Náttúrufræðingurinn - 2013, Blaðsíða 56

Náttúrufræðingurinn
56
hans var 0,63. Eigingildi 2. áss
greiningarinnar var 0,14. Eigingildi
er alltaf tala milli 0 og 1, því hærra
sem eigingildið er því mikilvægari
er viðkomandi ás í hnituninni.23
Við greininguna koma fram
tveir nokkuð afmarkaðir hópar
(7. mynd). Annars vegar eru það
skógarreitirnir þrír úr Viðey sem
eru lengst til hægri á grafinu og hins
vegar allir þrír reitirnir á blásnu
landi á suður bakka. Hinir reitirnir
mynda ekki greinilegar þyrpingar.
Mestur gróðurfarslegur munur
er á reitum úr Viðey, sem eru allir
hægra megin á hnitunargrafinu,
og á reitum á blásnu landi á
suðurbakka árinnar. Þar á milli eru
svo reitir á norðurbakka árinnar
og reitir á gamalgrónu landi á
suðurbakkanum.
Samband umhverfis- og gróður-
þátta við hnitunarása sýna megin-
drætti í gróðri og umhverfi (7.
mynd). Af mælibreytum sýndu
gróð ur hæð, háplöntuþekja, sýrustig,
fjöldi tegunda í reit, fjöldi tegunda í
smáreit og glæðitap sterkasta sam-
svörun við gróðurmynstur eins og
það birtist í hnituninni. Samband ið
má ráða af lengd og stefnu örvanna.
Nokkur samsvörun var einnig við
heildarþekju og fléttuþekju en sam-
svörunin var mjög takmörkuð fyrir
mosaþekju. Gróðurhæð, háplöntu-
þekja og heildarþekja aukast
að jafn aði ef farið er frá vinstri
til hægri á grafinu og sama er
að segja um glæðitap. Sýrustig
hækkar í gagn stæða átt. Allar
þessar breytur fylgja breytileika á
1. ási. Tegundafjöldi tengist fremur
breytileika á 2. ási. Bæði fléttu- og
mosaþekja sýna litla samsvörun við
tegundasamsetningu í reitum.
Birkið í Viðey – hæð og þéttleiki
Mesta yfirhæð þeirra trjáa sem mæld
voru í reitunum þremur í skóginum
í Viðey reyndist vera 4,5 m en lengd
þess stofns var 5,6 m. Þéttleiki
birkitrjáa var mjög misjafn eftir
reitum (4. tafla) en lítill munur var
á meðalfjölda stofna á einstakling
eða frá 3,6 (V4) til 4,0 (V1).
Fornleifar
Við rannsóknir í eynni fannst grasi
gróin, hringlaga rúst u.þ.b. 2,5–3,0
m í þvermál og 30–50 cm há norð-
austast í stærri graslendisrjóðr inu,
vestarlega á eynni (8. mynd).
Umræða
Gróður í Viðey
Athuganir okkar í Viðey sýna að
þar eru fjórar megingerðir gróðurs;
birkiskógur, graslendi, mólendi og
strandgróður. Þótt kortlagning hafi
ekki verið gerð er ljóst að birki-
skóg urinn þekur langstærstan hluta
eyjar innar. Næstur að flatarmáli er
strandgróðurinn en mólendið er
langminnst.
Í Viðey voru alls skárðar 74
teg undir háplantna. Þetta verður
að teljast allmikið, einkum í ljósi
þess að í eynni er landbreytileiki
frekar lítill. Í Viðey eru t.d. hvergi
klettar, votlendi eða uppsprettur
sem myndi auka á tegundafjöldann.
Tegundir í Viðey eru þó færri en
í beitarfriðuðum eyjum í svipaðri
hæð yfir sjó sem kannaðar hafa ver-
ið á Norðausturlandi sérstaklega ef
tekið er tillit til stærðar. Í Helleyju
og Helleyjarhólma í Laxá í Aðaldal
sem eru 0,3 og 0,05 ha hafa t.d. verið
skráðar 85 og 69 tegundir33 en báðar
þessar eyjar eru í um 110 m hæð
4. tafla. Niðurstöður birkiskógmælinga. Sýndur er fjöldi einstaklinga og stofna á hektara.
Að auki er sýnd yfirhæð hvers mælireits. – Results of the birch woodland measurements,
displayed as number of individuals and stems per hectare. The final column shows the
height of the tree with the thickest stem for each measured field.
8. mynd. Í stærri gralendisblettinum, vestarlega í Viðey, fannst hringlaga rúst. Rústin er
fyrir miðri mynd. – An old ruin was found in the larger grassland in the western part of
Videy Island. The ruin is in the midground of the photo. Ljósm./Photo: Sigurður H.
Magnússon.
Reitir í Viðey
– Plots in Videy
Island
Fjöldi einstaklinga á ha.
– No. indivituals per
hectare
Fjöldi stofna á ha.
– No. stems per
hectare
Yfirhæð
– Dominant
height (m)
V1 3.800 15.000 4,5
V2 800 3.000 2,5
V4 1.400 5.000 4,3