Náttúrufræðingurinn - 2015, Blaðsíða 59

59
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
þekktar. Nýlegar rannsóknir á fari
bleikju í Norður-Noregi hafa sýnt
að hún getur gengið út á ósasvæðin
seint að hausti og dvalist þar veru-
legan hluta vetrarins, og má gera ráð
fyrir að hluta þess tíma sé bleikjan
í talsverðri seltu.20,21 Rök hafa verið
færð að því að þessi hegðun eigi
frekar við um bleikjustofna sem alast
upp í straumvatni, þar sem óstöðugt
umhverfi, svo sem vegna rennslis-
sveiflna, geri það að verkum að
bleikjunni sé betur borgið á ósa-
svæðum en uppi í ánum.
Niðurstöður rannsóknanna
sýna mikilvægi Nýpslóns fyrir sjó-
bleikjustofninn í Vesturdalsá þar
sem bleikjan nýtir fæðuríkt svæði í
ísöltum sjó. Lónið getur einnig gefið
bleikjunni möguleika á að dveljast
lengur árlega utan árinnar en ef um
fullsaltan sjó væri að ræða. Það á
sérstaklega við um smáar bleikjur og
lágan vatnshita.
Abstract
Migration of anadromous Arctic
char through a brackish lagoon
A stock of anadromous Arctic char
(Salvelinus alpinus L.) is found in River
Vesturdalsá in Vopnafjörður, NE-Iceland.
The river flows into the brackish lagoon
Nýpslón. The salinity of the lagoon close
to the river mouth is very low, but in-
creases in seaward direction. In the study
char were caught in the lagoon in early
spring, tagged with coded transmitters
(acoustic pingers) and their movement
registered the following months by
acoustic monitoring receivers. The receiv-
ers were located at different locations in
the lagoon, in the sea and in the river. A
total of 39 char were tagged (26.5 to 49.0
cm long). The receivers detected totally
about 332,500 signals, most of them at the
receiver closest to the river mouth. In the
lagoon the char seemed to migrate more
along the south coast of the lagoon than
the north coast. Of the tagged char, 20 in-
dividuals migrated out of the lagoon to
the open sea, after spending on average
21.8 days in the lagoon. On average the
char spent 46.6 days in open sea. Twelve
char returned to River Vesturdalsá and
the average number of days since tagging
was 71.7. The results of this study show
the importance of Lagoon Nýpslón for
the life history of the anadromous char in
River Vesturdalsá. In the lagoon the char
finds rich feeding grounds, but part of the
char leaves the lagoon and migrate to the
sea, where it spends from one to two
months.
Þakkir
Gísli Jónsson dýralæknir fisksjúkdóma ráðlagði við lyfjagjöf og um verk-
lag við merkingu. Tækjasjóður Rannís, Framleiðnisjóður landbúnaðarins
og AtvinnuþróunarsjóðurAusturlands styrktu verkefnið.
Heimildir
1. Johnson, L. 1980. The arctic charr, Salvelinus alpinus. Bls. 15–98 í: Charrs,
salmonid fishes of the Salvelinus (ritstj. Balon, E.K.). Dr. W. Junk, The
Hague. Hollandi.
2. Sigurður Guðjónsson 1989. Migration of anadromous Arctic char (Salvel-
inus alpinus L.) in a glacier river, River Blanda, North Iceland. Í: (Ritstj.
Brannon, E.L. & Jonsson, B.) Proceedings of the Salmonid Migration
Symposium, Trondheim, June 1987. 116−123.
3. Ingi Rúnar Jónsson 1994. The life-history of the anadromous Arctic char,
Salvelinus alpinus (L.), in River Vesturdalsá and Lagoon Nypslón NE-
Iceland. Cand. scient. thesis, University of Bergen. 96 bls.
4. Þórólfur Antonsson & Sigurður Guðjónsson 2002. Variability in timing
and characteristics of Atlantic Salmon smolt in Icelandic rivers. Transact-
ion of the American Fisheries Society 131. 643–655.
5. Ingi Rúnar Jónsson & Þórólfur Antonsson 2005. Emigration of age-1
Arctic Charr, Salvelinus alpinus, into brackish lagoon. Environmental
biology of fishes 74. 195–200.
6. Agnar Ingólfsson & Árni Einarsson 1980. Forkönnun á lífríki Nýpslóns
og Skógalóns við Vopnafjörð. Líffræðistofnun Háskólans (Fjölrit nr. 15),
Reykjavík. 16 bls.
7. Unnsteinn Stefánsson & Björn Jóhannesson 1982. Nýpslón í Vopnafirði –
eðliseiginleikar og efnabúskapur. Tímarit VFÍ 67 (2). 17–30.
8. Agnar Ingólfsson 1990. Sjávarlón á Íslandi. Náttúruverndarráð (Fjölrit nr.
21), Reykjavík. 64 bls.
9. Agnar Ingólfsson 2002. The benthic macrofauna of coastal lagoons of
Iceland: a survey in a sub-arctic macrotidal region. Sarsia 87. 378–391.
10. Halvorsen, M., Arnesen, A.M., Nilssen, K.J. & Jobling M. 1993. Osmoregul-
atory ability of anadromous Arctic char, Salvelinus alpinus (L.), migrating
towards the sea. Aquaculture and Fisheries Management 24. 199–211.
11. Gulseth, O.A., Nilssen, K.J., Iversen, M. & Finstad, B. 2001. Seawater
tolerance in first-time migrants of anadromous Arctic charr (Salvelinus
alpinus). Polar Biology 24. 270–275.
12. Ingi Rúnar Jónsson & Þórólfur Antonsson 2005. Rannsóknir á sjóbleikju
í Vesturdalsá með rafeindamerkjum, sumarið 2005. Áfangaskýrsla. Veiði-
málastofnun (VMST-R/0518), Reykjavík. 12 bls.
13. Ingi Rúnar Jónsson & Þórólfur Antonsson 2007. Far og gönguhegðun sjóbleikju
úr Vesturdalsá 2006. Veiðimálastofnun (VMST/07003), Reykjavík. 22 bls.
14. Agnar Ingólfsson & Guðmundur Víðir Helgason 1982. Athuganir á lífríki
Skógalóns við Vopnafjörð. Líffræðistofnun Háskólans (Fjölrit nr. 16),
Reykjavík, 26 bls.
15. Gulseth, O.A., Steen, K. & Nilssen, K.J. 2001. Seawater tolerance in capti-
ve high-Arctic Svalbard charr (Salvelinus alpinus): effect of photoperiod
and body size. Polar Biol. 24. 276−281.
16. Dempson, J.B. & Kristofferson, A.H. 1987. Spatial and temporal aspects
of the ocean migration of anadromous Arctic char. American Fisheries
Society Symposium 1. 340–357.
17. Berg, O.K. & Berg, M. 1989. Sea growth and time of migration of anadromous
Arctic char (Salvelinus alpinus) from the Vardnes River, in Northern Norway.
Canadian Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 46. 955–960.
18. Klemetsen, A., Amundsen, P.-A., Dembson, J.B., Jonsson, B., Jonsson, N.,
O’Connell, M.F. & Mortensen, E. 2003. Atlantic salmon Salmo salar L.,
brown trout Salmo trutta L. and Arctic charr Salvelinus alpinus (L.): a
review of aspects of their life histories. Ecology of Freshwater Fish 12.
1–59.
19. Finstad, B., Nilssen, K.J. & Arnesen, A.M. 1989. Seasonal changes in sea-
water tolerance of Arctic charr (Salvelinus alpinus). Journal of Comparati-
ve Physiology 159. 371−378.
20. Jensen, J.L.A. & Rikardsen, A.H. 2008. Do northern riverine anadromous
Arctic charr Salvelinus alpinus and sea trout Salmo trutta overwinter in
estuarine and marine waters? Journal of Fish Biology 73. 1810–1818.
21. Jensen, J.L.A. & Rikardsen, A.H. 2012. Archival tags reveal that Arctic
charr Salvelinus alpinus and brown trout Salmo trutta can use estuarine
and marine waters during winter. Journal of Fish Biology 81. 735–749.
Um höfundana
Ingi Rúnar Jónsson lauk BSc-prófi í líffræði frá Háskóla
Íslands árið 1988 og cand. scient.-prófi frá Háskólanum
í Björgvin árið 1994. Ingi Rúnar hefur starfað á Veiði-
málastofnun eftir að hann lauk námi.
Þórólfur Antonsson lauk BSc-prófi í líffræði árið 1981
frá Háskóla Íslands, BS-honour-prófi 1983 og MSc-prófi
í fiskifræði 1998 frá sama skóla. Þórólfur starfaði á Veiði-
málastofnun 1982–1985 og síðan óslitið frá 1988.
Póst- og netfang höfunda/Authors’ addresses
Þórólfur Antonsson
Veiðimálastofnun
Árleyni 22
112 Reykjavík
thorolfur.antonsson@veidimal.is
Ingi Rúnar Jónsson
Veiðimálastofnun
Árleyni 22
112 Reykjavík
ingi@veidimal.is