Morgunblaðið - 15.03.2018, Síða 46

46 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 15. MARS 2018
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Enski heimsfræðingurinn Stephen Hawking,
einn þekktasti vísindamaður heimsins, lést á
heimili sínu í Cambridge í fyrrinótt, 76 ára
að aldri, rúmri hálfri öld eftir að hann
greindist með sjúkdóm sem talið var að yrði
honum að aldurtila innan tveggja eða
þriggja ára.
Hawking er þekktastur fyrir að gera
heimsfræðina aðgengilega almenningi með
skrifum sínum um flókin hugtök á borð við
svarthol og sögu alheimsins. Bækur hans
seldust í milljónum eintaka.
„Stjarna var að deyja í alheiminum,“ sagði
eðlis- og heimsfræðingurinn Lawrence
Krauss á Twitter um andlát Hawkings. Fjöl-
margir aðrir vottuðu minningu hans virð-
ingu sína, þeirra á meðal Theresa May, for-
sætisráðherra Bretlands, sem sagði að
heimurinn hefði misst „afburðasnjallan og
einstakan hugsuð“ en bætti við að „arfleifð
hans gleymist ekki“. Samverkamenn hans
og fyrrverandi nemendur minntust einnig
góðrar kímnigáfu hans og þrautseigju.
Kominn af háskólafólki
Stephen Hawking fæddist í Oxford 8. jan-
úar, sléttum 300 árum eftir andlát ítalska
stjörnufræðingsins, eðlisfræðingsins og
heimspekingsins Galileos Galilei, sem hefur
verið lýst sem föður nútímavísinda. Hawk-
ing lést á fæðingardegi þýska eðlis-
fræðingsins Alberts Einsteins.
Foreldrar Hawkings voru háskólafólk og
höfðu lokið námi við Oxford-háskóla. Móðir
hans nam hagfræði, stjórnmálafræði og
heimspeki og faðir hans nam læknisfræði og
stundaði rannsóknir á hitabeltissjúkdómum.
Hawking nam eðlisfræði við Oxford-
háskóla og var síðar sæmdur doktorsnafnbót
í heimsfræði við Cambridge-háskóla.
Greindist með hreyfitaugahrörnun
Ungi vísindamaðurinn greindist með mjög
sjaldgæfan sjúkdóm, blandaða hreyfi-
taugahrörnun (ALS), sem felur í sér að
hreyfitaugungar deyja af óþekktum orsök-
um og geta ekki lengur sent skilaboð til
vöðvanna. Afleiðingarnar eru þær að styrk-
ur vöðva minnkar, þeir rýrna og verða mátt-
lausir, að því er fram kemur á Vísindavef
Háskóla Íslands.
Hawking var 21 árs þegar hann greindist
með sjúkdóminn og læknar hans sögðu að
hann myndi aðeins lifa í tvö eða þrjú ár.
„Ég hef lifað fimm áratugum lengur en
læknar spáðu,“ sagði hann í heimildarmynd
frá 2013 um ævi hans. „Ég hef reynt að
nýta tíma minn vel. Vegna þess að hver dag-
ur gæti verið minn síðasti hef ég sterka
löngun til að gera sem mest úr hverri ein-
ustu mínútu.“
Hreyfitaugahrörnunin ágerðist með ár-
unum. Hann þurfti fyrst að nota hækjur en
undir lok sjöunda áratugarins var hann
kominn í vélknúinn hjólastól. Læknar hans
þurftu síðar að gera rauf á barka hans þeg-
ar hann fékk alvarlega lungnabólgu og það
varð til þess að hann missti málið. Eftir það
hafði hann samskipti við fólk með hjálp
tölvu sem var búin raddgervli.
Fjallað er um baráttu hans við sjúkdóm-
inn og fyrra hjónaband hans í kvikmyndinni
The Theory of Everything frá árinu 2014.
Hawking kvæntist fyrri eiginkonu sinni,
Jane Wilde, árið 1965 og þau eignuðust tvo
syni og eina dóttur. Þau skildu árið 1990 og
fimm árum síðar kvæntist hann hjúkrunar-
fræðingi sínum, Elaine Mason.
Vinsæll höfundur
Skrif hans um heimsfræði vöktu athygli
úti um allan heim og fyrsta bók hans, Saga
tímans, seldist í meira en tíu milljónum ein-
taka. Hún var gefin út í íslenskri þýðingu
Guðmundar Arnlaugssonar, fyrrverandi
rektors, árið 1990 í flokki Lærdómsrita Hins
íslenska bókmenntafélags. Síðasta bók
Hawkings, Skipulag alheimsins, var gefin út
af Tifstjörnunni á íslensku árið 2011 í þýð-
ingu Baldurs Arnarsonar og Einars H. Guð-
mundssonar.
Árið 1974 varð Hawking einn af yngstu
mönnunum sem hafa verið teknir í bresku
vísindaakademíuna, Royal Society, þá 32 ára
að aldri. Árið 1979 var hann skipaður í Lúk-
asarembættið, sem er prófesssorstaða í
stærðfræði við Cambridge-háskóla og nýtur
mikillar virðingar. Meðal þeirra sem gegnt
hafa embættinu er enski stærð- og eðlis-
fræðingurinn Isaac Newton.
Hreyfitaugahrörnunin varð til þess að
hann var algerlega háður öðrum í daglega
lífinu, gat til að mynda ekki baðað sig, klætt
sig eða borðað án hjálpar annarra. Hann
sagði þó að sjúkdómurinn hefði ekki hamlað
honum að ráði í vísindastörfunum, jafnvel
þvert á móti auðveldað honum að einbeita
sér að rannsóknum sínum á alheiminum.
Ein bjartasta stjarna vísindanna
 Heimsfræðingurinn Stephen Hawking látinn, 76 ára að aldri  Afburðasnjall og einstakur hugs-
uður  Lamaðist vegna sjaldgæfs sjúkdóms en varð einn af þekktustu vísindamönnum heimsins
Enski eðlisfræðingurinn og heimsfræðingurinn er látinn, að sögn fjölskyldu hans í gær
Fæddist 8. janúar í Oxford
Stephen Hawking
Heimild: www.hawking.com
Greindist með blandaða hreyfitaugahrörnun, ALS, (með skaddaðar efri og neðri heilataugar)
Ljósmynd: Hawking heldur fyrirlestur á skrifstofu sinni
í Cambridge 24. mars 2017. Fyrirlesturinn var sýndur
í beinni útsendingu í Hong Kong (Mynd: Anthony Wallace)
Lauk doktorsnámi, ritgerð hans fjallar um eiginleika alheimsins
Hóf rannsókn í heimsfræði við Cambridge-háskóla
Lagði fram kenningar á grundvelli skammtafræðinnar um að svarthol
sendi frá sér geislun og líftími þeirra sé því takmarkaður
Bók hans, Saga tímans, gefin út
Skipaður í sömu prófessorsstöðu við Cambridge-
háskóla og enski stærð- og eðlisfræðingurinn
Isaac Newton gegndi á sínum tíma
Bókin Alheimurinn í hnotskurn gefin út
1963
1965
1962
1970
1979
1988
2001
1942
AFP
Heiðraður Barack Obama sæmdi Hawking
Frelsisorðunni í Hvíta húsinu í ágúst 2009.
Hví er alheimurinn til?
» Markmið mitt er einfalt,“ sagði
Stephen Hawking eitt sinn um vís-
indastörf sín. „Það er að skilja alger-
lega alheiminn, hvers vegna hann er
eins og hann er og hvers vegna hann
er til.“
» Hawking lagði fram kenningar um
upphaf og þróun alheimsins á grund-
velli afstæðiskenningar Alberts Ein-
steins og skammtafræðinnar.
» Vísindamaðurinn komst að því að
svarthol senda frá sér geislun vegna
skammtaáhrifa og líftími þeirra er því
takmarkaður.
Theresa May, forsætisráðherra
Bretlands, sagði í gær að 23 rúss-
neskum sendiráðsmönnum yrði vís-
að úr landi eftir að stjórnvöld í Rúss-
landi urðu ekki við kröfu hennar um
útskýringar á taugaeitursárás á
rússneskan fyrrverandi gagnnjósn-
ara í Bretlandi.
May sagði að sendiráðsmennirnir
23 væru í reynd leyniþjónustumenn
og þeir ættu að fara frá Bretlandi
innan viku. Sendiherra Rússlands í
Bretlandi sagði að brottvísun sendi-
ráðsmannanna væru „óviðunandi“
og „óréttlætanleg“.
Rússar hafa neitað ásökunum
breskra stjórnvalda um að þeir beri
ábyrgð á taugaeitursárásinni á
Rússann Sergej Skripal og dóttur
hans. Þau eru alvarlega veik á
sjúkrahúsi.
May sagði að breska stjórnin hefði
einnig ákveðið að aflýsa fundum með
rússneskum embættismönnum, m.a.
utanríkisráðherra Rússlands. Enn-
fremur hefur verið ákveðið að Bret-
ar sendi enga ráðherra eða fulltrúa
drottningar á heimsmeistaramótið í
fótbolta í Rússlandi í sumar, að sögn
fréttavefjar BBC.
AFP
Eiturárás Hermenn í hlífðarfatnaði fjarlægja bifreið sem tengist árásinni.
Bretar vísa 23
Rússum úr landi
Aukin lífsgæði
án verkja og eym
Nutrilenk vörurnar fást í apótekum, heilsubúðum og heilsuhillum verslana.
„Ég er búin að æfa mikið síðustu ár; hlaupa, stöðvarþjálfun, tabata
ofl. og varð alltaf þreytt og aum í liðum og beinum eftir æfingar.
Mér var bent á að prufa Nutrilenk Gold og byrjaði ég á að taka 6
töflur á dag í nokkrar vikur. Ég fann ótrúlega fljótt mun til hins betra
svo ég ákvað að prufa að taka líka 1 töflu af Nutrilenk Active því ég
var enn með verki og eymsl í höndum. Active virkar eins og
smurning fyrir liðina en ég fann mikinn mun á mér og eru verkirnir
nú horfnir.
Í dag tek ég 4 Gold og 1 Active og ekki má gleyma Nutrilenk gelinu
sem ég nota á axlir og hné en það kælir og dregur úr bólgum.
Ég get því hiklaust mælt með öllum Nutrilenk vörunum, án þeirra
gæti ekki hreyft mig eins mikið og ég geri í dag, verkjalaus.“
Erna Geirlaug Árnadóttir, 42 ára innanhúsarkitekt
NUTRILENK
ACTIVE
sla