Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.06.2006, Qupperneq 38

sjúkdómínum. Hjúkrunarfræðingar reyndu
að koma þeím skilaboðum áleiðis að svo
virtist sem ekki hefði enn tekist að hemja
útbreiðslu HABL. 26. maí var Toronto að
nýju sett á HABL-listann en þá lék grunur
á að átta ný tilfelli hefðu komið fram.
Hjúkrunarfræðingar voru miður sín og reiðir
yfir því að yfirvöld og stjórnir sjúkrahúsanna
höfðu ekki gefið viðvörunum þeirra gaum.
í lok júní höfðu alls 44 manns látist, þar af
voru tvær hjúkrunarkonur.
Þetta er fært í letur haustið 2005 en þá
hafði ekki allt hjúkrunarfólkið komið til
vinnu á ný. Það óttast það sem gæti
beðið þess í vinnunni og margir glíma
enn við heilsubrest vegna sjúkdómsins.
„barrier“-hjúkrun og hepafilter-síur voru
settar á alla sjúkrastofuglugga til þess að
hreinsa smitað loft.
Dana Evans sýnir okkur hefðbundið
starfsumhverfi sitt. Mér gefst aðeíns ör-
skömm stund til þess að líta í kringum mig
þvi' gestir hafa mjög takmarkaðan aðgang
að gjörgæsludeildinni. Sjúklingarnir liggja hlið
við hlið með fram veggjunum og einungis
tjald skilur þá að. Hjúkrunarstöðin er í miðri
stofunni við fótagafl rúmanna og er afmörkuð
með plexígleri. Það er auðvelt að ímynda sér
hvernig smit getur borist á milli manna. Eftir
’ fáein ár verður þó tekin í notkun ný og stærri
gjörgæsludeild með fleiri einangrunarstofum
og sérhannaðri loftræstingu til þess að
mynda neikvæðan loftþrýsting.
799 manns höfðu látist. Þessar tölur ná til
heimsins alls en ástandið var þó verst í Ki'na.
Heimildir: Dr. Hy Dwosh, forstöðumaður gjör-
gæsludeildar við York Central sjúkrahúsið í Toronto;
sænska eftirlitsstofnunin með smitsjúkdómum,
www.smittskyddsinstitutet.se.
Hvernig smitið breiddist út
í febrúar 2003 sneri kona nokkur heim
úr heimsókn til Hong Kong. Hún veiktist
af berklum að því er talið var og lést
5. mars. Fjölskylda hennar veiktist og
allír fimm leítuðu til læknis. Þá veiktist
læknirinn. Einn sonur konunnar var færður
á sjúkrahús en ekki settur í einangrun því
talið var að hann væri með lungnabólgu.
Hann var þess í stað settur ó þriggja
manna stofu. Stofufélagar hans veikjast
báðir og einnig kona annars þeirra. 14
starfsmenn sjúkrahússins eru nú komnir
með einkenni veikinnar.
Eiginkonan, sem veiktist, situr hjá presti
og sonum hans tveimur á biðstofunni
og þeir smitast líka. Þresturinn deyr og
annar sona hans fer veikur í jarðarförina.
Þar smitast 30 manns og þrír þeirra
deyja. Ekki hefur tekist að sýna fram á
hve marga hinn sonurinn smitaði.
Hinn stofufélagi smitaða sonarins fer á
annað sjúkrahús. Þar li'ða 13 dagar áður
en í Ijós kemur að hann er með HABL.
Maðurinn deyr en áður smitar hann
allmarga starfsmenn og tvo meðsjúklinga.
Þeir deyja báðir.
Þegar hér er komið sögu hefur
sjúkdómurinn borist til margra sjúkrahúsa
og heilbrigðisyfirvöld í Toronto horfast í
augu við eitt stærsta verkefni sögunnar.
Heimild: Tímaritið „Registered Nurse Journal".
Þróun mála frá mars til júní 2003
Allt frá lokum mars 2003 og næstu
sjö vikurnar ríkti neyðarástand á öllum
sjúkrahúsunum í Toronto. Alþjóðaheil-
brigðismálastofnunin (WHO) setti Toronto
á HABL-listann og bannaði ferðir fólks
til og frá svæðinu. Sett var á laggirnar
nefnd sérfræðinga til þess að samhæfa
ákvarðanatöku á sviði heilbrigðismála.
Um miðjan maí var ferðabanni og öðrum
takmörkunum aflétt. Þá höfðu 24 látist af
Enginn fær aðgang nema
sótthreinsa hendurnar
Þegar ég heimsæki York Central
sjúkrahúsið verð ég líkt og allir aðrir að þvo
mér um hendur með sótthreinsunarefni í
dælu á borði við innganginn.
Það þarf að gæta fyllsta hreinlætis á fleiri
sviðum. Judy Cooper-Froud er hjúkr-
unarfræðingur að mennt og yfirmaður
á gjörgæsludeildinní við York Central
sjúkrahúsið í útjaðri Toronto. Hún segir
mér að tölvur og símar séu líka þrifnir
þar sem við sitjum saman við gríðarstórt
fundarborð sem er þrefalt stærra en
algengast er. Sú regla var þó komin áður
en fólk hafði almennt gert sér grein fyrir
smithættunni. Fyrsti neyðarfundurinn þar
var símafundur sem haldinn var þegar
HABL greindist fyrst á sjúkrahúsinu. Það
gerðist 28. mars 2003 og heilbrigðis-
ráðuneytið skipaði fyrir um 20 daga
einangrun sjúkrahússins alls og um
1.700 starfsmanna þess. Ekki var tekið
á móti neinum nýjum sjúklingum, allar
heimsóknir voru bannaðar og starfsliðið
fór í tímabundna sóttkví. Meðgöngutími
HABL er tíu dagar og á þeim tíma urðu
allir starfsmenn sjúkrahússins að ganga
með grímu sem huldi nef og munn, jafnt
á vinnustað sem heima.
„Ég tók þá ákvörðun að gera aldrei
neitt glæpsamlegt því ég vil aldrei aftur
fara í einangrun,“ segir Dana Evans,
hjúkrunarfræðingur á gjörgæslunni. Hún
var í hópi þeirra sem störfuðu á HABL-
deildinni allt frá upphafi. Þar var beitt
I Toronto og.öllu Ontario-fylki er skimað
eftir HABL í öllum sjúklingum á öllum
sjúkrahúsum. Þeir verða einnig að
svara spurningum um hvort þeir hafi
verið í Asíulandi, hvort þeir hafi hósta,
öndunarerfiðleika, hita og svo framvegis.
„Nú orðið set ég alla sjúklinga í einangrun
ef minnsti grunur leikur á að þeir hafi
hósta eða önnur einkenni," segir Judy
Cooper-Froud. Allt frá því að HABL kom
fyrst fram á sjúkrahúsinu hefur hún tamið
sér að búast alltaf við því óvænta. „Þótt
við setjum fleiri sjúklinga í einangrun
í nokkra daga þýðir það ekki að þörf
sé fyrir meira starfslið eða fleiri stofur
heldur að minni líkur verða á óþægilegum
uppákomum," bætir hún við.
Það er líka orðin föst venja að nota hanska,
gn'mur og sloppa í öllum samskiptum við
sjúklinga þar sem hætta er á smiti. Þannig
búnaður er fastur hluti af starfinu þó hann geti
til dæmis haft það í för með sér að uppörvandi
bros til sjúklingsins hverfi að baki gn'munni.
HABL-faraldurinn leiddi meðal annars í Ijós
að þörf er fyrir grímur af mismunandi tagi fyrir
mismunandi smit og að máta þarf grímur
sérstaklega á hvern og einn. Þess vegna
ráða sjúkrahúsin nú orðið yfir grímum af
ýmsum tegundum og stærðum.
HABL-faraldurinn var umfangsmikil
„generalprufa" fyrir starfsfólkið á því
hvernig starfinu yrði háttað við alvarlegar
neyðaraðstæður. í Ijós kom að York
Central sjúkrahúsið réð við verkefnið
og að engin ný tilfelli komu þar upp
36
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2. tbl. 82. árg. 2006