Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.1997, Blaðsíða 17

Mynd 3. Hlutfall íslenskra hjúkrunarfræðinga
% í fag-/stéttarfélögum
Danmörk Svíþjóð Noregur Önnur Bandaríkin
Evrópulönd
Búsetuland
unnu við hjúkrun voru flestir í fullu starfi og nær
allir seni unnu á einkareknum stofnunum. Innan við
helmingur Jreirra sem unnu á opinberum stofnunum
var í hlutastarfi. Flestir hjúkrunarfræðinganna á
Norðurlöndum voru í fag-/stéttarfélagi í búsetuland-
inu og var félagsaðild l»ar mun algengari en í öðrum
löndum sem hjúkrunarfræðingarnir hjuggu í. Flestir
halda hjúkrunarfræðingarnir tryggð við Félag ís-
lenskra hjúkrunarfræðinga til að fá fréttir af félags-
málum hér eða til að fylgjast með faglegri umræðu á
Islandi. Tillögur þeirra um bætta þjónustu félagsins
lutu flestar að hetra upplýsingastreymi.
Untfjölluii
Sögulega séð er það ekki ný hóla að hjúkrunarfræð-
ingar leggist í siglingar til að „forframast“ í litlönd-
um. Astæður utandvalar þeirra hafa hins vegar
hreyst nokkuð í tímans rás.
Konur, sem nú eru virkar í námi og starí'i, liafa
llestar átt um fleiri kosti að velja en áður fyrr þegar
húsmóðurstarfið var það sem lá fyrir flestum. Samt
reyndust ))átttakendur í könnuninni flestir fylgja
mökum sínum til útlanda til náms og starfa. Fæstir
þeirra töldu eigið nám og starl’ hafa ráðið jafnmiklu
um ástæður utanfarar eins og ástæður maka. Hvers
vegna? Margar skýringar koma til greina, s.s. laun og
kjör, lífseigar hugmyndir um hlutverk kynjanna og
sjálfsmynd hjúkrunarfræðinga. Hugmyndir um for-
sjárhlutverk karlmanna í fjölskyldum eru enn líf-
seigar og hjúkrunarfræðingar eiga fæstir kost á liáum
launum. Það að námið fer nú fram í háskóla hefur
ekki fært hjúkrunarfræðingum laun sem eru sam-
bærileg við karlastörf í viðmiðunarstéttum (SSN,
1996; Stéttarfélag verkfræðinga, 1996). Athyglisvert
er að marktækur munur er á ástæðum húferlaflutn-
inganna ef mismunandi aldurshópar eru skoðaðir.
Ilæst hlutfall þeirra sem fóru á eigin forsendum er að
finna í aldursliópnum sem fæddist á árunum 1941 -
1950 (44%) en lægst meðal þeirra sem fæddust á
árunum 1951 - 1960 (14%). Hugsanleg skýring er að
yngri konur séu enn hundnar yfir heimili og hörnum
en hinar sem eldri eru hafi lokið uppeldishlutverki
sínu og eigi betra með að sinna eigin hugðarefnum.
Það stenst þó vart því hjúkrunarfræðingarnir sem
fæddust á áratugnum 1941 - 1950 reyndust hafa farið
út á meðan þeir voru á barnseignaraldri. Það að eiga
börn virtist skipta meira máli um ástæður utanfarar
en aldur barnanna. Onnur hugsanleg skýring er að
tíðarandi hafi áhrif. 68 kynslóðin var gagnrýnin á
ríkjandi gildi þjóðfélagsins og brennandi af stjórn-
málaáhuga og uppreisnaranda. Þar heyra til rauð-
sokkurnar, hipparnir, herstöðvaandstæðingarnir,
aðdáendur Bítlanna og Bob Dylan. I kjölfarið ríkti
lognið á eftir storminum. Það tók enginn lengur eftir
karlmönnum með sítt hár og konurnar voru orðnar
leiðar á að ganga um með steyttan hnefa, brjósta-
haldaralausar í sniðlausum mussum og fótlaga skóm.
Kannski hafði þetta sitt að segja þegar kom að J>ví að
velja sér starf og halda út á vinnumarkaðinn eða til
frekara náms. Ahugavert væri að vita hvort ástæður
dvalar hjúkrunarfræðinga ljarri Islandi eru sam-
bærilegar við ástæður kvenna í öðrum stéttum.
Tæplega þriðjungur þátttakenda stefndi að því að
llytja heim að nokkrum tíma liðnum en nærri helm-
ingur var óákveðinn. Nýir vinnumarkaðir og mögu-
leikar eru að opnast Islendingum úti í hinum stóra
heimi. Islensk hjúkrunarmenntun hefur víða mælst
vel fyrir og aldrei að vita nema gullin tækifæri hjóðist
þeim sem vilja kanna nýjar slóðir. Flestum gekk vel
að fá hjúkrunarleyfi í húsetulandinu að undantekn-
um þeim sem voru á meginlandi Evrópu. Þar eru nú
miklir umbrotatímar og ýmsar boðleiðir eiga eflaust
eftir að liðkast með tímanum. Ekki er ólíklegt að
samanburður á kjörum og aðstöðu muni ráða miklu
um það hvar íslenskir hjúkrunarfræðingar setjast að
í framtíðinni.
Um 18% hjúkrunarfræðinganna í úrtakinu töldu
sig til stjórnenda í starfi. Það hlutfall er nokkru
lægra en hér á landi ))ar sem um 32% teljast til
hjúkrunarstjórnenda (Félagsvísindastofnun, 1996).
Utlendingar eiga víða erfitt uppdráttar í löndum þar
sem atvinnuleysi er mikið og samkeppni er hörð eins
og í sumum löndum Evrópu. Væntanlega eru það því
sterkir einstaklingar sem komast í yfirmannsstöður í
öðrum löndum. Reynsla þeirra getur skijtt miklu máli
fyrir hjúkrunarfræðinga hér heinia.
Lágt Idutfall þátttakenda var í námi og aðeins 17
voru í hjúkrunarnámi. Helmingur þeirra var í
Bandaríkjunum, flestir langt komnir í háskólanámi.
Af sérsviðum stunduðu flestir nám í hand- og lyf-
læknishjúkrun, rannsóknum og heilsugæsluhjúkrun.
Mikilvægt er að sem flestir hjúkrunarfræðingar afli
sér æðri menntunar til að viðhalda stéttinni í landinu
með hæfum kennurum og stöðu hennar innan heil-
brigðiskerfisins með færum stjórnendum.
Misjafnt var hvort hjúkrunarfræðingarnir voru
félagar í fag-/stéttarfélagi hjúkrunarfræðinganna í
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 4.TBL. 73.ÁRG. 1997
209