Læknablaðið - 01.01.2017, Blaðsíða 11

LÆKNAblaðið 2017/103 11
R A N N S Ó K N
Inngangur
Brátt hjartadrep er alvarlegasta afleiðing kransæðasjúkdóms og ein
af algengustu dánarorsökum víðast hvar í heiminum.1 Þótt ýms-
ar orsakir geti legið að baki blóðrásarhindrunum í kransæðum,
til dæmis ytri áverkar, blóðsegarek, meðfæddir gallar í kransæð-
um, bráð æðabólga og flysjun, er þó æðakölkun (atherosclerosis) og
blóðsegamyndun í tengslum við hana langalgengasta orsökin.2
Brátt hjartadrep er fyrst og fremst algengur sjúkdómur meðal
eldri einstaklinga en leggst þó einnig á ungt fólk með alvarleg-
um afleiðingum. Í faraldsfræðilegum rannsóknum á hjartadrepi í
yngri aldurshópum hafa aldursmörkin ýmist verið dregin við 35,
40 eða 45 ára aldurinn og hlutfall ungra sjúklinga af heildarfjölda
kransæðastíflutilfella hefur legið á bilinu 4-10%.3-5
Fyrir rúmum aldarfjórðungi birtust í Læknablaðinu niðurstöð-
ur rannsóknar á faraldsfræði hjartadreps meðal 40 ára og yngri
á Íslandi á árabilinu 1980-1984.6 Á þessu 5 ára tímabili reyndist
nýgengi sjúkdómsins í þessum aldursflokki vera 14/100.000/ári og
Inngangur: Þótt brátt hjartadrep sé fyrst og fremst sjúkdómur eldra fólks
getur það valdið ótímabærum dauða, heilsubresti og skertum lífsgæðum
hjá yngra fólki. Árin 1980-1984 voru nýgengi, áhættuþættir, staðsetning
hjartadreps, ástand kransæða og afdrif eftir hjartadrep meðal fertugra og
yngri könnuð á Íslandi. Í þessari rannsókn voru sambærileg atriði skoðuð
fyrir tímabilið 2005-2009 og borin saman við fyrri rannsóknina.
Efniviður og aðferðir: Kannaðar voru sjúkraskrár fertugra og yngri
sem á árunum 2005-2009 fengu greininguna brátt hjartadrep (I21 sam-
kvæmt ICD-10) á Landspítalanum. Einnig var farið yfir krufningaskýrslur
þeirra sem dóu skyndidauða og fengu greininguna brátt hjartadrep.
Loks voru niðurstöður blóðrannsókna, hjartarafrita, hjartaómskoðana,
hjartaþræðinga og krufninga metnar með tilliti til greiningarskilmerkja fyrir
hjartadrep. Kí-kvaðrat próf var notað við samanburð hlutfalla en t-prófun
við samanburð meðaltala.
Niðurstöður: Alls uppfylltu 38 einstaklingar 40 ára eða yngri greining-
arskilmerki fyrir brátt hjartadrep, 32 karlar og 6 konur. Nýgengi var
10/100.000/ári (14/100.000/ári 1980-1984) og meðalaldur ± SF var 36,7 ár
± 3,9. Þrír (7,9%) dóu skyndilega og komust aldrei á sjúkrahús. Af 35 inn-
lögðum sjúklingum árin 2005-2009 dó enginn innan 30 daga frá áfall inu.
Tímabilið 1980-84 létust 9 (23,7%) áður en þeir komust á sjúkrahús en 2 á
sjúkrahúsi. Heildardánartíðni var því 28,9% tímabilið 1980-1984 en 7,9%
tímabilið 2005-2009 (p=0,02). Meðal innlagðra höfðu 77,1% reykinga sögu
en 97% á fyrra tímabilinu (p=0,026). Hins vegar var hlutfall háþrýstingss-
júklinga hærra á síðara tímabilinu, 31,4% samanborið við 6,9% (p=0,015)
og einnig líkamsþyngdarstuðull, 28,6 ± 4,8 kg/m2 á seinna tímabili en 26,1
± 3,6 kg/m2 á því fyrra (meðaltal ± SF; p<0,05). Meðalgildi S-kólesteróls í
karlmönnum var lægra á seinna tímabilinu, 5,1 ± 1,4 mmol/L ± SF, en 6,3
± 1,2 mmol/L ± SF á því fyrra (p<0,01). Líkt og 1980-84 var einnar æðar
sjúkdómur algengasta útbreiðsluformið og þrengsli algeng ust í vinstri
framveggskvísl.
Ályktanir: Okkar gögn benda til að brátt hjartadrep meðal fertugra og
yngri sé aðallega sjúkdómur karlmanna. Algengustu áhættuþættir eru
reykingar og ættarsaga. Í samanburði við fyrri rannsókn 1980-1984 eru
reykingar þó minna afgerandi en þá, en háþrýstingur og aukin líkams-
þyngd gegna stærra hlutverki. Samanlögð dánartíðni fyrir innlögn og á
sjúkrahúsi lækkaði marktækt á milli rannsóknartímabila.
Brátt hjartadrep á Íslandi
í fertugum og yngri 2005-2009
Samanburður við tímabilið 1980-1984
Björn Jakob Magnússon1 læknir, Uggi Agnarsson2 læknir, Þórarinn Guðnason2 læknir,
Guðmundur Þorgeirsson1,2 læknir
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2hjartadeild Landspítala.
Fyrirspurnum svarar Guðmundur Þorgeirsson gudmth@landspitali.is
Höfundar hafa útfyllt eyðublað um hagsmunatengsl.
https://doi.org/10.17992/lbl.2017.01.115
Greinin barst 19. mars 2016, samþykkt til birtingar 4. desember 2016.
6,1% dauðsfalla á þessum aldri orsakaðist af bráðu hjartadrepi.
Eins og í mörgum öðrum rannsóknum voru langflestir þessara
ungu sjúklinga karlmenn, nær allir stórreykingamenn frá unga
aldri, og jákvæð ættarsaga um kransæðasjúkdóm var algeng. Þótt
yfirleitt væri um fullþykktardrep að ræða (drep með ST-hækkun,
STEMI) var kransæðasjúkdómurinn sjaldnast útbreiddur og oft-
ast bundinn við eina kransæðagrein samkvæmt kransæðamynda-
töku.6
Aldursstaðlað nýgengi og dánartíðni úr kransæðasjúkdómi
hefur lækkað mjög á Íslandi eins og á öðrum Vesturlöndum frá
því fyrri rannsóknin var gerð.7 Það er því tímabært að kanna á ný
stöðu mála í yngsta sjúklingahópnum sem í fyrri rannsókninni
reyndist hafa margs konar sérstöðu miðað við aðra aldurshópa6
en þó áþekka því sem lýst hefur verið í mörgum erlendum rann-
sóknum.3-5,8-14
Markmið þessarar rannsóknar var því að kanna hver þróunin
hefur orðið meðal ungra þolenda alvarlegs kransæðasjúkdóms og
áherslan, eins og í fyrri rannsókninni, á nýgengi, áhættuþætti og
afdrif, sem og á útbreiðslu kransæðaþrenginganna.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin var afturskyggn. Í Sögukerfi Landspítalans voru
kannaðar sjúkraskrár allra sjúklinga, 40 ára og yngri, sem lögð-
Á G R I P
* Eliquis : Hemill með beina verkun á storkuþátt Xa, sem er ætlaður til:
- Forvarnar gegn heilablóðfalli og segareki í slagæð hjá fullorðnum sjúklingum með gáttatif sem ekki tengist hjartalokusjúkdómum
(non-valvular atrial fibrillation, NVAF) ásamt einum eða fleiri áhættuþáttum, svo sem sögu um heilablóðfall eða tímabundna blóðþurrð
í heila (transient ischaemic attack, TIA), aldur ≥ 75 ára, háþrýstingi, sykursýki eða hjartabilun með einkennum (NYHA flokkur ≥ II). 1
- Meðferðar við segamyndun í djúplægum bláæðum (DVT) og lungnasegareki (PE) og forvarnar gegn endurtekinni segamyndun í
djúplægum bláæðum og lungnasegareki hjá fullorðnum (báðir styrkleikar).
1
- Forvarnar gegn bláæðasegareki (VTE) hjá fullorðnum sjúklingum sem hafa gengist undir valfrjáls mjaðmarliðskipti eða hnéliðskipti
(eingöngu fyrir Eliquis 2,5 mg).
1
Heimild: 1. Samantekt á eiginleikum lyfs fyrir Eliquis.
Maí 2016

Forvörn gegn endurtekinni
segamyndun í djúplægum
bláæðum og lungnasegareki
Meðferð við
lungnasegareki

Meðferð við segamyndun
í djúplægum bláæðum

Eliquis ®

Forvörn gegn heilablóðfalli
og segareki í slagæð
hjá sjúklingum með
gáttatif sem ekki tengist
hjartalokusjúkdómum

Forvörn gegn
bláæðasegareki
eftir valfrjáls
mjaðmarliðskipti
Forvörn gegn
bláæðasegareki eftir
valfrjáls hnéliðskipti

®
®
®
PFI-16-11-04 EUAPI759
Eliquis®
sýnt hefur verið fram á verkun og öryggi
lyfsins í notkun við nokkrum ábendingum*1