Morgunblaðið - 17.11.2016, Qupperneq 38

38 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 2016
við fögnuðinn yfir vorinu heima hjá
mér á norðausturhorninu.“ Sigurður
ólst upp á prestsetrinu Skinnastað í
Axarfirði. Hann bætir við að ekki
hafi fögnuðurinn yfir vorinu verið
minni þar á norðausturhorninu en
annars staðar á landinu. „Síst
minni … Þar er alvöru vetur.“
Jónas er alltaf svo skýr
Sigurður segir að þegar hann hafi
verið að skrifa Bernskubók, sem var
önnur af þremur endurminninga-
bókum hans og kom út árið 2011, þá
hafi hann meðal annars leitað svara
við spurningunni hvað það er sem
mótar vitund og skynjun barns. „Ég
velti þá meðal annars fyrir mér til-
finningu fyrir náttúrunni og tilfinn-
ingu fyrir tungumálinu, hvort komi á
undan. Í tilefni af þessum verðlaun-
um finnst mér gaman að velta þessu
áfram fyrir mér, hvað það er sem
mótaði ekki bara málvitund mína
heldur náttúruskynjun: Og það er
Jónas – Vorið góða grænt og hlýtt!
Ég sá allt í einu fyrir mér að þetta
fína kvæði var í svokallaðri forskrift-
arbók, og ég hafði skrifað það ótal
ótal sinnum.
Einfalt en ótrúlega magnað.“
Sigurður skynjaði þannig náttúr-
una og tungumálið gegnum kvæði
Jónasar strax í bernsku en fyrir
skáld af hans kynslóð, hefur vitn-
eskjan um skáldskap Jónasr og arf-
leifð hans ekki verið sínálæg?
„Jú jú. Hann setur eitthvert við-
mið í sambandi við hreinleika og
tærleika. Og aðallega varðandi
tungumálið. Allt er nú sem orðið
nýtt, frá Jónasi og þeim félögum.
Það er þessi nýi skýrleiki – Jónas er
alltaf svo skýr,“ svarar hann.
Við verðlaunaafhendinguna í gær
flutti Sigurður ávarp og fjallaði með-
al annars um áhrif Jónasar og hvað
skáldskapur hans væri einfaldur en
þó djúpur. Hann fór í því sambandi
með ljóðið Alsnjóa sem hann segir
einstaklega opið fyrir túlkun, enda
hafa margar skoðanir komið fram á
því gegnum tíðina. „Á köflum er
kveðskapur Jónasar mjög djúpur,
eins og Alsnjóa sýnir berlega.“
Á dögunum kom út sextánda
ljóðabók Sigurðar, Ljóð muna rödd,
og við að heyra skáldið nú tala um
orðanotkun Jónasar, forvera síns og
skáldbróður, meðal annars lýsing-
arorðin, þá finnst blaðamanni að
greina megi ákveðinn samhljóm í
skáldskap þeirra, til að mynda í
áhrifaríku kvæði í nýju bókinni,
Náttmyrkið, þar sem hvatt er til að
treysta náttmyrkrinu fyrir ferð
sinni, „heitu ástríku / náttmyrkrinu“,
þá verði ferðin „full af birtu“.
„Ekki væri ég óánægður með slík-
an skyldleika,“ segir Sigurður bros-
andi þegar orð er haft á þessum lík-
indum. „Allt sem tengist Jónasi er
mér bara til mikillar gleði.“
Reynir að klára svona verkefni
Hvetja verðlaun sem þessi Sigurð
til dáða? Skipta þau máli?
„Í rauninni eru þau uppörvandi,
hvað sem maður svo reynir að gera
með þá uppörvun,“ svarar hann. Og
Sigurður er sýnilega á góðum stað í
sínu sköpunarferli, með þrjár nýjar
bækur á borðum verslana. Auk
ljóðabókarinnar nýju eru það þýð-
ingarnar Ummyndanir skáldsins og
fleiri ljóð eftir belgíska sam-
tímaskáldið Willem M. Roggeman
og bókin Uppljómanir & Árstíð í hel-
víti með tveimur frægustu ljóða-
flokkum Arthurs Rimbaud (1854-
1891) þar sem Sigurður þýddi prósa-
ljóðasafnið Uppljómanir en Sölvi
Björn Sigurðsson Árstíð í helvíti í
bundnu máli. Það er því ekki eins og
Sigurð vanti beinlínis hvatningu til
góðra verka.
„Nei, í sjálfu sér ekki en það er
samt merkilegt hvað hún hefur mik-
ið að segja. Og það er góð tilfinning.
Ég verð samt að halda áfram að
vinna og get ekki gert það að neinni
forsendu að vera uppörvaður!“ Hann
brosir.
Varðandi bækurnar tvær með
ljóðaþýðingum sem voru að koma út
segir Sigurður að það hafi einhvern
veginn bara hist svona á að þessi
handrit voru tilbúin á sama tíma.
„Ég er mjög ánægður með að við
skulum hafa getað komið út í einni
bók tveimur helstu verkum Rim-
baud, annarsvegar eru það prósa-
ljóðin sem ég þýddi, Uppljómanir, og
síðan Árstíð í helvíti sem Sölvi Björn
þýddi. Það er nauðsynlegt að Arthur
Rimbaud sé til á öllum helstu tungu-
málum, verkin í heild sinni. Auðvitað
hafa stöku textar verið þýddir og
birtir eftir hann hér en það er annað.
Hann er vitaskuld lykilpersóna í
hundrað og fimmtíu ára sögu nú-
tímaljóðlistar. Hann hefur verið
mjög mikilvæg fyrirmynd, sér-
staklega fyrir ungt fólk; ekki þarf að
líta lengra en til áhrifa hans á nýja
„Ég hef aldrei staðið fyrir utan
 Sigurður Pálsson hlaut Verðlaun
Jónasar Hallgrímssonar  „Það fylgir
þessu mjög góð tilfinning,“ segir hann
Verðlaunahafinn „Hann setur eitthvert viðmið í sambandi við hreinleika og tærleika,“ segir Sigurður Pálsson, sem
tekur hér við Verðlaunum Jónasar Hallgrímssonar úr hendi Illuga Gunnarssonar menntamálaráðherra.
VIÐTAL
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Sigurður Pálsson, skáld og þýðandi,
veitti í gær, á degi íslenskrar tungu,
viðtöku Verðlaunum Jónasar Hall-
grímssonar. Voru þau afhent við há-
tíðlega athöfn í Hörpu á fæðing-
ardegi Jónasar, listaskáldsins góða.
Bættist Sigurður þar í hóp merkra
og mikilvægra skálda og listamanna
sem hlotið hafa verðlaunin og hafa
notað tungumálið á persónulegan og
skapandi hátt. Í rökstuðningi
ráðgjafarnefndar um verðlaunin seg-
ir að Sigurður hafi á löngum ferli
„fengist við tungumálið úr öllum átt-
um, af dirfsku og frumleika“.
„Það fylgir þessu mjög góð tilfinn-
ing. Í rauninni er allt sem tengist
Jónasi Hallgrímssyni ákaflega
ánægjulegt,“ segir Sigurður þegar
hann er spurður hvernig tilfinnig það
sé að vera með þessum verðlaunum
spyrtur við Jónas og í raun allt sem
hann stendur fyrir, skáldskapinn,
tunguna og náttúruupplifunina.
„Þess vegna gleður þetta mig mjög
og er sérlega uppörvandi,“ bætir
hann við.
Þegar spurt er hvort Jónas hafi
beinlínis verið áhrifavaldur á skáld-
skap sinn, þá segir Sigurður að svo
hljóti að vera.
„Maður hefur ekki alveg ljósa hug-
mynd um hvað hefur nákvæmlega
verið beinir áhrifavaldar, en hann er
einn af þeim sem mótuðu máltilfinn-
ingu mína og málvitund.
Ég skrifaði ungur kvæði Jónasar,
Vorið góða grænt og hlýtt, í for-
skriftarbók, fimmtíu eða tvö hundruð
sinnum, ég veit ekki hversu oft. Og
þetta er alveg dásamlegur kveð-
skapur. Vorið GÓÐA, GRÆNT og
HLÝTT – taktu eftir lýsingarorð-
unum - GRÆÐIR FJÖR um dalinn.
Og síðan heldur það áfram og ekki
verra: Allt er nú sem orðið NÝTT,
ærnar kýr og smalinn. Þessi tilfinn-
ing var svo sterk, þetta blandaðist
Morgunblaðið/Ófeigur
Inga Rún Sigurðardóttir
ingarun@mbl.is
Ævari Þór Benediktssyni, rithöfundi
með meiru, var veitt sérstök við-
urkenning á degi íslenskrar tungu í
gær. Ævar var að vonum uppfullur
af þakklæti og sagðist enn vera hálf
orðlaus, þegar Morgunblaðið ræddi
við hann.
„Þetta kom mjög á óvart og ég
varð mjög upp með mér. Þetta er
gríðarlega mikil og flott viðurkenn-
ing,“ segir Ævar, sem hefur lagt sitt
af mörkum til að hvetja börn til þess
að lesa.
„Þetta er mikil viðurkenning á
lestrarátakinu og bókunum sem ég
hef skrifað,“ segir Ævar.
Lestrarátak Ævars vísindamanns
verður haldið í þriðja sinn 1. janúar
til 1. mars næstkomandi. Hingað til
hafa tæpar 115 þúsund bækur verið
lesnar í lestrarátakinu, sem nær til
barna í 1.-7. bekk í grunnskóla.
Ennfremur hefur Ævar sent frá
sér tvær bækur sem prentaðar eru
með sérstöku letri sem auðveldar les-
blindum að lesa, Risaeðlur í Reykja-
vík og Vélmennaárásin.
Emilía Ragnarsdóttir, umbrots-
maður bókarinnar, benti honum á
letrið. „Ég vona að fleiri fari að nota
þetta letur svo það verði á sem flest-
um stöðum.“
Þriðja bókin í þessum bókaflokki
um bernskubrek Ævars vísinda-
manns, Gestir utan úr geimnum,
kemur síðan út í vor. „Í henni eru
fimm persónur sem krakkar sem
taka þátt í átakinu gætu orðið, þar á
meðal ein geimvera,“ segir hann, en
það er því til mikils að vinna að taka
þátt í lestrarátakinu.
Ævar er með tvær bókaseríur í
gangi en hin er „Þín eigin“-
bækurnar. Sú nýjasta er Þín eigin
hrollvekja en áður hafa Þín eigin
þjóðsaga og Þín eigin goðsaga komið
út. Þessar bækur koma alltaf út fyrir
jólin en bókaflokkarnir tveir höfða til
barna á ólíkum forsendum.
Það fyrsta sem Ævar gaf út var
samt ekki fyrir börn heldur full-
orðna, en smásagnasafnið Stórkost-
legt líf herra Rósar og fleiri sögur af
ótrúlega venjulegu fólki kom út árið
2010.
„Ég skrifaði þessa bók á meðan ég
var að læra að vera leikari í LHÍ. Ég
Ævar ræktar
bókaorma
 Fær sérstaka viðurkenningu