Dagblaðið Vísir - DV - 15.05.2015, Blaðsíða 31

Helgarblað 15.–18. maí 2015 Umræða 31
Minnistöflur
www.birkiaska.is
Bætir skammtímaminnið. Nýtist fólki sem
er undir álagi og fæst við flókin verkefni.
Hentar vel eldri borgurum, lesblindum og
nemendum í prófum. Dregur úr streitu,
eykur ró og bætir skap.
Bodyflex
Strong
Bodyflex Strong mýkir liðamót og dregur
úr verkjum í þeim og styrkir heilbrigði
burðarvefja líkamans. Inniheldur hvorki
laktósa, ger, glúten né sætuefni. 
Birkilaufstöflur
Birkilauf (Betulic) hefur góð áhrif á vökva-
jafnvægi bæði líkama og húðar og örvar
starfsemi nýrna og þvagfæra. Hraðar
efnaskiptum, losar vatn úr líkamanum og
dregur úr bólgum.
Evonia færir hárrótinni næringu og styrk
til þess að efla hárvöxt. Evonia er hlaðin
bætiefnum sem næra hárið og gera það
gróskumeira.
Bætiefni ársins í Finnlandi 2012.
Evoniatengdar þessum sal – þar las ég til að mynda kornungur Glæp og refs-
ingu eftir Dostojevskí í gamalli ís-
lenskri þýðingu Vilhjálms Þ. Gísla-
sonar og varð mjög undarlegur
allur innanum mig – þannig áhrif
hefur þessi bók, maður gengur í
einhvers konar andlegt samband
við aðalpersónuna undarlegu,
hann Raskolnikoff sem drepur
okurkellingu „og ráfar svo um eins
og höfuðsóttargemlingur þar til
hann gefur sig fram“ eins og HKL
sagði.
Seinna notaði ég salinn mikið til
skrifta; ég komst fyrst almennilega
í gang með skáldsagnaskrif á lessal
Konunglega bókasafnsins í Kaup-
mannahöfn, skrifað þar „Þetta eru
asnar Guðjón“ og drjúgan hluta af
„Djöflaeyjunni“ en hélt svo áfram
og kláraði þá bók heimfluttur á ný
á lessal Safnahússins við Hverfis-
götu. En þessi tvö gömlu safna-
hús í Kaupmannahöfn og Reykjavík
minna mjög hvort á annað enda frá
svipuðum tíma og gerð eftir svip-
aðri teikningu – gott ef sami arki-
tektinn var ekki að verki. Svo sat ég
næstum alla virka daga næstu tvö ár
þarna á lessalnum og skrifaði „Gull-
eyjuna,“ sem út kom 1985. Í pásum
fór maður niður í anddyrið og reykti
sígarettu, eða jafnvel labbaði eins og
fínn maður upp á Prik, sem þá var
bara kaffihús, til að fletta blöðum
og hlusta á menn tala, og flottaði sig
með kaffi og rist. Í þá daga handskrif-
aði ég alltaf, mætti bara á lessalinn
með handritið og auð vélritunar-
blöð og góðan penna, og varð dálít-
ill pennanörd. Var búinn að fatta að
best var að skrifa með blekpenna, en
hins vegar kom fyrir að það þornaði
blekið í oddinum ef maður til dæm-
is varð niðursokkinn í hugsanir, og
þá barði maður í borðið til að koma
blekinu á hreyfingu og sat uppi
með klessur. Svo komu á markað-
inn grænu pentel-pennarnir með
kúlu en fljótandi bleki, en umbún-
aðurinn um kúluna var úr plasti og
hún vildi losna og skjótast út í busk-
ann þegar verst gegndi – kannski ef
maður hafði skrifað hratt og mikið,
svo hitnaði í legunni. Parker kom
líka með kúlupenna með fljótandi
bleki, þar lék kúlan í málmumgjörð,
og það ískraði dálítið í þeim. Allt
voru þetta ánægjuleg smáproblem
að pæla í.
Leiðir skildi
Það var svo um svipað leyti að ég
fór að skrifa á tölvu, stóra borðtölvu
auðvitað, sem enginn hefði farið að
dröslast með á lessal, og að safnið
flutti í Þjóðarbókhlöðuna á Mel-
unum. Sjálfur er ég mikill aðdá-
andi þess húss og þar er líka gott að
vinna, ekki síst á lessalnum í Þjóð-
deildinni, en oft hef ég samt hugs-
að á undanförnum árum að það
væri hálfgerð synd að við skyldum
ekki hafa farið sömu leið og þeir í
Kaupmannahöfn þegar kom að því
að byggja nýtt safnahús þar. Eins
og ég gat um er gamla húsið þar
nauðalíkt húsinu okkar við Hverfis-
götu, bara gert úr rauðum múr-
steini og er fyrir vikið ekki eins skín-
andi flott og okkar. En þegar nýtt
hús var byggt í borginni við Sund-
ið, glæsileg bygging sem kölluð er
„Svarti demanturinn“ reis það við
hlið hins gamla og tengibrú á milli.
Þetta hefði líka mátt gera hjá okkur,
byggja nýju bókhlöðuna þar sem
Hæstiréttur er nú – hann hefði þá
getað farið upp á Melavöll. En við
þessu verður ekki séð héðan af og
tjóar ekki að hugsa um það.
Salarverðir
Það var eitt með öðru sem gerði
stemninguna á gamla lessalnum
sérstaka, og meðal annars voru
það sérvitrir safnverðir með sterk-
an karakter, menn eins og Halldór
Þorsteinsson þýðandi með meiru,
og Agnar Þórðarson rithöfund-
ur. Þetta voru hámenntaðir and-
ans menn og voru eflaust oft mjög
niðursokknir í sitt eigið grúsk og
sína fræðiiðkan – Agnar var auð-
vitað þekktur rithöfundur og samdi
mörg ágæt verk. Margt af því fólki
sem stundaði lessalinn, ekki síst
á prófatímum, verður trauðla sagt
hafa stundað merkileg fræði; mik-
ið menntaskólakrakkar að rifja upp
glósurnar sínar, og kannski ekki von
að salarvörðum þætti taka því að
hlaupa upp til handa og fóta til að
sinna einhverju misvitru kvabbi frá
þannig fólki. Fór svo að þeir fengu
orð á sig fyrir að vera afundnir og
önugir. Það var líka svolítið gaman
að fylgjast með því að þótt salar-
verðir fylgdust með því að ekki væri
pískrað á þeirra starfsvettvangi,
þá sögðu þeir sjálfir allt sem segja
þurfti á fullum raddstyrk, og voru
þetta rómmiklir menn sumir hverj-
ir. Þetta átti líka við ef þeir þurftu að
skiptast á orðum sín á milli, og gaf
eflaust einhverjum efni til að tauta
frasann slitna um jón og sérajón.
„Ómögulegir stólar!“
Annað varð þeim kvartgjörnu líka
fóður undir fat, og það voru stól-
arnir á salnum. Þessar tígulegu út-
skornu mublur. Í lesendadálkum
blaða og meinhornum útvarpa
heyrðist oft kvabb um þessa stóla.
Og með fylgdi að þjónustan væri
„fyrir neðan allar hellur“ og jafnvel
að starfsfólk salarins svaraði beiðn-
um salargesta með lítilli virðingu
eða í fullkomnum afgæðingi.
Svo kom ungur blaðamaður af
DV, Þorsteinn J. Vilhjálmsson, sem
síðan hefur gert garðinn frægan á
mörgum fjölmiðlum, en hann hafði
verið settur í það verkefni, eða búið
sér það til, að fara á lessal Lands-
bókasafnsins og „kanna mannlíf-
ið þar“ í fylgd ljósmyndara; út úr
slíku komu gjarnan heilar opnur
sem voru gott uppfyllingarefni í
helgarblöð, og gjarnan verkefni
nýgræðinga. Þetta var í sumar-
lok 1985. Hann hitti fyrir á salnum
safnfræðinga að rýna í heimild-
ir og fylgdi með af þeim mynd, og
ættfræðinga – sem Halldór Lax-
ness sagði í gamalli bók sitja á þess-
um sama sal og drekka malaðan
þrumara gegnum nefið – þarna
voru líka og tveir-þrír framhalds-
skólanemar. Og að auki einn sem
sat í hettupeysu og var með mikinn
blaðastabba að krota í, og var þar
kominn undirritaður með mynd og
nafni og sagðist vera að leggja loka-
hönd á skáldsögu. Var hinn ungi
höfundur Gulleyjunnar þá spurð-
ur af Þorsteini Joð hví hann kæmi
á þennan lessal til þeirrar iðju, og
stóð ekki á svörum: „Það er vegna
þess að hér eru góðir stólar, og
þjónusta salavarða svo lipur.“
Uppáhaldsdrengurinn
Mér fannst ég aldrei hafa fundið
annað en hlýhug frá salavörðum
fram að þessu, og ekki minnk-
aði það eftir að opnan birtist í DV;
viðmótið fór að slaga upp í elsku-
semi. Ekki löngu seinna var kon-
an mín að klára mikil lokaverkefni
í Háskólanum og þurfti bækur af
Landsbókasafninu, en fannst sem
afgreiðslumönnum þar þætti ekk-
ert liggja sérstaklega á að sinna
kvabbi frá svona skólastelpum eins
og henni. Svo hún gerði mig út til
að sækja þessar bækur, og þá stóð
aldrei á því að allt væri afgreitt með
sóma og hraði.
Ég er að hugsa um að fara bráð-
um og setjast inn á salinn með
stabba af auðum blöðum og kúlu-
penna með fljótandi bleki. Er
reyndar hættur að reykja sígarettur,
enda mætti ég ekki lengur gera slíkt
í anddyrinu, en þar á jarðhæðinni
er hins vegar kominn núna þessi
fíni veitingastaður. Og ætli það sé
ekki ennþá hægt, þótt mörgu fari
aftur í veröldinni, að fá kaffi og rist
á Prikinu? n
Þorsteinn J. Vilhjálmsson Var hinn ungi höfundur Gulleyjunnar þá spurður af Þorsteini
Joð hví hann kæmi á þennan lessal til þeirrar iðju, og stóð ekki á svörum.„Það var eitt með
öðru sem gerði
stemninguna á gamla
lessalnum sérstaka, og
meðal annars voru það
sérvitrir safnverðir með
sterkan karakter.