Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.1997, Blaðsíða 14

löndum. Nokkur áhrif hafði að í Danmörku var árið
1994 farið að veita fólki í þjónustu ríkisins, sem átti
börn undir 9 ára aldri, foreldraleyfi í 6 mánuði til að
stemma stigu við atvinnuleysi. I3að leiddi til jtess að
fólk vantaði til afleysingarstarfa og að Danir auglýstu
eí'tir vinnukrafti í nágrannalöndunum („Skortur“,
1994). l3að ár í'engu 728 sænskir og 42 finnskir hjúkr-
unarfræðingar hjúkrunarleyfi í Danmörku (Kesic,
1997). Til samanburðar fengu 8 útlendingar staðfest-
ingarleyfi til hjúkrunarstarfa hér á landi árið 1996,
allt Evrópubúar, |>ar af helmingur frá Norðurlönd-
um (Gyða Theodórsdóttir, 1997).
A 28. stjórnarfundi SSN í Helsingfors í september
1994 hvöttu Danir til jiess að öll aðildarfélög SSN at-
huguðu aðild starfandi norrænna hjúkrunarfræðinga
að fag-/stéttarfélögum í hverju landi og að reynt yrði
að tryggja að |teir gengju í félögin. I kjölfar fundarins
hvatti Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga félagsmenn
sína, sem voru í starfi erlendis, til að sækja um aðild í
stéttarfélagi hjúkrunarfræðinga í viðkomandi landi í
fréttablaði sínu („Hjúkrunarfræðingar“, 1994). 011
félögin gefa hjúkrunarfræðingum kost á aukaaðild og
laígri félagsgjöldum í heimalandinu á meðan þeir
dveljast erlendis.
1 félagaskrá Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga
voru til upplýsingar uin fjölda félagsmanna búsettra í
útlöndum. Hins vegar voru bvorki til upplýsingar um
ástæður brottflutnings þeirra frá Islandi né viðfangs-
efni þeirra í búsetulandinu. Til að bæta úr Jjví sóttu
undirritaðir starfsmenn Félags íslenskra hjúkrunar-
fræðinga um leyfi til að gera könnun á ástæðum bú-
ferlaflutninga, viðfangsefnum og aðstæðum íslenskra
hjúkrunarfræðinga erlendis. Leitað var svara við eft-
irfarandi spurningum:
1. Hvers vegna flytja íslenskir hjúkrunarfræðingar
til litlanda?
2. Ilver eru viðfangsefni íslenskra hjúkrunarfræð-
inga í útlöndum?
3. Hvernig er menntun íslenskra hjúkrunarfræðinga
metin í útlöndum?
4. Eru laun íslenskra hjúkrunarfræðinga í útlöndum
sambærileg við j)að sem gerist hér á landi?
5. Eru íslenskir hjúkrunarfræðingar í útlöndum fé-
lagar í fagfélagi búsetulandsins?
6. Getur Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga jijónað
félagsmönnum sínum í útlöndum öðruvísi eða
betur en nú er gert?
Efniviður og aðferðir
1 lok árs 1995 voru félagar í Félagi íslenskra hjúkr-
unarfræðinga alls 2733. I úrtaki könnunarinnar voru
allir þeir 158 lélagar sem bjuggu erlendis í árslok
1995 og veittu uj)])lýsingar um póstfang sitt, J>ar af
154 konur og4 karlmenn. Tæp 6% allra félagsmanna
Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga voru J>ví skráðir
í útlöndum ]>egar könnunin var gerð. Til samanburð-
ar voru skv. læknaskrá 1995 30% íslenskra lækna
starfandi erlendis í árslok 1994 (Landla:knisembætt-
ið, 1995). Forprófaður spurningahsti var sendur út í
ársbyrjun 1996 ásamt frímerktu umslagi fyrir svörin.
Alls bárust 118 svör eða frá 75% þeirra sem fengu list-
ann sendan. Svarendur voru langflestir kvenkyns
eða 97%.
Aldursdreifing hjúkrunarfræðinganna var frá 26 til
78 ára og meðalaldur var 41 ár. Tuttugu og fimm (21%)
áttu ekkert barn en barnafjöldi þeirra 93 (79%) sem
áttu börn var frá 1 upp í 5. Giftir eða í sambúð voru
98 (84%).
Jafnmargir eða 56 böfðu lokið hjúkrunarnámi frá
hjúkrunarskóla á framhaldsskólastigi og báskólastigi á
íslandi; 54 (46%) Háskóla íslands, 52 (44%) frá
lljúkrunarskóla Islands, 4 (3%) frá Nýja hjúkrunar-
skólanum, 2 (2%) frá Háskólanum á Akureyri og 5
(6%) frá erlendum skólum.
Búseta hjúkrunarfræðinganna var sem hér segir:
30 bjuggu víðs vegar í Bandaríkjunum, 30 í Svíjjjóð,
22 í Danmörku, 17 í Noregi, 18 í öðrum Evrópulönd-
um og I í Afríku. Þeir böfðu flutt frá Islandi á tímabil-
inu 1947 til 1995, flestir síðustu fjögur árin fyrir fram-
kvæmd könnunarinnar eða 54. Rúmlega 20% bjugg-
ust við að búa erlendis til frambúðar, tæplega 30% ætl-
uðu að ílytja heim að nokkrum tíma liðnum en tæp-
lega helmingur vissi ekki hve dvöhn ytra yrði löng.
Tíminn, sem hjúkrunarfræðingarnir bjuggust við að
dveljast erlendis, reyndist óháður búsetulandinu, frá
fáum mánuðum og upp í 17 ár. Meðaltalið var 5,7 ár.
Niðuxstöðux
Ástædur búferlaflutninga
Mikilvægustu ástæður fyrir búferlaílutningi hjúkrun-
arfræðinganna koma fram á mynd 1. Aðrar ástæður
voru t.d. erlent þjóðerni hjúkrunarfræðinganna, ætt-
artengsl og trúboð. Ekki reyndist vera marktækur
munur á ástæðum búferlaflutninga eftir J>ví hvað J>átt-
takendur bjuggust við að búa lengi erlendis, við hvaða
skóla grunnnám var stundað eða hvort hjúkrunar-
fræðingarnir höfðu lokið sér- eða framhaldsmenntun.
Hjúskaparstaða liafði mikil áhrif á ástæður
búferlaflutninga. Astæður meirihluta Jjeirra sem
voru giftir eða í sambúð tengdust námi, starfi eða
þjóðerni maka (p < 0,05). Þeir sem fóru vegna maka
hafa flestir flutt út á síðasta áratug (dreifigreining <
0,05 og p < 0,05). Munur var á ástæðum fyrir
búferlaflutningum eftir aldri hjúkrunarfræðinganna
en enginn þeirra sem fæddist fyrir 1941 fór utan
vegna eigin starfs, náms eða til að breyta til. llins
vegar gáfu 7 (44%) af þeim 16 sem fæddust á árunum
1941-1950 slíkar ástæður en aðeins 8 (14%) þeirra 57
sem fæddust á árunum 1951-1960 og 9 (28%) þeirra
sem yngri voru. Atbugað var hvort fjöldi og aldur
barna hefðu áhrif á ástæður utanfarar. Reyndist
fjöldi barna skij>ta máh en ekki aldur barna. Hjúkr-
206
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 4.TBL. 73. ÁRG. 1997