Ráðunautafundur - 15.02.1994, Qupperneq 214

206
RÁÐUNAUTAFUNDUR 1994
Áhrif háarsláttar á uppskeru og gæði heyja
Ríkharð Brynjólfsson
Bœndaskólanum á Hvanneyri
INNGANGUR
Það er kunnara en ífá þurfi að segja að að sláttutími hefur afgerandi áhrif á efnamagn
uppskeru. í grófum dráttum lækkar meltanleiki og þar með orkuinnihald, trénismagn hækkar,
magn próteins, fosfórs og kalís lækkar en önnur steinefni breytast óreglulega. Hey er ekki
verslunarvara nema að mjög litlu leyti og því er ekki til neitt sjálfstætt verðmætamat á
einstökum efnaþáttum. Stærstu kaupendur heys af bændum eru hestaeigendur og fyrir þá
skiptir verkun heyja ekki síðu máli en efnainnihald. Hefðbundið verðmætamat innan bús byggir
að langmestu leyti á orkuinnihaldi heyjanna og í minna mæli á próteinmagni. Steinefni eru h'tils
metin enda ódýrt að bæta þar úr.
Með hliðsjón af þessu hefur bændum verið ráðlagt að slá "snemma", þ.e.a.s. talsvert áður
en hámarksuppskeru er náð. Þannig fæst orkuríkt hey sem hentar sem afurðafóður og skilar
meiri mjólk eða kjöti en meira magn eftir seinni slátt. Undanfarina áratugi hefur mörgum þótt
of h'tið farið eftir þessum ráðleggingum og heygæðum hafi hrakað þess vegna þó fleira komi til,
svo sem lakara gróðurfar túna vegna hækkaðs meðalaldurs (Jóhannes Sigvaldason 1987).
Ef snemma er slegið fæst h'til uppskera að magni tíl en hins vegar fæst endurvöxtur sem
bætír magnið upp. Það er dýrara að sækja sama uppskerumagn í tveim sláttum en einum, og
gera má ráð fyrir tvöfaldri rýmum á velli vegna dreifa við tvíslátt. Heyþurrkur á háartúna er
einnig stopulli og almennt lakari en fyrr á sumrinu. Samanlagt hefur þetta vegið á móti leið-
beiningum um að snemma skuli slegið.
Með tílkomu rúllubindivéla og votverkunar í rúllum er þetta gjörbreytt og tvísláttur er
orðin tíl muna algengari en fyrir fáeinum árum (Guðni Þorvaldsson 1993).
í grasræktartilraunum hefur há og háarspretta sjaldnast verið sérstakt rannsóknaverkefni
heldur afleiðing þess að snemma hefur verið slegið. Almennt hefur ekki verið spurt um hver sé
sprettuferil háarinnar, þ.e.a.s. hveiju bil milli slátta skiptír um uppskeru, hvert er orku-,
prótein- og steinefnamagn hennar og hvemig breytist það með tímanum. Hefur tvísláttur í
sjálfu sér áhrif á endingu sáðgresis eða em margsönnuð áhrif tvísláttar á endingu vallarfoxgrass
eingöngu afleiðing af því að fyrri sláttur er sleginn snemma? Skiptír tímasetning háarsláttar
einhverju máli í þessu sambandi og hefur háarsláttur áhrif á sprettu næsta ár?