Morgunblaðið - 10.06.2017, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. JÚNÍ 2017
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Augljóst er aðmikil mistök
voru gerð þegar
hleypt var úr inn-
takslóni Andakíls-
árvirkjunar og
þúsundir tonna af
seti fóru niður í
farveg Andakílsár.
Andakílsá rennur úr Skorra-
dalsvatni og fellur í Hvítá. Hún
er þekkt laxveiðiá, þótt ekki
séu þar margar stangir. Þar
hafa veiðst á milli 100 og 300
laxar á sumri og farið vel yfir
800 þegar mest hefur verið.
Ólíklegt er hins vegar að mikið
verði veitt í ánni í sumar. Að
mati Hafrannsóknastofnunar
hefur aurburðurinn að öllum
líkindum haft víðtæk áhrif á
vistkerfi árinnar og eru bestu
hrygningar- og uppeldissvæðin
efst í ánni illa farin.
Orka náttúrunnar rekur
virkjunina í Andakílsá, sem
hefur verið starfrækt frá því
um miðja 20. öld. Reglulega
mun vera hleypt úr lóninu, en
að þessu sinni var það tæmt
vegna þess að ráðast þurfti í
viðhald. Virðist
sem áin hafi rifið
aurinn með sér
þegar lónið tæmd-
ist með þessum
hörmulegu afleið-
ingum. Ekki er
ljóst hvað mikið af
aur barst í ána, en talað hefur
verið um allt að 25 þúsund
tonn.
Skorradalshreppur hefur nú
kært þetta mál til lögreglu,
sem staðfesti í vikunni að það
væri nú til rannsóknar.
Nauðsynlegt er að fá skýr-
ingar á því hvers vegna ekki
var varlegar farið þegar lónið
var tæmt. Spyrja má hvers
vegna ekki var mokað upp úr
lóninu í stað þess að láta ána
sjá um að hreinsa burt aurinn á
botni þess.
Óhætt er að tala um um-
hverfisslys í þessu tilviki. Það
undirstrikar hversu alvarlegar
afleiðingar inngrip mannsins
getur haft á lífríkið og nauðsyn
þess að varast að setja á sjálf-
stýringu þegar viðkvæm nátt-
úran er í húfi.
Andvaraleysi þegar
miðlunarlón Anda-
kílsárvirkjunar var
tæmt hefur haft al-
varlegar afleiðingar}
Umhverfisslys í Andakílsá
H
eimurinn er ekki svarthvítur, og
stundum eru bestu lausnirnar
þær sem leynast á gráa svæð-
inu. Samfélaginu vegnar senni-
lega best með smávegis
skammti af félagshyggju í bland við mikið af
frelsi, rétt eins og agnarögn af ambergris getur
bætt gott ilmvatn.
Að því sögðu hef ég afskaplega gaman af að
karpa við vinstrisinnaða vini og benda þeim á
götin í hugmyndafræði þeirra.
Einn skemmtilegur mælikvarði á gæði kenn-
ingakerfa og hugmynda er hvort þær eru al-
gildar eður ei. Það styrkir hugmyndafræði
frjálshyggjunnar að hún á jafn vel við hvort
sem henni er beitt á smæstu viðfangsefnin eða
þau stærstu; á eitt bæjarfélag eða á heilt land; á
einn einstakling eða mannkynið allt. Hug-
myndir félagshyggjufólks virðast hins vegar aðeins eiga
við þeirra allranánasta umhverfi.
Þegar stríðnispúkinn hleypur í mig bendi ég vinstri-
sinnuðu vinunum á að þeir séu ekki sjálfum sér sam-
kvæmir að kalla eftir því að skattleggja ríkasta hluta
þjóðarinnar til að hjálpa fátækasta hlutanum, ef þeir láta
bara þar við sitja.
Því ef hinn raunverulegi hvati er að hjálpa náunganum,
taka frá þeim sem eiga meira og færa til hinna sem eiga
sárt um binda, hví að draga mörkin umhverfis Ísland?
Er ekki blessað fólkið á Haítí manneskjur eins og við
hin? Er ekki neyð þeirra brýnni en okkar? Er það ekki
harðbrjósta af okkur að horfa upp á skortinn í
Port-au-Prince og reyna ekki að bæta hag
þeirra sem þar búa? Hvers vegna leggja þá
ekki vinstrimenn til að líta á Íslendinga og
Haítíbúa sem meðbræður, eins og vera ber, og
skella 95% tekjuskatti á Íslendinga til að geta
deilt góssinu með frændum okkar á Haítí? Ís-
lendingar eru jú vellauðugir í samanburði við
þær 10 milljónir manna sem búa á Haítí í sárri
fátækt, og myndi 95% skattur á landsfram-
leiðslu Íslands þýða að yrði nokkurn veginn
jafnt með þjóðunum.
Eða getur það kannski verið að vinstrimann-
inum hugnist ekki að taka frá þeim ríku og gefa
þeim fátæku þegar hann er sjálfur kominn í
ríka hópinn? Getur það verið að náungakær-
leikurinn sé ekki meiri en svo að rausnarskap-
urinn takmarkist við annarra manna fé? Vill
vinstrimaðurinn ekki hjálpa öðrum en þeim sem geta gefið
honum atkvæði sitt í skiptum fyrir gjafirnar sem ríkið tek-
ur af einum til að færa öðrum? Snýst hugmyndafræði hins
dæmigerða vinstrimanns kannski umfram allt um að
klekkja á þeim sem eru efnaðri en hann sjálfur?
Eða hvernig stendur á því að hugsjónir félagshyggju-
fólks um góðmennsku, jöfnuð og réttlæti ná yfirleitt ekki
út fyrir þeirra eigin bakgarð?
Næst þegar vinstrisinnaðir stjórnmálamenn kalla eftir
hærri sköttum og meiri stuðningi við bágstadda er rétt að
spyrja hvers vegna þeir vilja ekki ganga skrefinu lengra.
Hvers á Haítí að gjalda? ai@mbl.is
Ásgeir
Ingvarsson
Pistill
Eru hugsjóninni takmörk sett?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Hjörtur J. Guðmundsson
Kristján H. Johannessen
Þ
að er auðvitað deginum
ljósara að áætlanir
Theresu May gengu
ekki eftir og kjósendur
voru að hugsa um aðra
málaflokka en flokkur hennar gerði
ráð fyrir við upphaf kosningabarátt-
unnar,“ segir Guðlaugur Þór Þórð-
arson utanríkisráðherra í samtali við
Morgunblaðið og vísar til niðurstöðu
nýafstaðinna þingkosninga í Bret-
landi.
Theresa May, forsætisráðherra
Breta, boðaði óvænt til kosninga um
miðjan apríl síðastliðinn með því yf-
irlýsta markmiði að styrkja þing-
meirihluta sinn. Niðurstaðan varð
hins vegar allt önnur en ráðherrann
lagði upp með og hefur Íhaldsflokk-
urinn nú tapað þingmeirihluta sín-
um. May ætlar þó áfram að gegna
embætti forsætisráðherra í ríkis-
stjórn Íhaldsflokksins með stuðningi
Lýðræðislega sambandsflokksins
(DUP) á Norður-Írlandi.
Breskir miðlar greina frá því að
þingmenn Íhaldsflokksins séu marg-
ir hverjir æfir vegna niðurstöðunnar
og krefjast sumir afsagnar May.
Eru umræður um mögulegan arf-
taka hennar þegar hafnar innan
flokksins og sá möguleiki einnig
ræddur að boðað verði aftur til þing-
kosninga, jafnvel í haust.
Lásu kjósendur vitlaust
„Bresk stjórnmál geta verið
mjög miskunnarlaus. May hefur
hins vegar þegar sýnt að hún mun
ekki leggja árar í bát og ætlar því að
berjast áfram fyrir sínu. Menn hafa
þó séð leiðtogakjör áður út af hinum
ýmsu málum og May stendur auðvit-
að veikari eftir kosningarnar þar
sem hún náði ekki fram sínum
markmiðum,“ segir Guðlaugur Þór
og heldur áfram: „Þeir sem stýrðu
kosningabaráttunni voru ekki að
lesa hugsanir kjósenda rétt. Flokk-
ur hennar er þó enn langstærsti
flokkur landsins og hann hefur
sjaldan fengið jafn mikið fylgi og
nú.“
Aðspurður segir Guðlaugur Þór
„alls ekki hægt að útiloka“ þing-
kosningar í Bretlandi næsta haust.
„Það sem gerðist í Bretlandi er ekki
einangrað dæmi. Í dag er almenna
reglan í stjórnmálum sú að mjög erf-
itt er að spá um niðurstöðu kosn-
inga. Við sáum þetta t.a.m. í Brexit-
kosningunni og við höfum séð þetta
hér á landi og víða annars staðar,“
segir hann.
May veðjaði öllu á Brexit
Baldur Þórhallsson, prófessor í
stjórnmálafræði við Háskóla Ís-
lands, segir það verða „sérstaklega
erfitt“ fyrir nýju ríkisstjórnina að
eiga í viðræðum við Evrópusam-
bandið (ESB) um útgöngu Bret-
lands úr sambandinu.
„Bæði vegna þess að skiptar
skoðanir eru innan Íhaldsflokksins
um málið og sú er einnig raunin inn-
an Lýðræðislega sambandsflokks-
ins,“ segir Baldur og bendir á að
ekki sé einhugur um það nákvæm-
lega hvernig taka eigi á þeim mál-
um.
Spurður hvað hafi valdið ósigri
Íhaldsflokksins segir Baldur ljóst að
May hafi ætlað að setja allt sitt
traust á útgönguna úr ESB, en þeg-
ar kosningabaráttan hafi farið að
snúast um önnur mál sem snertu
daglegt líf fólks beint, s.s. heil-
brigðis- og menntamál, hafi hallað
undan fæti hjá Íhaldsflokknum en
Verkamannaflokknum hins vegar
vaxið ásmegin.
„Ég tel að kjósendur, sérstak-
lega ungt og eldra fólk, hafi fyrst og
fremst verið að kjósa stefnu Verka-
mannaflokksins í félags-, mennta-
og heilbrigðismálum. Flokkurinn
talaði mjög skýrt í þessum mála-
flokkum og lagði áherslu á þá gömlu
stefnu sína að byggja upp velferð-
arkerfið og að aðgangur að því ætti
að vera algerlega gjaldfrjáls fyrir
alla,“ segir Baldur og bendir á að hin
nýja stjórn verði líklegast afar veik.
Lásu hugsanir kjós-
enda sinna vitlaust
AFP
Veik Theresa May, forsætisráðherra Breta, missti þingmeirihluta sinn í ný-
afstöðnum kosningum. Hún ætlar þó að gegna embætti ráðherra áfram.
Jóna Sólveig Elínardóttir, þingmað-
ur Viðreisnar og formaður utanrík-
ismálanefndar Alþingis, segir að
niðurstaða þingkosninganna í Bret-
landi sé fyrst og fremst óskýr.
„Theresa May fór augljóslega
fram úr sér. Hún ætlaði auðvitað að
fá í hendur mjög skýrt umboð kjós-
enda til að klára Brexit-viðræð-
urnar. Í staðinn endar hún með enn
óskýrara umboð en hún lagði af
stað með. Það er hins vegar einnig
ljóst að kosningarnar snérust ekki
jafn mikið um Brexit og hún hefur
vafalaust viljað,“ segir Jóna Sólveig
og bætir við að Bretar séu hins veg-
ar enn á útleið þrátt fyrir veikt um-
boð.
„Ég tel það mjög mikilvægt að
Bretar klári þessar viðræður sem
fyrst. Það er brýnt fyrir stöðugleika
í okkar heimshluta að þetta fari af
stað sem fyrst og klárist um leið
hratt og vel,“ segir hún.
Mikilvægt að Brexit klárist
UMBOÐ THERESU MAY ÓSKÝRT
Stundum erreksturþannig að
hægt er að hægja á
starfseminni á
sumrin og draga úr
henni á meðan
starfsfólkið fer í sumarfrí.
Önnur starfsemi er þess eðlis
að einu gildir um árstímann,
þörfin minnkar ekki.
Nú eru sumarlokanir hafnar
á Landspítalanum. Í frétt í
Morgunblaðinu í gær segir að
þær verði svipaðar og í fyrra.
Mest verður um lokanir frá 16.
júlí fram yfir verslunar-
mannahelgi. Þá verða 20%
rúma á Landspítalanum tekin
úr umferð.
Óhjákvæmilegt er að slíkar
ráðstafanir hafi áhrif á starf-
semi sjúkrahússins.
Rúmin á Landspítalanum
duga ekki til þótt engar séu
lokanirnar. Vegna skorts á
hjúkrunarrúmum liggja sjúk-
lingar lengur á Landspítal-
anum en ella. Á fagmáli nefnist
þetta fráflæðisvandi. Kemur
jafnvel fyrir að sjúklingar, sem
komnir eru í aðgerð á sjúkra-
húsinu eftir að hafa fastað í tvo
daga, eru sendir heim og beðn-
ir um að koma síðar.
Vikurnar áður en kemur að
lokununum hefst kapphlaup
um að komast að í aðgerðir,
sem ekki flokkast undir þær
brýnustu, vegna þess að ella
frestast þær til haustsins.
Ef til vill er hægt að halda
því fram að þessar frestanir
séu réttlætanlegar
því að þeim fylgi
engin áhætta fyrir
sjúklinginn. Það
getur hins vegar
valdið miklum og
óþörfum óþæg-
indum. Sumarlokanirnar koma
sér einnig illa þegar unnið er
að því að stytta biðlista eftir
aðgerðum. Biðlistarnir eru
hvimleiðir, svo ekki sé fastar
að orði kveðið. Þeir sem bíða
eftir aðgerðum búa við minni
lífsgæði en ella og eru jafnvel
óvinnufærir. Biðlistunum
fylgir engin hagræðing, aðeins
aukinn kostnaður þegar upp er
staðið. Á meðan sumarlokanir
standa yfir lengjast biðlist-
arnir.
Sú var tíðin, að sögn Sigríðar
Gunnarsdóttur, framkvæmda-
stjóra hjúkrunar Landspítal-
ans, að minna var að gera á
sumrin. Hún segir að undan-
farin ár hafi álagið yfir sum-
artímann aukist vegna aukins
fjölda ferðamanna og nú sé
mikið að gera allt árið um
kring.
Vitaskuld er ekki auðvelt að
halda fullri starfsemi þegar
kemur að sumarfríum og erfitt
getur verið að leysa af sérfræð-
inga til að gera sérhæfðar að-
gerðir. Vandinn nú helgast
hins vegar einkum af undir-
mönnun í hjúkrun. Og niður-
staðan er sú að sjúklingum er
mismunað eftir því á hvaða árs-
tíma þeir þurfa á læknishjálp
að halda.
Hinar árlegu
sumarlokanir
geta komið sér
illa fyrir marga}
Hægt á
heilbrigðiskerfinu