér
fyrir endann á.
Um síðustu áramót var rekstr-
arhallinn í heild um 23 milljónir
króna og hafði skólanum þó tekist
að greiða annað eins upp í upp-
safnaðan halla. Vegna þess að
skólinn skuldaði ríkissjóði við
þessi tímamót hefur hann ekki
fengið nokkurt framlag til al-
menns rekstrar þá daga sem liðnir
eru af nýju ári og er kominn í
milljóna vanskil þegar þetta er
skrifað. Útreikningar okkar og
greinargerðir til ráðuneytis, sem
fylgt hafa fjárhagsáætlun, hafa
ekki fengið umfjöllun og engin
svör um úrbætur hafa verið gefin
heldur þvert á móti spurt hvað
skólinn hyggist gera í málinu.
Kvennaskólinn í Reykjavík er að-
eins eitt dæmi af mörgum um það
hvernig búið er að íslenskum
framhaldsskólum og hefur þetta
ástand varað um margra ára
skeið. Tillögur okkar stjórnenda
framhaldsskólanna til að bæta og
tryggja að skólunum séu reiknuð
rétt og raunhæf framlög til rekstr-
ar hafa ekki hlotið hljómgrunn.
Eftir Hjalta
Jón Sveinsson » Tillögur stjórnenda
framhaldsskólanna
til að bæta og tryggja að
skólunum séu reiknuð
rétt og raunhæf framlög
til rekstrar hafa ekki
hlotið hljómgrunn.
Hjalti Jón Sveinsson
Höfundur er skólameistari Kvenna-
skólans í Reykjavík og formaður
Skólameistarafélags Íslands.
Framhaldsskóli í rekstrarvanda – hver á sökina?