Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.04.1997, Blaðsíða 51

máta við undirmann en heilbrigðis-
starfsmenn sem hann hefur ekkert yfir
að segja.“
Margar konur, sem vinna við
hjúkrun, hafa búið svo lengi við að
starf þeirra sé vanmetið að þær sjá
ekki lengur þá hæfni, fyrirhöfn og
ábyrgð sem starfið útheimtir né hvaða
vinnuskilyrði þeim eru búin. Með því
að draga þessa þætti fram í dagsljósið
getur barátta um starfsmat aukið
möguleika kvennanna á því að semja
um betri kjör þar sem bæði hjúkrun-
arfræðingum og vinnuveitendum er
orðið ljóst hvernig starfið er.
Þegar vinnuveitendur og starfs-
menn hafa viðurkennt alla þá hæfni,
fyrirhöfn og ábyrgð sem starfið út-
heimtir, og vinnuskilyrðin sem húið er
við, er hægt að semja um önnur kjör.
Þetta er einkum mikdvægt ef starfsmenn sækjast eftir
því að færa einhvern hluta af verkefnum hjúkrunar-
fræðinga til annarra starfshópa með minni menntun
og þjálfun. Ef það er t.d. ljóst og viðurkennt að
böðun sjúklings sé annað og meira en að bleyta húð
- að um sérhæft verk sé að ræða sem krefjist þekk-
ingar á meini sjúklingsins og getu hans, þekkingu á
því hvernig rétt er að lyfta honum án þess að slasa
hann eða skaða sjálfan sig við starfið, færni í að sann-
færa sjúkhnginn um að það sé nauðsynlegt að baða
sig og hæfileika til að hughreysta sjúkling sem vill
ógjarnan afklæðast - greiðir það fyrir samningum um
að um sérhæft starf hjúkrunarfræðinga sé að ræða.
I stuttu máli getur það að gera starfið sýnilegt veitt
hjúkrunarfræðingum sjálfstraust til að gera aðrar
kröfur og stuðlað að því að vinnuveitendur bregðist
jákvætt við kröfum þeirra.
4. Að síðustu má nota starfsmat við útreikninga á
bótakröfum í deilum um launamisrétti. Fáir vinnu-
veitendur eru reiðubúnir til að afhenda einfaldlega
peninga nema þeir geti sýnt á viðurkenndan hátt að
í launamuninum fehst mismunum eða reiknað ná-
kvæmlega út jtá fjárhæð sem ber að greiða. Eins og
tekið var skýrt fram í dómsmálunum, sem drepið
hefur verið á, sýnir jafnvel starfmat samkvæmt ríkj-
andi hefðum að konur fá greidd of lág laun. Með Jjví
að endurskoða starfsmatið og afhjúpa misréttið má
vera að í ljós komi enn meiri munur á launum kynj-
anna. Eins og segir í úrskurði Haldimand-Norfolk-
málsins um launajöfnuð:
„Með samanburðarkerfinu verður að vera hægt að
meta hvaða kröfur eru gerðar í starfsgreinum karla
og kvenna og koma á aðferð við að meta verðmæti
starfanna innbyrðis. Eigi kerl’ið að vera ókynbundið
verður að vera hægt að greina og leiðrétta kerfis-
bundið launamisrétti með því.“
Enn fremur verður með endurbættu starfsmati
auðveldara að rökstyðja að launin
endurspegli kerfisbundna mismunun
fremur en réttmæta hagsmuni markað-
arins. Af þessum sökum má vera að
hagkvæmt sé að nota viðmiðun við
laun karla í bih. Ef vinnuveitendur
ætla að halda Jiví fram að markaður-
inn ákveði launin hlýtur að mega nota
laun karlmanna, sem ráðast af mark-
aðslögmálum, sem viðmiðun. Mark-
miðið með launajöfnun er að tryggja
að störf kvenna séu metin að verðleik-
um eftir sömu viðmiðunum til að sýna
að launamunurinn snýst um kerfis-
bundna mismunum á markaðnum
jafnt og hjá einstaka vinnuveitendum.
Með starfsmati má sýna að störf kvenna
eru ekki metin að verðleikum Jtegar
laun karla eru notuð sein viðmiðun.
Þó má ekki horfa fram hjá Jteirri
staðreynd að starfsmat gæti aukið ójöfnuð meðal
kvenna því að stigskipun í launum karla færðist Jiar
með yfir til kvenna. Ef reglurnar eru settar með
eðlilegum hætti geta þær sýnt hvert verðmæti starfs-
ins er og stuðlað að sæmandi launum fyrir allar
konur, og karla.
Niðurstaða
Að mínu mati ber að taka starfsmati með varúð og
tortryggni. Við verðum að skilja að slíkar reglur bæði
mæla hvers krafist er í starfinu og hvers virði Jiað er.
Ef við ráðumst ekki gegn grundvallarmisrétti og göll-
um sem felast í starfsmati er hætta á að Jiað færi
konunum einhverjar launabætur en styrki jafnframt
kerfisbundið misrétti.
Sérfræðingar gætu reynst góðir handamenn við
Jiessa afhjúpun en J)ó einungis ef þeir byggja kunn-
áttu sína á þekkingu þeirra hjúkrunarfræðinga sem
vinna starfið og tryggja að ferhð sé Jieim auðskilið.
Ef við aflijúpum misréttið og gildismatið, sem felst í
Jæssari hugmyndafræði, mætti nota }>að til að semja um
ný gildi og styrkja kröfur okkar á breiðari grundvelli
auk Jiess sem Jiað gæti gefið okkur meira í aðra liönd.
HEIMILDIR:
Armstrong, P., Chioniere, .1. og Day, E. (1993). Vital Signs: Nursing
in Transition, Toronto, Garamond.
Armstrong, P. o.fl. (1994). Take Care: Warning Signals for
Canadian Health Care, Toronto, Garamond.
Armstrong, P. og Armstrong, II. (1993). Wasting Away: The
Undermining of Canadian Ilealth Care, Toronto, Oxford
University Press, 1993.
Ríkisendurskoðun Kanada. (1996). Skýrsla lögð fyrir neðri deildina,
5. kafli, Ottawa: Ráðherra opinberra framkvæmda og þjónustu
hins opinbera (Minister of Puhhc Works and Government
Services), Kanada, maí 1996, einkum hls. 5-19.
Urskurðir Jafnlaunadómstólsins í Ontario. (1991). Mal Haldimand-
Norfolk (29. maí 1991) 0001-89 (P.E.II.T.).
Grskurðir Jafnlaunadómstólsins í Ontario. (1992). Mál Women's
College-sjúkrahússins (4. ágúst 1992) 0080-89; 0011-89; 0018;
0029-89; 0034-89; 0036-89) (P.E.IJ.T.)
Margar konur, sem vintia
við hjúkrun, ltafa búið svo
lengi við að starf þeirra sé
vanmetið að þær sjá ehki
lengur þá hæfni, fyrirhöfn
og ábyrgð sem staifið
útheimtir né hvaða vinnu-
skilyrði þeim eru búin. Með
því að draga þessa þætti
fram í dagsljósið getur bar-
átta um starfsmat aukið
tnöguleika kvennanna á því
að setnja uttt betri lijör þar
setti bæði hjúkrunatfræðitig-
uttt og vinnuveitendum er
orðið ijóst hvernig statfið er.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 2. TBL. 73. ÁRG. 1997
115