Læknablaðið - 01.09.2018, Blaðsíða 38

418 LÆKNAblaðið 2018/104
Akstur undir áhrifum
slævandi lyfja
F R Á E M B Æ T T I L A N D L Æ K N I S 2 5 . P I S T I L L
Akstur undir áhrifum lyfja getur skert hæfni
ökumanna til að stjórna ökutækjum og haft
í för með sér slysahættu. Talið er að áfengi
og lyf komi við sögu í 24% allra dauðsfalla í
umferðarslysum í Noregi og hafa Norðmenn
birt reglur um magn lyfja sem má greinast
í blóði ökumanna. Reglurnar eru settar til
að auka öryggi í umferðinni og til að auka
skilvirkni dómsmála er varða slík umferð-
arlagabrot.
Í Noregi eru refsimörk miðuð við 0,02%
áfengisstyrks í blóð með stigvaxandi
þyngingu refsingar eftir því sem meira
magn greinist. Á Íslandi eru refsimörk
áfengis 0,05% og fara sektir hækkandi með
auknum áfengisstyrk. Ólíkt því sem gildir
í Noregi vantar skýrar reglur á Íslandi um
hversu mikið magn af lyfjum má greinast
í blóði ökumanna. Lengi vel þurfti að fá
sérfræðiálit í hverju dómsmáli í Noregi en
þegar reglunum var breytt árið 2012 voru
skilgreind mörk á styrk 20 mismunandi
lyfja/eiturlyfja í blóði sem gerði úrvinnslu
mála einfaldari. Mörkin fyrir hvert lyf
voru heimfærð upp á, eða borin saman
við mismunandi styrki af áfengi í blóði
(0,02%, 0,05% og 0,12%). Listi yfir lyfin og
reglurnar má finna hér: regjeringen.no/
contentassets/61d8bf75d02e4b64ab0bfbea-
244b78d9/sd_ruspavirket_kjoring_net.pdf
Í listanum eru tilgreind helstu róandi lyf
eins og díazepam, oxazepam, nítrazepam,
alprazolam; svefnlyf eins og zópíklón og
zolpídem, ásamt morfíni og skyldum lyfjum
eins og buprenorfín og metadón.
Notkun svefnlyfja var 55% meiri hér á
landi miðað við Noreg og notkun róandi og
kvíðastillandi lyfja var 78% meiri hér á landi
árið 2017, sjá línurit 11,2 en mun fleiri nota lyf-
in hér á landi en til dæmis í Noregi, sjá töflu
I. Fram kemur í nýjustu skýrslu frá Nomesco
að sala ópíóíða var 50% meiri hér á landi
miðað við Noreg árið 2016 og hefur notkun
Tafla II. Leyfileg mörk sem læknir má ávísa á dag með tilliti til aksturs.
Lyf Algeng sérlyfjaheiti Noregur Danmörk
Oxazepam Sobril 30 mg 30 mg
Díazepam Stesolid 10 mg Ekki leyft
Alprazolam Tafíl Ekki leyft Ekki leyft
Nítrazepam Mogadon 10 mg Ekki leyft
Zópíklón Imovane 7,5 mg 7,5 mg
Zolpídem Stilnoct 10 mg 10 mg
Dæmi um ópíöt
Parkódín forte Parkódín forte Flóknari reglur Ekki leyft
Ekki má taka tvö af þessum lyfjum samtímis. Enn strangari reglur fyrir atvinnubílstjóra. Undanþágur stundum veittar, til
dæmis við langvarandi notkun.
Tafla I. Fjöldi notenda á 1000 íbúa fyrir Parkódín, róandi- og svefnlyf í Noregi og Íslandi árin 2011 og 2017.
2011 2017 Breyting (%)
Parkódín/Parkódín forte
Noregur 78,3 66,5 -17,8
Ísland 153,5 173,5 11,5
Róandi- og kvíðastillandi
Noregur 55,3 47,9 -15,5
Ísland 71,9 77,9 7,7
Svefnlyf
Noregur 83,0 82,6 -0,5
Ísland 113,4 102,4 -10,7
Andrés Magnússon læknir
Jón Pétur Einarsson lyfjafræðingur
Ólafur B. Einarsson sérfræðingur
olafur@landlaeknir.is
DD
D/
10
00
íb
úa
á
d
ag
2011 2017
Noregur - Róandi lyf 16,6 11,7
Ísland - Róandi lyf 22,8 20,8
Noregur - Svefnlyf 43,5 41,9
Ísland - Svefnlyf 72,4 65,0
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Línurit 1. Ávísanir róandi lyfja (NO5B) og svefnlyfja (NO5C) á Íslandi og í Noregi