Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.05.2017, Blaðsíða 36

Morgunblaðið - Sunnudagur - 07.05.2017, Blaðsíða 36
36 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7.5. 2017 Þ að dynja á mönnum kosningarnar. Síðari umferð frönsku kosninganna lýkur um þessa helgi. Spár reyndust vel í fyrri umferðinni og virðing þeirra vex. Þær segja nú síðast að Emmanuel Macron, formaður nýs „miðjuflokks“, muni fá um eða yfir 60% atkvæðanna en keppinauturinn Marine Le Pen fái fast að 40% þeirra. En hver er hvað og hvað er hver? Hinn ungi frambjóðandi, fínlegur, glaseygður og flinkur, getur mjög vel unað við slík úrslit. Hann hef- ur þegar sýnt kunnáttu og lagni í leikjafræðinni, hvað sem stjórnmálalegri staðfestu líður. Forysturáðherra í flokki forseta, sem er svo rúinn trausti að slær allt annað út, nær að smokra sér framhjá öllum óvinsældunum, stofna flokk án inni- halds, skjóta öðrum keppinautum aftur fyrir sig og gulltryggja sér embætti forseta Frakklands. Það eru ekki síst hin efnahagslegu tök ríkisstjórnar hans, sem hafa reynst Hollande forseta fjötur um fót. Tengsl Macrons við forsetann og ríkisstjórnina snú- ast einmitt um þau. Hann var náinn Hollande forseta sem efnahagsráðunautur hans og var hafinn upp í ráðherradóm þeirra mála, þótt hann væri án alls lýð- ræðislegs umboðs. Þegar óvinsældir forsetans og fé- laga voru orðnar óbærilegar laumaðist Macron í skjóli myrkurs bakdyramegin út úr Elysée-höllinni fögru við Faubourg Saint-Honoré-stræti og dúkkaði upp morguninn eftir sem nýr maður og óspilltur af öllu því sem hafði bíað út persónu leiðtogans. Sá týndi töltir heim Aðeins ári síðar bendir allt til þess að Macron mæti aftur í höllina aðaldyramegin með fullt umboð frá þjóðinni. Hollande, gamli flokksbróðirinn, tekur hon- um fagnandi og gætir þess að tauta ekki að týndi sonurinn sé að koma heim eftir skamma útivist. Færa mætti fullboðleg rök fyrir því, að þetta sé leik- rit sem hafi lukkast. Nýr flokkur er kominn til sög- unnar. Um hann er ekkert vitað annað en það, að „Mozart fjármálavafstursins“ hafi búið hann til úr af- göngum komnum frá klæðskerum sem saumuðu ósýnilegu klæðin á keisarann forðum. Að öðru leyti er Macron flokksmerkið, stefnuskráin og lunginn af flokksfélögunum, enn sem komið er. Að öðru leyti er þetta flokkur umbúða sem fylltar verða með tím- anum. Fordæmin gætu verið Björt framtíð, Besti flokkur, Þjóðvaki, Viðreisn með lítilli reisn, Nýr vett- vangur, Borgarahreyfing og Hreyfing án borgara eða Píratar sem enginn veit fyrir hvað standa eftir að niðurhalið gufaði upp en ekki niður. Og loks splunku- nýr flokkur þeirra Marx, Engels, Lenins og Smára um galdrabrögð sem heimurinn afskrifaði fyrir löngu. Snillingstaktar Það er engu líkara en að upp sé sprottinn nútíma- legur Machiavelli, sem fyrir einum 600 árum var út- sjónarsamastur allra um stjórnmál á hástigi þeirra. Kannski mætti horfa til orða þess snillings þegar reynt er að botna í hver hún er, þessi stjarna sem hef- ur skotist með ógnarhraða upp á himininn. Machia- velli gaf þetta ráð við slíka athugun: „Þegar kannað er hvað sé spunnið í valdsmann er fyrsta kennileitið það, hverja hann hefur hið næsta sér.“ Það var þannig eftir því tekið að þegar Macron fagnaði sigri sínum í fyrri umferð kosninganna með veglegri kvöldmáltíð á veitingastað, var þar á meðal annarra slíkra Daniel Cohn-Bendit, sem seint verður kallaður miðjan holdi klædd. Forn frægð og ný Franska forsetaembættið er sérkennileg blanda. Það er inngróin þörf í þessu landi, sem er gjöfulla fyrir guðs náð en flest lönd önnur, að leiðtogi landsins end- urspegli í senn byltingaranda og konungsdýrð. Þótt umbúnaður um forsetaembættið í Frakklandi sé verulegur þá hafa forsetarnir sem komu í kjölfar De Gaulle ekki risið undir þessum tveimur höfuð- kröfum. De Gaulle einn var Frakkland. Sagt var, að lög landsins hefðu auðvitað gilt um hann, en þó fyrst og fremst að nafninu til. Seinustu árin hefur forsetaembættið verið veikt enn frekar með því að stytta kjörtímabil forsetans úr 7 árum í 5. Það er ekki hægt að útiloka að Hollande forseti hefði síður lyppast jafn langt niður og hann gerði, hefði hann haft lengri tíma fyrir sér. Hollande uppfyllti hins vegar ýmsar hliðarskyldur sem eingöngu hjálpa frönskum stjórnmálamönnum. Hollande hafði ekki einungis hjákonu, sem telst til lágmarkskrafna. Hann var með „gömlu“ eiginkonuna og móður barnanna sem ráðherra hjá sér í rík- isstjórninni. Það þótti svo einkar gott skref þegar hann flutti hjákonuna inn í höllina og vitjaði strax á eftir nýrrar hjákonu, lögulegrar leikkonu. Silaðist Hollande til ástarfunda á bögglabera vespu sem leynilögga keyrði. Þegar náðust myndir af þessum kvöldakstri töldu margir Frakkar að Hollande væri loksins að gera sig. Öfugt við allar aðrar þjóðir, þá töldu franskir andstæðingar forsetans að spunameist- arar hans hefðu tekið þessar myndir og lekið þeim til að hressa upp á fylgi hans. Og það gerði það vissulega í fyrstu. En þegar myndirnar voru stækkaðar þá kom í ljós að vespan sem flutti forsetann á bögglaberanum var ítölsk. Þá ærðist þjóðin. Flott að skilja við eig- inkonuna og hafa hana svo í ríkisstjórninni hjá sér. Flott skref að flytja hjákonuna inn í höllina og stór- gott að halda framhjá henni strax á eftir með leikkonu og læðast til hennar aftan á vespu. En að halda fram hjá franskri eðalframleiðslu og asnast aftan á ítalska vespu sýndi alvarlegt dómgreindarleysi hjá Hollande að mati fólks úr öllum flokkum. Frá og með þessum punkti lak ferillinn lengra niður og varð ekki bjargað. Gamall franskur forseti sagðist á sínum tíma ráð- leggja vinum sínum að hafa tvær hjákonur. Þegar hann var spurður af hverju tvær, þá svaraði hann því til, að það væri sitt kalda mat að menn kæmust ekki með góðu móti yfir mikið meira. Veikt vald En það er annar vandi franska forsetaembættisins að vald forsetans byggist að verulegu leyti á því að hann hafi meirihluta á þingi og ráði sjálfur sínum forsætis- ráðherra og þar með allri ríkisstjórninni. Það hefur stundum gerst að andstæðingar forsetans fara með embætti forsætisráðherrans. Þá mæta þeir báðir, for- setinn og forsætisráðherrann, á leiðtogafundi þar sem Frakkland á sæti, svo sem hjá Nató og ESB. Þegar allir aðrir flytja eina ræðu er það þolað við þær aðstæður að tvær ræður séu fluttar af hálfu Frakk- lands. Og þótt forsætisráðherrann, sem talar á eftir forsetanum, ítreki í annarri hverri setningu að „hann sé að öllu leyti sammála forseta lýðveldisins“ þá segja næstu setningar þar á eftir allt aðra sögu. Þrátt fyrir þetta er almenni skilningurinn sá að for- setinn eigi lokaorðið í utanríkismálum, en forsætis- ráðherrann og ríkisstjórn hans ráði mestu um þróun innanlandsmála. Verði Macron kjörinn forseti á sunnudag, sem er talið öruggt, þá standa líkur til þess Fyrir hverjum skrumar sá sem skrumar ekki fyrir lýðnum? ’ Búrókratar í Brussel og banda- menn þeirra í sumum höfuðborg- anna hafa vara á sér gagnvart lýðræð- inu. Elítan mun því í árslok hafa gildar ástæður til að opna dýrustu kampavínsflöskur, sem hún gerir raun- ar iðulega án tilefnis. Reykjavíkurbréf05.05.17

x

Morgunblaðið - Sunnudagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið - Sunnudagur
https://timarit.is/publication/1078

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.