Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.09.1997, Qupperneq 20

Afsluttende Elevprgvo den 20'ularts 1931.
I.
a. Hvad cr Appendicitis?
b. Hvilke Symptomer giver appendicitis, og hvilko Symptomer skal
Sygeplejersken særlig give Agt paa.
c. Hvorledes skal Sygeplejorsken forholde sig overfor en Patic-nt,
som hun formoder har Appondicitis, indtil Lægon har tilset
Patienten.
d. Hvorledes behandles Appendicitis'?
II.
Paa hvilke iíaador kan on Patient raed Lungetuberkulose
smitte sine Oragivelser, og hvad kan Sygeplejorsken g0re for at
hindre det?
III.
Naar Sygeplojorsken staar overfor ot Tilfældo af akut
Diarrhoe hos et lillo Barn, hviikc Forholdsrogler skal hun da
tage vcd Bleskiftningcn og
hvilkon Ernæring b0r hun givo Barnot, inden dct kan
korarae under Lægebehandling.
Lokapróf sem hjukrunarnemar í viðbótarnámi (suppler-
ingu) tóku frá Rigsliospitalet í Kaupmannahöfn áirið 1931.
Prófið tók Þorhjörg Jónsdóttir. Prófverkefnið er geymt í
skjalasafni Félags íslenskra hjákrunarfrwðinga.
Fyrsti íslenski hjúkrunarneminn, sem suppleraði
í Danmörku, var Sigi ún Bergmann en hún hélt til Kaup-
mannahafnar árið 1901. 1 tímariti danskra hjúkr-
unarkvenna, Tidsskrift for Sygepleje frá árinu 1902,
kemur fram að yfirlækuir Holdsveikraspítalans á
Islandi, dr. Sæmundur Bjarnhéðinsson, hafi mælst til
að Sigrún færi í viðbótarnámið til Kaupmannahafnar
en Sigrún hafði verið við hjúkrunarnám við Holds-
veikraspítalann. Danska hjúkrunarfélagið styrkti nám
Sigrúnar nteð því að leggja henni til frítt húsnæði þar
ytra. Eftir suppleringuna liafði Sigrún lokið rúmlega
þriggja ára hjúkrunarnámi. Sigrún átti síðar eftir að
kenna hjúkrunargreinar við Kvennaskólann í Reykja-
vík (Erla Dóris Halldórsdóttir, 19961), hls. 40 - 42).
Heilbrigðismál í brennidepli
Ætla má að þáttaskil liafi orðið í hjúkrunarmálum
Islendinga árið 1915 þegar íslenskar konur fengu
kosningarétt til Alþingis. 19. júní það ár stofnuðu
konur Landsspítalasjóð Islands til minningar um
stjórnmálaréttindi kvenna. I ávarpi til kvenna í til-
efni dagsins sagði að þar sem starfssvið kvenna hafi
„æfinlega verið sérstaklega bundið við líknar- og
mannkærleikastörf“ var mælst til að konur hösluðu
sér viill á þeim vettvangi (Þjóðskjalasafn Islands,
1915). Á sama tíma hafði sjúkrahúsum einnig fjölgað
í landinu og núkill skortur var á lærðum hjúkrunar-
konum. Aðeins sjö íslenskar konur höfðu þá lokið
hjúkrunarnámi frá sjúkrahúsum erlendis (Iljúkrun-
arfélag íslands, 1969).' Islenskir læknar, sem höfðu
kynnst störfum þessara kvenna, lofuðu sumir störf
þeirra með skrifum sínum í Læknahlaðinu. Fyrsti
læknirinn, sem skrifaði um hjúkrunarkvennaskort-
inn á Islandi, var Arni Arnason, héraðslæknir í Dala-
sýslu. I grein sinni lýsir hann ánægju sinni með störf
hjúkrunarkvenna og að skortur sé á þeim til sveita
(Arni Arnason, 1915).
Fleiri konur fara í hjúkrunamám erlendis
A árunum 1916 til 1924 luku tuttugu og tvær íslensk-
ar hjúkrunarkonur þriggja ára hjúkrunarnámi víða
erlendis, í Danmörku, Englandi, Bandaríkjunum og í
Kanada. Flestar luku náminu við sjúkrahús í Kaup-
mannahöfn árið 1919. Ekki er ljóst hvort þær fóru til
náms erlendis vegna þess að fáar stöður voru í hoði
fyrir hjúkrunarnema hér á landi eða hvort þær ein-
faldlega völdu sér þessa leið. Holdsveikraspítalinn í
Laugarnesi var eini spítalinn á Islandi sem tók hjúkr-
unarnema í hjúkrunarnám á fyrsta áratug þessarar
aldar ef frá er talin hjúkrunarkennsla Steingríins
Matthíassonar, yfirlæknis á Akureyrarspítala, frá ár-
inu 1916. Hafði yfirlæknirinn brugðið á það ráð
vegna hjúkrunarkvennaskorts þar að kenna stúlkum
hjúkrun á fjórum mánuðum (Erla Dóris Halldórs-
dóttir, 1996h, hls. 52-53).
Alþingi íslendinga veitti fyrsta styrk, 400 krónur,
til hjúkrunarnáms erlendis árið 1913. Illutu liann
tveir hjúkrunarnemar. Það var ekki nýmæli að
Alþingi veitti styrk til náms í útlöndum því að læknar
fengu slíka styrki til að aíla sér frekari læknisþekk-
ingar erlendis (Alþingistíðindi, 1913). En árið 1923
var tekið fyrir þessa styrki til hjúkrunarnema og
kom fram í nefndaráliti um frumvarp til fjárlaga það
ár að lítill árangur hefði orðið af styrkjum sem veittir
voru hjúkrunarnemum þar sem þeir höfðu ekki lokið
náminu ytra eða ílenst þar (Alþingistíðindi, 1923;
Alþingistíðindi, 1924).
Stjórn Félags íslenskra hjúkrunarkvenna byrjar
aðskipuleggja hjúkrunamám
Árið 1919 stofnuðu sex hjúkrunarkonur með sér fé-
lag í Reykjavík sem þær nefndu Félag íslenskra
hjúkrunarkvenna (F.I.H.).2 Efling hjúkrunarmennt-
unnar í landinu hefur að öllum líkindum verið ein
I Þær hjúkrunarkonur, sem lokið höfðu hjúkrunarnámi erlendis fyrir
1915, voru Guðný Guðmundsdóttir, Kristín Ingihjörg Hallgrímsdóttir,
Astríður Torfadóttir, Þóra J. Einarsson, Sigrún Bergmann, Steinunn
Olafsdóttir og Oddný Guðmundsdóttir. Nafn Sigrúnar Bergmann er ekki
að finna í Hjúkrunarkvennatalinu og nui ætla að það liafi gleymst. Sjá
B.A.ritgerð mína „Upphaf hjúkrunarstéttar á Islandi44, 41-42.
2 I fyrstu fundargerðahók Félags íslenskra hjúkrunarkvenna er ártal frá
fyrsta fundi félagsins ekki tilgreint en annar fundur þess var haldinn á
Franska spítalanum í Reykjavík 23. jiilí 1920. Samkvæmt þessu er ekki
liægt að segja nákvæmlega hvaða ár félagið var stofnað. Samkvæmt grein
Christophine Bjarnhéðinsson (1924), einni af stofnendum Félags ís-
lenskra hjúkrunarkvenna og fyrrverandi yfirhjúkrunarkonu Holds-
veikraspítalans á Islandi, segir orðrétt: „Siden 1920, da Sygeplejerske-
foreningen dannedes [...]44.
TÍMARIT HJÚKRUNARFRÆÐINGA 4.TBL. 73.ÁRG. 1997
212