Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 38

Náttúrufræðingurinn
38
25 mm per day for the ice beneath the
debris.
The debris moves with the ice and in
76 months from May 2007 to October
2013 it had moved some 551 m.
Measurements indicate a faster speed
of the glacier during the summer
months (32 cm/day) compared with
the rest of the year (17 cm/day).
There are many types of rocks in the
debris including boulders of altered pil-
low lava. Layers of small and large gas
pores have filled with zeolites and oth-
er secondary miner als forming spectac-
ular rings.
The debris will undergo changes as
it approaches a crevassed area.
21. mynd. Berghrun árið 2009 eða 2010. Gula línan á efri myndinni sýnir jaðar þess svæðis sem brotnaði. Sárið er einnig merkt inn á
mynd á 9. mynd. Hér er mikið um lóðréttar sprungur. – Rockslide in 2009 or 2010. The yellow line in the upper image marks the area
that broke loose. The scar is also marked on image 9. There are many open fissures in the rockface. Ljósm./Photo: Jón Viðar Sigurðsson.
Þakkir
Fjölmargir hafa tekið þátt í ferðum á jökulinn og aðstoðað við mælingar.
Þeir fá þakkir fyrir samveruna og framlag sitt. Heimafólk í Öræfum og
starfsmenn Vatnajökulsþjóðgarðs í Skaftafelli fá þakkir fyrir aðstoð og
hvatningu. Jack D. Ives fær þakkir fyrir lán á ljósmyndum til grein ingar-
vinnu og þann áhuga sem hann hefur sýnt rannsókninni. Helgi Björnsson
og Eyjólfur Magnús son fá þakkir fyrir afnot af óbirtum gögnum. Ingibjörg
Jóns dóttir fær þakkir fyrir útvegun gervi tunglamynda og aðstoð við
greiningu á þeim. Daði Björnsson fær þakkir fyrir aðstoð við öflun
loftmynda. Gunnar B. Guðmunds son fær þakkir fyrir upplýsingar og
greiningu á jarðskjálftagögnum. Sigurður Sveinn Jónsson fær þakkir fyrir
röntgengreiningu á geisla steindum. Guðmundur Freyr Jóns son og Mats
Wibe Lund fá þakkir fyrir aðgang að ljósmyndum sínum. Svavar M.
Sigurjónsson fær þakkir fyrir útvegun gamalla ljósmynda, John Clague
þakkir fyrir ljósmynd frá Alaska og Einar Elíasson á Selfossi þakkir fyrir
ljósmyndaflug.
Heimildir
1. Örlygur Steinn Sigurjónsson 2007. Stórkostlegasta berghlaup í ára-
tugi – viðtal við Jón Viðar Sigurðsson. Morgunblaðið, 30. maí. 27.
2. Jibson, R.W., Harp, E.L., Schulz, W. & Keefer, D.K. 2006. Large rock
avalanches triggered by the M 7.9 Denali Fault, Alaska, earthquake of
3 November 2002. Engineering Geology, 83. 144–160.
3. Oddur Sigurðsson & Williams Jr., R.S. 1991. Rockslides on the termi-
nus of “Jökulsárgilsjökull,” southern Iceland. Geografiska Annaler, v.
73A, nos. 3–4. 129–140.
4. Guðmundur Kjartansson 1968. Steinsholtshlaupið 15. janúar 1967.
Náttúrufræðingurinn 37. 120–169.
5. Þorsteinn Sæmundsson, Ingvar A. Sigurðsson, Halldór G. Pétursson,
Helgi Páll Jónsson, Decaulne, A., Roberts, M.J. & Esther Hlíðar Jensen
2011. Bergflóðið sem féll á Morsárjökul 20. mars 2007 – hverjar hafa
afleiðingar þess orðið? Náttúrufræðingurinn 81 (3–4). 131–141.
6. Ives, J.D. 2007. Skaftafell í Öræfum. Íslands þúsund ár. Ormstunga,
Reykjavík. 256 bls.
7. Sveinn Pálsson 1945. Jöklaritið. Bls. 423–552 í: Ferðabók Sveins Páls-
sonar -dagbækur og ritgerðir 1791–1797. Snælandsútgáfan, Reykja vík.
8. Sigurður Þórarinsson 1952. Svigður á Morsárjökli. Jökull 2. 22–25.
9. Ives, J.D. & Cuchlaine, A.M. King 1954. Glaciological observations on
Morsárjökull S.W. Vatnajökull: Part I: The Ogive Banding. Journal of
Glaciology 16. 423–428.
10. Ives, J.D. & King, Cuchlaine, A.M. 1955. Glaciological Observations
on Morsárjökull S.W. Vatnajökull: Part II: Regime of the Glacier, Pre-
sent and Past. Journal of Glaciology 17. 477–482.
11. Jóhann Helgason 2007. Skaftafell berggrunnskort. Jarðfræðistofan
Ekra.
12. Hewitt, K., Clague, J.J. & Orwin, J. 2008. Legacies of catastrophic rock
slope failures in mountain landscapes. Earth Science Reviews 87. 1–38.
13. Shreve, R.L. 1968. The Blackhawk Landslide. Geological Society of
America. Special Paper 108. 47.
14. Kent, P.E. 1966. The transport mechanisms of catastrophic rock falls.
Journal of Geology 74. 79–83.
15. Campell, C.S., Cleary, P.W. & Hopkins, M. 1995. Large-scale landslide
simulations: Global deformation, velocities and basal shearing. Jour-
nal of Geophysical Research 100(B5). 8267–8283.
16. Hewitt, K., Clague, J.J. & Deline, P. 2011. Catastrophic rock slope
failures and mountain glaciers. Bls. 113–126 í: Encyclopedia of snow,
ice and glaciers (ritstj. Singh, V.P., Singh, P. & Haritashya, U.K.).
Springer.
um höfundinn
Jón Viðar Sigurðsson (f. 1966) lauk B.S.-prófi í jarð-
fræði frá Háskóla Íslands 1992. Jón starfaði á eðlis-
fræði stofu Raunvísindastofnun ar Háskólans 1990–
1994. Hann er hráefnasérfræðingur hjá Elkem Ísland
þar sem hann hefur starfað frá 1994. Ritstjóri árbókar
Ferðafélags Íslands frá 2006.
Póst- og netfang höfundar/Author’s address
Jón Viðar Sigurðsson
Hrauntungu 2
IS-220 Hafnarfjörður
nanoq@simnet.is