Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1997, Blaðsíða 50

Mikilvægi þess að endurskoða núgildandi reglur er
augljóst ef tekið er mið af nýlegri skýrslu sem tekin
var saman fyrir ríkisendurskoðun Kanada en það er
það embætti sem metur kostnaðarliði ríkisstjórnar-
innar. I skýrslunni var fjármálastjórnin atyrt harð-
lega „fyrir að taka þá afstöðu að á meðan störf karla
og kvenna væru metin eftir sömu viðmiðunum teldist
starfsmatið ókynbundið. Slík afstaða felur í sér
kerfisbundið misrétti. Tryggja verður að viðmiðunin
endurspegli alla þætti í störfum karla og kvenna“.
Ríkisendurskoðun krafðist ekki einungis endur-
bætts starfsmats sem væri laust við kynjamisrétti. I
skýrslunni segir enn fremur, að þótt þar sé viður-
kennt að flokkun starfa og starfsmat séu greinilega
undanskilin í heildarsamningnum stéttarfélaganna:
„þurfi að breyta kæruúrræði, sem kveðið er á um í
lögum um mannréttindi frá 1978 í Kanada, hvað
varðar afstöðu og aðferðir vinnuveitanda, og marka
einhvers konar ramma um viðræður er lúta að
málefnum um starfsmat. Starfsmenn eða fulltrúar
þeirra geta borið brigður á reglur um starfsmat sem
vinnuveitandinn hefur útbúið, þar með taldar for-
sendur, telji þeir að þær feli í sér kynjamisrétti. Verði
þess krafist skal vinnuveitandi verja ákvörðun sína
frammi fyrir óháðum þriðja aðila. Einnig sýnir
reynslan og lögfræðileg úttekt að reglur, sem eru
samdar í samvinnu við starfsmenn, séu líklegri til að
vera sanngjarnar og í samræmi við gildismat allra
starfsmanna og mismuni starfsmönnum því síður.“
Með öðrum orðum leiddu athugasemdir stéttarfél-
aganna og sérfræðinganna ekki einungis til þess að
tekið var á launajafnréttismálum og að nýtt starf-
matskerfi var tekið í notkun heldur höfðu stéttar-
félögin einnig af því umtalsverðan ávinning með til-
liti til réttar þeirra til að taka þátt í ákvörðunum á
þessu mikilvæga sviði í framtíðinni. Hér er ekki
krafist hlptlægni heldur fremur viðurkenningar á því
livaða gildi felast í starfsmati.
3. Nota má starfsmat til að gera störf kvenna sýni-
leg, til gagns bæði fyrir konurnar sem vinna störfin
og vinnuveitendur þeirra. Athyglina, sem beinist að
störfunum, mætti síðan nota sem grundvöll fyrir
frekari kröfur.
I máli Women's College tók dómstóllinn það skýrt
fram að starfsemi sjúkrahúsa felst samkvæmt skil-
greiningum þeirra og ímynd í því að „hlynna að ein-
staklingum sem notfæra sér þjónustu sjúkrahúsanna.
Þótt dómstóllinn viðurkenni að meira felist í starfsemi
sjúkrahúss en bein aðhlynning sjúklinga verður að
meta starf við beina aðhlynningu sjúklinga í samræmi
við yfirlýst markmið sjúkrahúsanna. Sé hjúkrun órjúf-
anlegur hluti af heilbrigðisþjónustunni verður að við-
urkenna og meta stöðu hennar í heilbrigðiskerfinu.“
A grundvelli gagna sem sérfræðingar og konur sem
vinna við hjúkrun hafa lagt fram lagði dómstóllinn
fram góða lýsingu á hjúkrun til að hyggja síðari kröf-
ur á. Mig langar til að gefa lesendum nasasjón af
niðurstöðunni. Dómstóllinn var til dæmis greinilega
sammála mér um eftirfarandi:
Eins og títt er um störf kvenna krefst hjúkrun
fjölþættrar hæfni sem er oft ósýnileg þeim sem vinna
ekki við starfið. Iljúkrunarfræðingar sinna ætíð að-
hlynningu jafnvel þótt starfið krefjist þess að þeir sinni
jafnframt annars konar sérhæfðum verkefnum. Oft
þurfa þeir að beita margs konar hæfni samtímis og
skipta úr flóknum verkefnum í einföld og öfugt, svo
sem að hafa samskipti við hámenntaða starfsmenn og
tala um fyrir mjög ungum sjúklingum eða fötluðum ein-
staklingum sem eru andlega vanheilir. Yfirleitt starfa
þeir í hópi með öðrum en einnig eiga þeir að taka við
skipunum yfirboðara og gefa undirmönnum sínum
fyrirmæli. Þeir hera mikla áhyrgð en hafa lítil völd.
Enn fremur var dómstóllinn sannfærður um að
hjúkrunarferlið væri mun flóknara en hægt væri að
lýsa með einu hugtaki:
„Hjúkrun er fjórskipt ferh: mat, áætlun, fram-
kvæmd og endurmat. Iljúkrunarfræðingnum er ætlað
að nota hæfni sína til að meta ástand heilbrigðis og
þarfir sjúkhngsins. Því næst á hann að ákveða og að-
laga áætlun um hjúkrun hæði til þess að þörfum
sjúklings sé fullnægt og að þeirri meðferð, sem læknir
hefur mælt fyrir um, sé fylgt. Þessu næst verður að
fylgja áætluninni. Loks verður hjúkrunarfræðingur-
inn stöðugt að endurmeta að hvaða marki þörfum
sjúklingsins er mætt og breyta áætluninni eftir þörfum.“
Dómstóllinn hélt áfrain: Dómurum „kom á óvart
hve aðhlynning sjúkra var aðkallandi við síbreyti-
legar aðstæður. Sjúklingar eru veikir, ástand þeirra
getur hreyst hvenær sem er og misjafnlega mikið“.
Þessi óstöðugleiki krefst sérstakrar hæfileika.
I úrskurðinum var hver þáttur starfsins greindur
til að varpa ljósi á hve flókið starfið var, en það var
ekki greinilegt samkvæmt hefðbundnu starfsmati.
Hér fylgir stutt dæmi um það:
Samskipti eru grundvallarþáttur í hjúkrun.
Hjúkrunarfræðingar verða að geta komið skilahoðum
á framfæri og skilið þau, hvort sem þau eru munn-
leg eða ekki, og vera góðir hlustendur. Taka verður
tillit til ólíkra tungumála sjúklinga og fjölskyldna
þeirra. Sú staðreynd að sjúklingar eru veikir og oft
miður sín gerir enn frekari kröfur til samskiptahæfni
h j úkr unarfræðinga.
„Hjúkrunarfræðingar verða einnig að hafa sam-
skipti við aðra heilbrigðisstarfsmenn. Til dæmis
verða hjúkrunarfræðingar að geta lýst einkennum
sjúklings og ástandi fyrir fjarstöddum lækni. Stund-
um verða hjúkrunarfræðingar að þýða flóknar lækn-
isfræðilegar upplýsingar fyrir sjúkhnginn og fjöl-
skyldu hans á tungumál sem þau skilja og stundum
verða þeir að gefa upplýsingar umbúðalaust.“
„I margháttuðum kröfum um hæfileika hjúkrun-
arfræðinga til boðskipta felst að þeir geti lagað sig að
hvaða formi boðskipta sem er notað. Til dæmis þarf
hjúkrunarfræðingur að nota einfaldari boðskipta-
114
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2. TBL. 73. ÁRG. 1997