Morgunblaðið - 31.05.2018, Qupperneq 50

50 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 31. MAÍ 2018
Einhver skemmti-
legasta bók sem ég hef
lesið er bókin „Þar sem
vegurinn endar“ eftir
fyrrverandi skólabróð-
ur minn, Hrafn Jökuls-
son rithöfund. Þar lýs-
ir hann á sérlega
skemmtilegan hátt
merkilegri sögu Ár-
neshrepps á Strönd-
um, mannlífi og oft á
tíðum erfiðum lífsskil-
yrðum fólks, en ekki síst órjúf-
anlegri tengingu þess við magnaða
náttúruna. Ófeigsfjörður kemur
talsvert við sögu en það er einmitt í
þeim firði sem vegurinn endar –
lengra verður ekki komist akandi. Í
þessum magnaða firði, nánar tiltekið
við ósa Hvalár, stendur til að reisa
55 MW virkjun, steinsnar frá
Drangaskörðum og friðlandinu á
Hornströndum. Um leið eru stærstu
ósnortnu víðerni Vestfjarða rofin í
tvennt óafturkræft.
Týndist sannleikurinn
í vestfirskri þoku?
En það er ekki bara akvegurinn
sem endar í Ófeigsfirði heldur virðist
sannleikurinn taka þar enda líka,
a.m.k. í meðförum þeirra sem tala
heitast fyrir Hvalárvirkjun. Annar af
tveimur landeigendum sem selt hafa
vatnsréttindi sín fyrir háar fjárhæðir
verði af virkjun, talar niður sínar eig-
in æskustöðvar og blaðafulltrúi fram-
kvæmdaaðilans, Vesturverks, tekur
enn dýpra í árinni og segir svæðið
óspennandi og ljótt og aðeins að-
gengilegt með góðu móti einn mánuð
á ári. Sem er beinlínis rangt.
Náttúrufegurð
svæðisins
er vandmál sumra
En af hverju fara
þessir aðilar svo rangt
með staðreyndir? Jú,
vegna þess að þeir vita
að náttúrufegurð
svæðisins, og þá sér-
staklega fossarnir og
klettum prýdd strand-
lengjan, geta sett tug-
milljarða gróðavon
þeirra í uppnám. En
það eru fleiri rang-
færslur sem Vesturverk og HS Orka
hafa haldið á lofti – staðreyndavillur
sem því miður hefur reynst erfitt að
vinda ofan af og margir Vestfirðingar
virðast trúa. Þetta staðfestir nýlegt
viðtal í Morgunblaðinu við Ásgeir
Margeirsson, forstjóra HS Orku,
undir fyrirsögninni: VesturVerk í
meirihlutaeigu Íslendinga. Þarna
reyna fyrirtækin að þvo af sér þá
staðreynd að útlendingar ráði ríkjum
í þeim – og að erlendir aðilar séu að
fjárfesta í íslenskum náttúruauðæf-
um með hagnað en ekki velferð Vest-
firðinga að leiðarljósi.
Útlendingar ráða ríkjum í HS
Orku og Vesturverki
Á netinu er auðvelt að sjá að HS
Orka er í meirihlutaeigu (53,9%) Al-
terra Power Corp í Kanada, sem síð-
an er í eigu Innergex í Kanada. Aðrir
hluthafar í HS Orku eru tveir fjár-
festasjóðir, Jarðvarmi og Örk, sem
eru í eigu lífeyrissjóða og fjárfesta.
Hlutur Arkar var þar til í júlí á síð-
asta ári í eigu Alterra Power Corp,
sem þá átti 66,6% hlut í HS Orku.
Mikilvæg staðreynd í þessu sam-
hengi er að í stjórn HS Orku eru þrír
aðilar frá Kanada og tveir Íslend-
ingar. Stjórnarformaður er kanadíski
milljónamæringurinn Ross Beaty.
Vesturverk, sem vinnur að undirbún-
ingi virkjunar Hvalárvirkjunar, er
síðan í 70% eigu HS Orku, en hin 30%
í höndum þriggja landeigenda í
Ófeigsfirði. Vesturverk er ekki vest-
firskt fyrirtæki, heldur skel utan um
virkjunaráformin. Þróunarkostnaður
er sagður aðaleign þess í ársskýrslu
HS Orku. Af ofangreindu er ljóst að
það eru erlendir aðilar sem fara með
meirihluta í HS Orku og í Vestur-
verki og fyrirsögn fréttarinnar í
Morgunblaðinu því afar villandi.
Bætt dreifikerfi rafmagns
á Vestfjörðum er málið
Enn alvarlegri eru fullyrðingar HS
Orku og Vesturverks um að með
virkjuninni muni afhendingaröryggi
rafmagns á Vestfjörðum batna stór-
lega. Allir eru sammála um að af-
hendingaröryggi rafmagns á Vest-
fjörðum er ófullnægjandi, ekki síst út
í botnlanga kerfisins á Ísafirði og í
Bolungarvík. Vandamálið liggur þó
fyrst og fremst í dreifkerfinu, þ.e. raf-
magnslínunum, fremur en að það
vanti rafmagn. Enda er það svo að
Orkubú Vestfjarða býður raforkunot-
endum um land allt að kaupa raf-
magn þaðan. Töluvert er til af um-
framorku á Íslandi, t.d. frá Blöndu-
virkjun og Kárahnjúkum, og væri
nær að bæta dreifkerfið á Vest-
fjörðum til að koma því til notenda.
Einnig þarf að leggja af tengigjald
sem Vestfirðingar greiða fyrir teng-
ingu við Landsnetið.
Vandamálið liggur
í öðru líffærakerfi
Staðreyndin er sú að helstu bilanir
á raflínum á Vestfjörðum eru á heið-
unum handan Kollafjarðar en ekki á
línunni frá Hrútafirði í Kollafjörð, en
þangað myndi fyrirhuguð Hvalár-
virkjun tengjast inn á Landsnetið.
Hringtenging rafmagns á Vest-
fjörðum, sem kallar á sæstreng um
Ísafjarðardjúp með miklum kostnaði
fyrir Landsnet, er ekki á teikniborð-
inu og ákvörðun um slíka fram-
kvæmd ekki fyrirsjáanleg í nánustu
framtíð. Þessu má líkja við ef gerð er
skurðaðgerð á hjarta til að lagfæra
brotna mjöðm. Vissulega „aðgerð“ en
leysir ekki vandamál sjúklingins.
Rafmagnið sem þarf á Vestfjörðum
getur því komið hvaðan sem er af
landinu og óþarfi að fórna ósnortnum
víðernum á Ströndum til að bæta úr í
þessum efnum þar.
Rétt greining er
forsenda lækningar
Til þess að lækning náist verður
greiningin að vera rétt – það veit ég
sem læknir. Svo er ekki í þessu tilviki
og mikilvægt að Vestfirðingar, og þá
sértaklega íbúar Árneshrepps, átti
sig á því. Það er nefnilega enn hægt
að vinda ofan af röngum ákvörðunum
og um leið leyfa einstakri náttúru
Stranda að njóta vafans.
Þar sem vegur sannleikans endar
Eftir Tómas
Guðbjartsson
» Þeir vita að náttúru-
fegurð svæðisins, og
þá sérstaklega fossarnir
og klettum prýdd
strandlengjan, geta sett
tugmilljarða gróðavon
þeirra í uppnám.
Tómas
Guðbjartsson
Höfundur er hjartaskurðlæknir og
náttúruverndarsinni.
Ljósmynd/Tómas Guðbjartsson
Náttúrufegurð Við ósa Hvalár í Ófeigsfirði – þar sem vegurinn endar.
Kringlunni 4c – Sími 568 4900
Buxnadagar
30% afsláttur af öllum buxum
fimmtudag til mánudags
30%
afsláttur