Bókasafnið - 01.06.2016, Blaðsíða 9

Bókasafnið 40. árg – 2016 9
Varðandi Bókasafn Kópavogs tel ég rétt að leggja meiri
áherslu á viðburði eins og til dæmis fyrirlestra og les-
hringi, ýmis konar verkefni, nýsköpun, vinnustofur og
að ná til allra aldurshópa og fólks með mismunandi
bakgrunn. Unga fólkið er sérstaklega mikilvægt í þessu
tilliti. Við þurfum einnig að huga að þeim sem ekki
koma á safnið og hvernig við getum náð til þeirra. Við
bjóðum nú þegar upp á safnfræðslu í samvinnu við leik-
og grunnskóla þegar nemendur koma og kynna sér þá
menningarstarfsemi sem er á þessu svæði, en hér eru
listasafn, tónlistarhús og náttúrufræðisafn.

Við þurfum einnig að gera okkur meira gildandi við að
efla bæði læsi og upplýsingalæsi. Mín framtíðarsýn er að
bókasafnið verði nokkurs konar griðastaður fyrir fjöl-
skyldufólk þar sem allir geta fundið eitthvað við sitt
hæfi þegar þeim hentar og lengri afgreiðslutíma en nú
er, ekki síst um helgar.

Breytt hlutverk bókasafna kallar ef til vill á meiri áherslu
á menningar- og viðburðastjórnun í námi upplýsinga-
fræðinga. Þetta snýst ekki eingöngu um að fólkið komi
til okkar, heldur hvernig við komum til fólksins. Bóka-
söfnin þurfa hugmyndaríkt starfsfólk og við þurfum
þekkingu á markaðs- og kynningamálum. Mikilvægast
er þó að fylgjast vel með tækniþróun og vera fljót að
taka við sér. Einnig held ég að þekking á samfélagsmiðl-
um verði ekki síður mikilvæg en nú er. Við þurfum að
vera tilbúin að grípa ný tækifæri þegar þau gefast segir
Lísa að lokum, en á sama tíma megum við ekki gleyma
upprunanum.
Hvað heldurðu stéttin muni fást við 2025?
Þetta er mjög góð spurning og ég hef velt henni oft fyr-
ir mér en þó örugglega ekki jafn oft og þeir sem í faginu
starfa. Ég tel ljóst að það séu töluverðar breytingar fram
undan á eðli bókasafnanna, og það sem ég hef nú
reyndar þegar séð gerast mjög víða í íslenskum bóka-
söfnum, ekki síður en erlendis, er að þau breytist úr því
að vera eiginleg bókasöfn yfir í að vera eins konar menn-
ingarhús.  Ég held að íslensk bókasöfn eigi ekki síst að
horfa meira til þess að vera einhvers konar „kúltúrhús“
fremur en eiginleg bókasöfn. Að opna jafnvel fleiri
heima en þau gera í dag og vera í meiri samskiptum en
þau gera í dag við almenning.

Ég geri sjálfur dálítinn greinarmun á skólasöfnum, há-
skólasöfnum þar með töldum, og almenningssöfnum.
Þau eru eðlisólík og líklega gera allir sér grein fyrir því
að svo sé. Það er mikilvægt að hlúa vel að skólasöfnun-
um, til dæmis þegar kemur að bókakosti og starfs-
mannahaldi. Ég hef séð hvort tveggja versna áberandi
mikið frá hruni. Það er að segja, bókakostur hefur
versnað umtalsvert, sér í lagi ef við horfum til grunn- og
framhaldsskóla. Ég þekki síður stöðuna í háskólasafn-
inu. Og starfsfólki hefur jafnframt fækkað verulega, þar
sem kvaðirnar sem eru á sveitarfélögum og að einhverju
leyti ríkinu um tiltekið starfsmannahald hafa minnkað.
Að minnsta kosti finnst manni orðið víða að ekki sé
einu sinni starfsmaður nema þá kannski í besta falli í
hlutastarfi inni á skólasöfnunum. Það er ákaflega vond
þróun að svo mörgu leyti.

Þar þurfa söfnin jafnvel að reiða sig á framlög frá for-
eldrum hvað bókakost snertir. Söfnin eru mögulega lok-
uð eftir atvikum lungann úr skóladeginum og þetta
fræðslustarf, sem mér finnst skipta miklu máli hvað
bókasafnsfræðinginn í skólasafninu varðar. Hann á að
fara í bekkina, hann á að tala við nemendurna, fá nem-
endurna til sín. Það líður náttúrulega mjög fyrir ef
bókakosturinn er arfaslakur og bækurnar sem börnin
vilja lesa eru ekki til vegna þess að það er ekki til fjár-
magn eða starfsmaðurinn hefur engan tíma til þess að
gera þetta, einfaldlega sökum þess að starfshlutfall hans
er svo skert. Þá eru söfnin nánast tilgangslaus. Það væri
hrikalegt.

Hvað er mikilvægast að stéttin fáist við í dag?
Bókasafns- og upplýsingafræðingar gegna mjög mikil-
vægu hlutverki í því sem kalla mætti „keðjuna“. Þeir eru
hluti af því sem ég kalla „útverðina“; halda bókum, les-
efni að almenningi. Þeir kynna bækur fyrir fólki og í
mínum huga er ekki síst mikilvægast það hlutverk að
opna nýja heima. Það skiptir ekki máli hvort það er með
fyrstu bók sem viðkomandi les eða þeirri þúsundustu.
Að halda fólki að lestri. Það skiptir mestu máli. Formið,
hvort fólk les bókina af blaðsíðu, skjá eða hlustar, skiptir
í mínum huga minna máli.

Þetta eru mjög athyglisverðir tímar vegna þess að það
verður breyting. En maður á að láta breytingarnar leiða
til góðs. Það er hægt. Og maður á ekki að vera þver og
þrjóskur og íhaldssamur, maður á að fagna breytingun-
um. Og gera það vel.

Ég held að íslensk
bókasöfn eigi ekki
síst að horfa meira
til þess að vera ein-
hvers konar „kúltúr-
hús“ fremur en eiginleg
bókasöfn. Að opna jafnvel
fleiri heima en þau gera í dag og vera í
meiri samskiptum en þau gera í dag við
almenning.
Egill Jóhannsson, útgefandi hjá Forlaginu