Læknablaðið - 01.01.2017, Blaðsíða 12

12 LÆKNAblaðið 2017/103
lingur taldist hafa háþrýsting ef blóðþrýstingur mældist tvívegis
hærri en 140/90 mmHG í legunni, hann tók háþrýstingslyf eða var
sagður hafa háþrýsting í sjúkraskýrslu. Sykursýki var skilgreind
ef fyrir lá sykursýkisgreining skráð í sjúkraskrá eða blóðsykur
við komu á sjúkrahúsið mældist hærri en 9,7 mmól/L. Upplýs-
ingar um líkamsþyngdarstuðul (LÞS) og niðurstöður kransæða-
þræðinga fengust úr sjúkraskrá. Staðsetning hjartadreps var metin
út frá hjarta rafritsbreytingum þeirra sjúklinga sem greindust með
hjartadrep með ST-hækkun (STEMI). Sjúklingur var talinn hafa
sögu um vímuefnanotkun ef þess var getið í sjúkraskrá.
Notast var við Microsoft Excel við úrvinnslu gagna. Við sam-
anburð hlutfalla var notað Kí-kvaðrat próf. Við samanburð með-
algilda fyrir kólesteról og þyngdarstuðul milli tímabila var notuð
t-prófun. Er þá gert ráð fyrir t-dreifingu, það er samfelldri líkinda-
dreifingu sem líkist normaldreifingu, er bjöllulaga og samhverf
um meðaltal dreifingarinnar. Marktektarkrafan miðaðist við 5%.
Leyfi fyrir rannsókninni fengust hjá Vísindasiðanefnd
Landspítalans (10/12 2010), Persónuvernd (8/12 2010) og hjá fram-
kvæmdastjóra lækninga á Landspítala (17/11 2010).
Niðurstöður
Árin 2005-2009 uppfylltu 38 sjúklingar (32 karlar og 6 konur) fer-
tugir og yngri greiningarskilmerki fyrir brátt hjartadrep, áþekkur
fjöldi og í rannsókninni 1980-1984, og 35 lögðust inn á sjúkrahús.
Eins og fram kemur í töflu eru það 1,7% (35/2115) af heildarfjölda
innlagðra sjúklinga með brátt hjartadrep á tímabilinu. Af spít-
alavistuðum sjúklingum létust tveir (6,9%) á fyrra tímabilinu en
enginn á því síðara. Heildarfjöldi látinna innan og utan sjúkrahúsa
var mun meiri á fyrra tímabilinu, 11 af 38 (28,9%) en 3 af 38 (7,9%) á
síðara tímabilinu og er munurinn tölfræðilega marktækur (p=0,02,
tafla I).
Eins og fram kemur í töflu I reyndust 77% af innlögðum sjúk-
lingum hafa reykingasögu en 97% á fyrra tímabilinu og er munur-
inn tölfræðilega marktækur (p=0,026). Hins vegar var hlutfall sjúk-
linga með háþrýsting hærra á seinna tímabilinu, 31,4% á móti 6,9%
(p=0,015). LÞS karlmanna var að meðaltali hærri á seinna tímabil-
inu (p=0,04) en meðalgildi kólesteróls í sermi var hins vegar lægra
(<0,01). Fimmtungur hafði sögu um misnotkun vímuefna 2005-09
en upplýsingar lágu ekki fyrir um fyrra tímabilið.
Eins og fram kemur á mynd 1 hefur nýgengi bráðs hjartadreps
haldist nær óbreytt í aldurshópnum 40 ára og yngri, (14/100.000/
ári á fyrra tímabili en 10/100.000/ári á því síðara) gagnstætt því
ust inn á Landspítalann á árunum 2005-9 og greindust með brátt
hjartadrep og fengu við útskrift greiningarnúmerin I21 ásamt
undirflokkum í ICD-10 kerfinu. Greiningarnúmerin tilgreina
fullþykktar (þverdrægt) hjartadrep ásamt staðsetningum (I21.0,
I21.1, I21.2, I21.3) og samsvara hjartadrepi sem veldur ST-hækk-
un á hjartarafriti (ST-elevation myocardial infarct, STEMI) sem og
neðanþels hjartadrep (I21.4) sem ekki veldur ST-hækkun (non
ST-elevation myocardial infarct, NSTEMI). Greiningarskilmerk-
ið I21.9 er notað þegar engin staðsetning er tilgreind. Leitað var
staðfestingar á eftirtöldum greiningarskilmerkjum: Brjóstverk,
hjartarafritsbreytingum sem samrýmast bráðu hjartadrepi og
hækkun á trópónín T (TnT). Lágmarksskilmerki hjartadreps voru:
blóðþurrðarbreytingar á hjartarafriti (ST-hækkun, ST-lækkun,
T-breytingar eða óeðlileg q-bylgja) og TNT-hækkun (gildi ofan
skilgreindra marka Rannsóknarstofu Landspítala á hverjum tíma í
að minnsta kosti einu blóðsýni, og merki um hækkun eða lækkun
á gildum innan nokkurra klukkustunda). Einnig var sömu grein-
inga leitað í krufningaskrám þeirra sem létust skyndidauða utan
sjúkrahúss, það er fengu greiningarnúmerin I46 (hjartastopp) eða
R96 (lést innan 24 klukkkustunda frá upphafi einkenna) og/eða
fengu greiningarnúmer hjartadreps eftir krufningu og smásjár-
greiningu meinafræðings. Dánartíðni á sjúkrahúsi miðaðist við
30 daga eftir að áfallið átti sér stað.
Við útreikninga á nýgengi hjartadreps var stuðst við mann-
fjöldatölur frá Hagstofu Íslands fyrir hvert ár.15 Auk þess voru
upplýsingar um nýgengi í aldurshópnum 25-74 ára fyrir tímabilin
1980-84 og 2000-2004 fengnar úr gögnum Hjartaverndar.7
Til reykingamanna töldust þeir sem sögðust einhvern tíma
hafa reykt. Sjúklingar sem áttu foreldra eða systkini með sögu
um kransæðasjúkdóm töldust hafa jákvæða ættarsögu en einnig
þegar þess var getið í sjúkraskrá að viðkomandi hefði ættarsögu
um kransæðasjúkdóm. Upplýsingar um S-kólesteról fengust úr
niðurstöðum blóðrannsókna í Sögukerfi Landspítalans. Sjúk-
R A N N S Ó K N
Tafla I. Samanburður á faraldsfræðilegum upplýsingum og áhættuþáttum milli
tímabila. % (n).
1980-1984 2005-2009 P gildi
Sjúklingafjöldi (38) (38)
Meðalaldur (bil) ER (25-40) ± 3,9 (24-40) 36,7 ár
Hlutfall kvenna 5,3 (2/38) 15,8 (6/38) EM
Hlutfall innlagna
vegna hjartadreps
ER 1,7 (35/2115)
Hlutfall látinna 28,9 (11/38) 7,9 (3/38) 0,02
Þræðingar 75,9 94,3 <0,05
Reykingasaga 97 (29) 77,1 (35) 0,03
Ættarsaga 51,7 (29) 62,9 (35) EM
Háþrýstingur 6,9 (29) 31,4 (35) 0,01
Sykursýki 3,4 (29) 8,6 35) NS
S-kólesteról
(mmól/L)
6,32 ± 1,16 (20) 5,1 ± 1,43 (22) <0,01
LÞS (kg/m2) 26,1 ± 3,6 (19) 28,6 ± 4,8 (21) 0,04
LÞS: Líkamsþyngdarstuðull. ER: Ekki reiknað. EM: Ekki marktækt.
Mynd 1 Nýgengi bráðs hjartadreps á 1000 einstaklinga á ári. Aldurshópurinn 25-74
ára er rauður en 25-40 ára er blár. P gildi (p for trend) <0,001.
1980-1985 1986-1990 1991-1995 1996-2000 2001-2005 2006-2009