Náttúrufræðingurinn - 2016, Side 46

Náttúrufræðingurinn
46
Ljóst er að fjöldi fugla er mjög
misjafn milli talningarsvæða,
og ekki síður dreifing einstakra
tegunda eða hópa, svo sem vaðfugla
og anda (3. mynd). Þannig virðast
fuglar lítið nýta svæði 1, en að
meðaltali voru um 11 fuglar þar
í hverri talningarferð. Á svæði
2 voru að meðaltali 5,5 fuglar í
hverri ferð. Á svæði 3 er fjörugerðin
nokkuð blönduð. Nokkru fleiri
tegundir sáust þar en á svæðum 1
og 2 (2. mynd) og þar var einnig að
finna heldur fleiri fugla, eða 17 að
jafnaði. Svæði 4 sker sig verulega
úr framantöldum svæðum hvað
varðar fjölda fugla. Þar töldust að
meðaltali 83 fuglar í ferð, aðallega
vaðfuglar (2. mynd). Á svæði 5
töldust að jafnaði 49 fuglar í hverri
ferð og 63 að meðaltali á svæði 6.
Svæðanotkun helstu
tegunda
Þegar talningarsvæðin eru borin
saman innbyrðis m.t.t. fjölda
tegunda á öllu talningartímabilinu
kemur í ljós allt að helmingsmunur
í fjölda tegunda milli svæða. Fjöldi
tegunda var mestur í sandfjörunni
norðan til í Fossvogi (svæði 5) þar
sem 30 tegundir sáust og á leirunni
(svæði 4) eða 29 tegundir. Á svæði
1 (uppfylling) og úti á vognum
á svæði 6 sást 21 tegund og 15
tegundir á svæði 2. Eftirtektarvert er
að á svæði 3, í aflíðandi þangvaxinni
klappar- og stórgrýtisfjöru, var að
finna töluverðan fjölda tegunda,
eða alls 26, þó að heildarfjöldi fugla
hafi ekki verið sérlega mikill.
Þegar heildarfjöldi fugla af
hverri tegund er skoðaður fyrir
mismunandi talningarsvæði yfir
allt talningartímabilið kemur í ljós
allnokkur breytileiki milli svæða
(3. tafla). Æðarfugl var algengasta
tegundin á öllum svæðum nema á
svæði 4 (leirunni), þar sem heiðlóa
var algengust, en heiðlóa sást einnig
á svæðum 3 og 5. Hávella hélt sig
nánast eingöngu á svæði 6 (úti á
voginum) og þar kom toppönd einnig
oftast fyrir en rauðhöfðaönd virtist
kunna best við sig í flæðarmálinu
á svæði 4. Stokkönd sást á öllum
talningarsvæðum en algengust var
hún á svæðum 3 og 4. Rauðbrystingur
og stelkur komu helst fyrir á svæði 4,
sem og stari, tildra og hettumáfur, en
tjaldur hélt sig aðallega á svæðum
4 og 5. Þessi dreifing mismunandi
fuglategunda virðist endurspegla þau
búsvæði sem einkenna viðkomandi
talningarsvæði.
Fjöldi fugla á
flatareiningu
Þegar litið er til þess hve
mikinn mun má sjá í fjölda og
teg unda samsetningu fugla á
mismunandi talningarsvæðum á
öllu talningartímabilinu kemur
óhjákvæmilega upp sú spurning
hvort munurinn stafi af mismunandi
stærð/flatarmáli svæðanna, eða af
mismunandi fjörugerð og þar með
gæðum svæðanna fyrir fugla. Því
var flatarmál fjöru innan hvers
talningarsvæðis metið gróflega
að undanskildu svæði 6, Fossvogi
utan stórstraumsfjörumarka. Þær
mælingar staðfestu að flatarmál
svæðanna var afar mismunandi (3.
tafla). Í ljós kom að fuglatalningarnar
endurspegla þennan mun og raunar
er sterkt jákvætt samband (R2 =
0,92) milli heildarfjölda fugla og
flatarmáls hvers talningarsvæðis.
Þegar nánar er rýnt í
meðalþéttleika fugla á flatareiningu
á öllu talningartímabilinu kemur í
ljós að mestan þéttleika er að finna á
svæði 5, eða 35 fugla á hektara (ha.),
en á hinum svæðunum er fjöldinn
á bilinu 17–30 fuglar á ha. (3. tafla).
Þessi munur er þó ekki tölfræðilega
marktækur. Jafnframt má sjá mun
á fuglahópum sem sækja þessi
mismunandi svæði, eins og fram
hefur komið. Þegar hlutdeild helstu
fuglahópa á flatareiningu er skoðuð
kemur í ljós að á talningarsvæðum
1–3 er uppistaða fuglanna æðar-
fuglar og aðrar endur (65–85%) en
vaðfuglar eru stærsti hópurinn á
svæðum 4 og 5 (50–60%). Þó að
skráning atferlis hafi ekki verið
útgangspunktur í vöktuninni kom
samt sem áður í ljós að á svæðum
1 og 2 var algengt að fuglar væru
í hvíld, sérstaklega æðarfuglar, en
fæðunám var meginatferli á öllum
hinum svæðunum. Þetta kann að
hafa breyst á svæði 1 þar sem
grjótvörn hefur aukist á kostnað
malarbakka sem æðarfuglum
virtist þykja hentugir hvíldarstaðir.
Það er því nokkuð ljóst að þótt
fjöldi fugla endurspegli flatarmál
talningarsvæða velja mismunandi
tegundir og hópar sér mismunandi
svæði. Það er því fleira en flatarmál
3. mynd. Samanlagður fjöldi fugla á hverju talningarsvæði á öllu tímabilinu frá maí 2008
til október 2011 (44 talningar), skipt upp í helstu fuglahópa (súlur) og meðalfjölda fugla í
hverri talningu (hvítir hringir) ásamt staðalskekkju (SE). – Grand total and average
number of birds between areas in 44 counts between May 2008 and October 2011, presented
as major bird groups (columns) and average number of birds per count (white circles) with
standard error (SE).