Læknablaðið - 01.09.2018, Blaðsíða 43

LÆKNAblaðið 2018/104 423
daga á nýrnadeild Ríkisspítalans hjá pró-
fessor Jørn Hess Thaysen. Til USA hélt ég
með fjölskyldunni í janúar 1966. Á nýrna-
deildinni á Georgetown réði ríkjum Ge-
orge Schreiner prófessor sem lagt hafði sitt
á vogarskálarnar í Kóreustríðinu við þró-
un skilunarmeðferðar. Þarna var ég á styrk
frá WHO og National Kidney Foundation.
Vorið 1968 var ég ráðinn á nýrnadeild
George town-háskóla á DC General Hospi-
tal og var langt kominn að undirbúa hóp-
rannsókn á sykursýkisnýrnameini er dró
til tíðinda heima: Tveir sjúklingar voru að
byrja í blóðskilun á Landspítalanum og
ég var beðinn um að koma heim. Það var
sumarið 1968 að 21 árs kona og 33 ára karl
þurftu nær samtímis á skilunarmeðferð
að halda vegna lokastigs nýrnabilunar.
Fyrir tilstilli Árna Kristinssonar, sem þá
var við nám í London, voru þau bæði tek-
in til skilunar á Hammersmith Hospital í
London. Fljótlega vaknaði spurning um
framhaldið. Vildi þá svo til að þeir hittust
hér á þingi prófessor Sigurður og Nils
Alwall blóðskilunarfrömuður frá Lundi.
Varð úr að hingað yrði lánuð blóðskilunar-
vél frá fyrirtækinu Gambro í Lundi.
Gengu nú hlutirnir allhratt fyrir sig.
Sjúklingarnir komu heim, vélin kom frá
Svíþjóð og með henni Þór Halldórsson
læknir sem þá var við nám í nýrnalækn-
ingum í Lundi. Einnig komu þaðan hjúkr-
unarfræðingur og tæknimaður. Hinn
15. ágúst 1968 var svo gerð blóðskilun á
konunni. Gekk hún vel og telst dagurinn
upphafsdagur blóðskilunar og þar með
nútímanýrnalækninga á Íslandi.
Eftir heimkomuna var ég ráðinn
deildarlæknir, og við Edda Steingríms-
dóttir hjúkrunarfræðingur tókum við af
Þór sem fór aftur til Lundar til að ljúka
námi sínu. Því miður lágu stöður nýrna-
lækna hér þá ekki á lausu og sneri Þór
sér að öldrunarlækningum þar sem hann
vann merkt ævistarf. Oft naut ég hjálpfýsi
hans er mig vantaði staðgengil.
Í júní 1969 hlaut ég sérfræðingsleyfi
í lyflækningum með nýrnalækningar
sem undirsérgrein. Að því er ég best veit
varð ég fyrstur íslenskra lækna til þess.
Bið varð á því að fleiri nýrnalæknar yrðu
ráðnir að spítalanum og var það ekki fyrr
en 18 árum seinna að Magnús Böðvarsson
var ráðinn.
,Gervinýrað’ var staðsett á Loftsölum
á 4. hæð í tengiálmu milli gamla og nýja
spítalans. Fengum við þar eitt sæmilegt
herbergi og annað lítið til undirbúnings
og geymslu. Vélakostur var Gambro-vél-
in góða er okkur bauðst að kaupa. Vélin
var vel á annan metra há, ferstrendur,
málmklæddur stautur á litlum hjólum. Frá
henni lágu slöngur er fluttu skilvökva að
og frá henni. Skilvökvinn var blandaður
í 300 lítra plasttanki fyrir hverja skilun
og svo var tankurinn þveginn vandlega
á eftir. Ef komið var inn í undirbúnings-
herbergið blasti því oft við neðri bakhluti
hjúkrunarfræðings. Efri hlutinn var á kafi
niðri í tankinum.
Skilan sjálf var engin smásmíði (mynd).
Hún var svokölluð plötuskila þar sem
skiptust á mörg lög af himnum og plast-
þynnum er spenntar voru saman í málm-
hylki með stálklömpum til að mynda tvö
hólf aðskilin með hálfgegndræpri himnu:
blóðhólf og skilvökvahólf. Þessi ósköp
vógu rúm 7 kg og voru notuð einu sinni
en síðan hent! Þegar skilan var komin á
vélina var vélin orðin nokkuð völt og gat
ég með naumindum forðað henni frá falli
í jarðskjálfta.
Vélin dældi blóði og skilvökva um sínar
brautir og á henni var einnig stimpildæla
er kallaði fram undirþrýsting í skilvökv-
anum og var honum stýrt með stillanlegri
nál er kallaði fram sérkennileg soghljóð er
vélin gekk.
Skömmu eftir heimkomu mína var
lagður inn óreglumaður í bráðri nýrna-
bilun. Þótti okkur henta að gera á honum
kviðskilun. Hafði ég tekið með mér heim
nokkra bráðakviðskilunarleggi. Gekk
sú aðgerð að óskum og náði maðurinn
sér að fullu og var mikið eftirlæti hjúkr-
Úr skilunarsal á 13B. Mynd PÁ.