Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.2015, Blaðsíða 16

Helgarblað 15.–18. maí 201516 Fréttir
Hefur sárlega
vantað á Íslandi
n Jarðvísindastofnun hefur keypt örgreini fyrir 200 milljónir
J
arðvísindastofnun Háskóla
Íslands hefur tekið í notkun
nýjan 200 milljóna króna ör-
greini. Tækið er það fyrsta
sinnar tegundar á Íslandi og
mun m.a. nýtast til efnagreiningar
á gosefnum.
Tækið er það dýrasta sem Jarð-
vísindastofnun hefur keypt og hef-
ur tekið nokkur ár að safna fyrir því.
„Síðustu árin hefur sárlega
vantað svona tæki. Menn hafa ver-
ið að fara til útlanda til að gera
greiningar með svona tækjum og
það hefur hlotist af því töluverður
kostnaður,“ segir Guðmundur
H. Guðfinnsson, fræðimaður
við Jarðvísindastofnun. „Það er
nauðsynlegt að hafa svona tæki á
Íslandi.“
Hægt að efnagreina gosösku
Aðspurður segir hann að gott
hefði verið að hafa örgreininn við
höndina þegar eldgosið í Eyja-
fjallajökli varð árið 2010. Með því
hefðu sparast margar milljón-
ir króna, því margar af efnagrein-
ingunum sem þurfti að gera vegna
gossins varð að gera erlendis.
Hægt verður að efnagreina
gosösku nákvæmlega eftir að gos
hefst. Efnagreining á gosefnum
gefur vísbendingar um hegðun
goss og til að túlka ratsjármyndir
af öskusýnum þarf nákvæma efna-
samsetningu gosöskunnar. Flug
getur legið niðri dögum saman í
sprengigosum og því er ekki víst
að hægt sé að fara með sýni til
útlanda í efnagreiningu. Því er
ljóst að örgreinirinn er öryggistæki
fyrir Íslendinga fyrir flug í Evrópu
og á Norður-Atlantshafi enda mik-
ilvægt að geta efnagreint gosösku
fljótt eftir að gos hefst.
Örgreinirinn (Electron Probe
Microanalyzer, EPMA) kemur frá
japanska framleiðandanum Jeol
og var tekinn í notkun við hátíð-
lega athöfn í Öskju, náttúrufræði-
húsi Háskólans.
Greinir sýni sem eru
0,01 mm. í þvermál
Tækið er eins konar rafeindasmásjá
með efnagreiningarbúnaði. Á Jarð-
vísindastofnun verður það einkum
notað til efnagreiningar á bergi. Ör-
greinirinn mun einnig nýtast þeim
sem þurfa nákvæmar efnagrein-
ingar á fastefnum eða háskerpu-
myndgreiningu, t.d. í steingerv-
ingafræði, eðlisfræði, efnafræði,
efnisfræði, örtækni, fornleifafræði,
fiskifræði og fleiri greinum. Raunar
mun tækið nýtast öllu vísindasam-
félaginu og einnig iðnfyrirtækjum,
t.d. til gæðaeftirlits við framleiðslu
málma, örrása og hálfleiðara.
Meðal þess sem hægt er að efna-
greina í örgreininum eru steindir,
berg, gosaska, málmar, málmblönd-
ur, keramik, gler, bein og skeljar.
Hægt verður að efnagreina örsmá
sýni sem eru allt niður í 0,01 mm. í
þvermál eða jafnvel smærri.
Þau fyrirtæki og stofnanir sem
studdu Jarðvísindastofnun við kaup
tækisins voru ríkissjóður Íslands,
Háskóli Íslands, A.P. Møller og
Hustru Chastine Mc-Kinney Møllers
Fond, Rannís, Eggertssjóður, Veður-
stofan, Icelandair Group, Isavia,
Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu
þjóðanna og Orkustofnun. n
Freyr Bjarnason
freyr@dv.is
Hjá nýja tækinu Guðmundur H. Guðfinnsson situr við nýja örgreininn. Í baksýn eru m.a. þingmaðurinn Steingrímur J. Sigfússon og nýr
rektor Háskóla Íslands, Jón Atli Benediktsson. „Menn hafa verið
að fara til útlanda
til að gera greiningar með
svona tækjum og það
hefur hlotist af því tölu-
verður kostnaður.
Þingmaður
á erfiðum
leigumarkaði
Leigumarkaðurinn á höfuð-
borgarsvæðinu verður seint
sagður hagkvæmur fyrir leigj-
endur en lítið framboð er á
markaðnum og leiguverð hefur
aldrei verið hærra.
Það er nánast ómögulegt að
finna tveggja herbergja íbúð á
undir 140 þúsund krónum og ef
þú ætlar að reyna að leigja íbúð
með tveimur svefnherbergjum
þá er leiguverðið komið nálægt
200 þúsund krónum á mánuði.
Einn af þeim sem er á leigu-
markaði og á erfitt með að finna
góða íbúð á ásættanlegu verði er
þingmaðurinn og píratinn Jón
Þór Ólafsson.
„Já, það er lítið framboð og
verðið er náttúrulega ótrúlega
hátt. Ég var að borga fyrir
nokkrum árum 90 þúsund. Síð-
an hækkaði það í 110 þúsund
og 120 þúsund. Núna er það að
detta í 170 þúsund fyrir 55 fer-
metra á góðum stað,“ segir Jón
Þór en ekkert hefur gengið í
leitinni.
„Nei, ég er enn að leita.
Leigan er að hækka þar sem ég
er núna, við höfum verið hérna
í tvö ár, og þá er maður að leita
í kringum sig og hvort maður
geti fengið annaðhvort leiguna
lægri eða betri stað og gæði.
Kannski enda ég hérna áfram og
borga hærri leigu,“ segir Jón Þór
og bendir á að fyrir þá sem eru
ungir og jafnvel einir á leigu-
markaði þá sé ekki mikið í boði.
„Ef þú ert einn þá þarftu að
sætta þig við herbergi eins og
leigumarkaðurinn er í dag,“ segir
Jón Þór sem er að hætta á þingi
í haust.
„Þá fara launin niður á við
þannig að maður verður að vera
hagsýnni.“
V
R hefur sent félagsmönnum
sínum helstu launakröfur sín-
ar en félagsmenn kjósa nú
um það hvort þeir eigi að fara
í verkfall en kosningu lýkur 19. maí.
Samkvæmt póstinum sem var
sendur á alla félagsmenn er miðað
við að samið verði til eins árs þar sem
meðalhækkun launa eru 24 þúsund
krónur.
Við launahækkanir verði stuðst
við launaþróunartryggingu þar sem
þeir sem hafa lægri og millitekjur fá
meira en þeir sem hafa hæstu launin,
að því er frá greinir í póstinum.
Þá er þess krafist að lágmarks-
laun fyrir fullt starf verði 254 þús-
und krónur. Það er nokkuð minna
en önnur félög hafa krafist, en þar er
krafan um að lágmarkslaun verði 300
þúsund krónur.
Svo segir í póstinum að kostnaðar-
auki atvinnulífsins vegna launa-
krafna VR sé 5,35% að mati félagsins.
Í póstinum segir einnig að VR
byggi sínar kröfur á launaþróunar-
tryggingu og leiðréttingu á launum
félagsmanna í ljósi þróunarinnar á
vinnumarkaði síðustu misseri. Það
þýðir að áhersla er lögð á að hækka
lægri og millitekjur meira en hærri
tekjur.
Ekki náðist í Ólafíu B. Rafnsdóttur,
formann VR, vegna málsins. n
valur@dv.is
Línan dregin við 254 þúsund
Meðalhækkun yrði 24 þúsund krónur